In 1918 lieten twee Amerikaanse steden duidelijk zien hoe erg het mis kan gaan als de autoriteiten een viruspandemie niet serieus nemen.
De VS ontdekten de eerste gevallen van de Spaanse griep – een griepvirus dat doet denken aan COVID-19 – begin 1918 in militaire kazernes. Omdat niemand het virus kende, werd er weinig aandacht aan geschonken.
Maar in september 1918 begon de epidemie om zich heen te grijpen.
Eerst nam het virus de steden Boston, New York en Philadelphia in, vanwaar het zich naar de westelijke steden St. Louis en San Francisco verspreidde.
Parade is enorme besmettingshaard
In de stad Philadephia trof de epidemie de militaire kazernes half september, toen de stad bezig was met de voorbereidingen voor een grootse parade waarmee oorlogsobligaties moesten worden verkocht.
Hoewel inwoners en zeker ook artsen zich zorgen maakten, was er volgens Wilmer Krusen, het hoofd van de plaatselijke gezondheidsdienst, niets aan de hand. De militairen hadden gewoon de gebruikelijke seizoensgriep.
Toen op 21 september ook de eerste burgers besmet raakten, probeerden meerdere artsen Krusen ervan te overtuigen dat er een probleem was, maar hij bleef bij zijn standpunt:
Het was gewoon een griepje, en als de mensen ervoor zorgden dat ze warm bleven en hun voeten droog hielden, zou alles goedkomen.
‘We gaven ze wat grog met whisky. Voor meer hadden we geen tijd.’ Verpleegster Josie Brown, Illinois, 1918
Hoewel het aantal besmettingen in de dagen daarop snel toenam, wilde Krusen de geplande parade per se laten doorgaan. En zo liepen er op 28 september circa 200.000 burgers vrolijk door de straten van de stad.
Drie dagen later was elk bed in de 31 ziekenhuizen van de stad bezet.
Het bloed spuit eruit
Slechts een week na de grote parade in Philidelphia waren ongeveer 2600 inwoners overleden aan wat volgens Wilmer Krusen gewoon een griepje was.
De artsen en verpleegkundigen die de zieken moesten verzorgen, wisten echter als geen ander dat dit iets veel ergers was dan de gewone griep.
Verpleegster Josie Brown, die werkte in een marinehospitaal in de staat Illinois, vertelde later dat het personeel zelfs geen tijd had om de temperatuur van de patiënten op te nemen of hun bloeddruk te meten: ‘We gaven ze wat grog met whisky. Voor meer hadden we geen tijd.’
Volgens de verpleegster kregen veel patiënten een zware bloedneus.
‘Soms spoot het bloed dwars door de zaal. Je moest maken dat je wegkwam om niet doorweekt te raken door de bloedneus van iemand anders,’ aldus Josie Brown. Ze zag hoe rijen vrachtwagens af en aan reden naar het station om de doden naar huis te brengen.
In Philadelphia, dat circa 1,7 miljoen inwoners en 300.000 havenarbeiders van buiten had, werden zo’n 500.000 mensen met de Spaanse griep besmet, van wie er 16.000 stierven.
De twee curven laten zien dat St. Louis erin slaagde het dodental laag te houden, terwijl het sterftecijfer in Philadelphia in zeer korte tijd explodeerde.
St. Louis reageerde onmiddellijk
In St. Louis reageerden de autoriteiten totaal anders op de crisis.
Voordat de eerste besmetting in de stad was vastgesteld, riep het hoofd van de gezondheidsdienst aldaar, Max Starkloff, de artsen al op alert te zijn en waarschuwde hij de inwoners om grote mensenmenigten te mijden.
En toen het eerste geval van de Spaanse griep in de stad werd gemeld, liet Starkloff direct alle scholen, bioscopen en gokhallen sluiten en verbood hij grotere bijeenkomsten.
Als gevolg van Starkloffs snelle actie was het sterftecijfer in St. Louis op het hoogtepunt van de epidemie slechts een achtste van dat in Philadelphia.
Ook nationaal behoorde St. Louis tot de steden die het best door de pandemie heen kwamen.