De catastrofe begon met een ongeluk.
Op 29 juli 1967 lag het vliegdekschip USS Forrestal voor anker bij de kust van Noord-Vietnam toen een F-4 Phantom II-vliegtuig op het dek per ongeluk een raket afschoot.
Het projectiel trof een A-4 Skyhawk-toestel. De brandstof daarvan vloog in brand en stak andere vliegtuigen op het dek aan, waardoor er een kettingreactie van explosies ontstond.
Toen de vlammenzee een dag later uitgewoed was, waren er 134 doden gevallen: het grootste verlies van mensenlevens op een Amerikaans schip sinds de Tweede Wereldoorlog.
VIDEO: Een ooggetuige vertelt over de ramp
PFAS bluste het vuur
Het Amerikaanse volk was geschokt, en wetenschappers probeerden nieuwe manieren te vinden om branden beter te kunnen blussen.
Een van de resultaten was een schuim dat vuur snel kon bedwingen. De geheime ingrediënten van het schuim werden PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) genoemd: synthetische stoffen met fluor die in de jaren 1930 waren ontwikkeld en bekendstonden als waterafstotend en niet plakkerig.
Na een ernstig ongeluk op een Amerikaans vliegdekschip in 1967 braken PFAS door in de industrie.
Stoffen hopen zich op
Na het ongeluk in 1967 werden PFAS-stoffen populair in de industrie. De chemicaliën werden verwerkt in verpakkingen, schoonmaakproducten, kleding, meubels, verf en nog veel meer.
Pas in de jaren 1990 kregen autoriteiten oog voor de effecten van PFAS op de mens, en de conclusie was ontnuchterend.
Hoewel niet van alle PFAS-stoffen is aangetoond dat ze gevaarlijk zijn, zijn ze wel moeilijk afbreekbaar en hopen ze zich op in de natuur en organismen – vandaar de bijnaam forever chemicals. De stoffen zijn nu ook gelinkt aan o.a. aangeboren afwijkingen, kanker en hormoonstoornissen.
Daarom is het gebruik van PFAS nu sterk gereguleerd en zijn sommige toepassingen verboden.
Bedrijven vergiftigden Amerikanen tientallen jaren
Jaren 1930 en 1940
In 1938 ontdekt een medewerker van chemieconcern DuPont toevallig PFAS tijdens zijn werk aan koelmiddelen. Na een decennium van ontwikkeling wordt de stof op de markt gebracht als teflon.
Jaren 1960
De eerste rapporten over de gevaren van PFAS verschijnen. Zo stelt een toxicoloog binnen DuPont in 1961 dat de stof PFOA giftig is en dat er voorzichtig mee omgesprongen moet worden. Ratten sterven al bij een kleine dosis.
Jaren 1970
Al in de jaren 1970 weet PFAS-producent 3M dat de stoffen giftig zijn en zich ophopen in menselijk bloed, zo blijkt uit documenten. Ook wijst onderzoek van 3M uit dat PFAS in vissen voorkomt.
Jaren 1980
De Amerikaanse marine ontdekt dat schuim op basis van PFAS schadelijk is voor het milieu en al het zeeleven doodt. DuPont komt erachter dat moeders de stoffen kunnen doorgeven aan hun ongeboren kind.
Jaren 1990
Een veeboer uit West Virginia klaagt DuPont aan wegens het vergiftigen van een rivier waar zijn koeien uit drinken. DuPont blijkt decennia verborgen te hebben gehouden dat PFAS giftig is.
Jaren 2000
Uit onderzoek blijkt dat PFAS kanker kunnen veroorzaken, en ze worden aan banden gelegd. In 2007 toont een onderzoek aan dat bijna alle Amerikanen fluorhoudende stoffen in hun bloed hebben. o.a. door vervuild drinkwater.