Wetenschappers ontrafelen mysterie achter een onzichtbare killer
De pokken eisten honderden miljoenen levens, en nu hebben onderzoekers waarschijnlijk de oorsprong van de besmettelijke ziekte achterhaald.
Elke dag in de 18e eeuw stierven tot wel 1000 mensen door een onzichtbare killer, die minstens 300 miljoen mensen van het leven beroofde – bijna net zoveel als de hele Amerikaanse bevolking.
De pokken werden in 1980 officieel uitgeroeid verklaard door de WHO, maar de ziekte staat nog steeds te boek als een van de dodelijkste infectieziekten in de geschiedenis van de mens. En toch is het ontstaan ervan nog steeds mysterieus.
Begin 2023 slaagde een groep Italiaanse onderzoekers erin de ontwikkeling van het virus te reconstrueren, en zo zijn ze een stapje dichter bij het ontstaan.
Gemummificeerd jongetje bood uitkomst
Pokken komen van het zogeheten variolavirus, dat de luchtwegen binnendringt via microscopische druppels, en dat pijnlijke, open blaren veroorzaakt op een groot deel van het lichaam.
Dankzij een toevallige vondst van virus-DNA in een gemummificeerd jongetje in een kerk in Litouwen, konden onderzoekers in 2016 vaststellen dat het virus in de 17e eeuw al voorkwam. In 2020 werd het eerste geval van het virus nog 1000 jaar eerder gedateerd, nadat er meerdere stammen van het variolavirus werden gevonden in tanden en botten van skeletten uit de Vikingtijd.
Kan nog veel eerder hebben geheerst
Door onverklaarbare littekens op Egyptische mummies hebben meerdere historici geopperd dat de pijnlijke blaren misschien al wel ver voor de tijd van de Vikingen de mensheid hebben geteisterd.
In januari 2023 hebben onderzoekers van het Scientific Institute Eugenio Medea en de universiteit van Milaan voor het eerst bewijs gevonden dat dat best wel eens het geval zou kunnen zijn.
Gemeenschappelijke voorouder
De Italiaanse onderzoekers ontdekten dat de verschillende pokkenstammen een gemeenschappelijke voorouder hebben, en dat de eerste menselijke besmetting 3800 jaar geleden moet zijn voorgekomen. Dat is dus 2000 jaar eerder dan tot dusver gedacht, en in een tijd waarin de farao’s nog over Egypte heersten – zoals sommige historici al dachten.
Nu hopen de onderzoekers dat de ontdekking nieuw inzicht kan geven in een van de dodelijkste ziekten, en tegelijkertijd het vraagstuk over de datering van het ontstaan van de ziekte kan beantwoorden.