Nieuwe studie stelt ouderdom van de 0 vast

Uit een koolstofdatering van een wiskundig manuscript blijkt dat de kiem van een grote doorbraak in de wiskunde al in de 3e eeuw werd gelegd.

Het manuscript van Bakhshali zou gebruikt zijn als een soort handboek voor kooplieden langs de Zijderoute.
© Courtesy of Bodleian Libraries/ University of Oxford

Gepubliceerd op 29.09.17

Door Nanna Apergis

Sinds 1902 bevindt zich een oud manuscript in de bibliotheek van de University of Oxford.

Het bestaat uit 70 pagina’s van berkenbast.

Maar dat was niet wat de onderzoekers het meest opviel toen het manuscript in 1881 werd gevonden in het dorp Bakhshali, dat nu in Pakistan ligt.

Veel interessanter waren de honderden nullen die op de vergeelde bast staan.

Met behulp van koolstofdatering zijn de wetenschappers er nu eindelijk in geslaagd om de ouderdom van het manuscript te bepalen, en het blijkt al uit de 3e eeuw te stammen.

0 was een puntje

In 628 n.Chr. zorgde de Indiër Brahmagupta voor opschudding in de wiskunde door de nul als zelfstandig getal te introduceren.

Het nieuwe getal betekende een doorbraak in de wiskunde, maar de geschiedenis van de 0 is nog veel ingewikkelder. Het bestond namelijk al vóór de tijd van Brahmagupta, maar in een andere vorm.

In het manuscript van Bakhshali worden nullen weergegeven als piepkleine puntjes waarmee grote getallen als 101 en 102 worden aangeduid.

‘Nu weten we dat de wiskunde in het Indiase subcontinent al heel vroeg ontwikkeld was,’ aldus Marcus du Sautoy, hoogleraar wiskunde aan de University of Oxford.

Belangrijk moment

Meerdere oude culturen gebruikten dergelijke opvullers, onder meer de Maya’s en de Babyloniërs. Maar de nullen in het manuscript van Bakhshali groeiden uit tot de 0 die we vandaag de dag kennen, zegt Marcus du Sautoy:

‘Deze puntjes zijn de zaadjes die een paar honderd jaar later zo groot waren geworden dat ze het getal 0 vormden. Dat was een van de belangrijkste momenten in de geschiedenis van de wiskunde.’