Achtergrondverhaal: Ooggetuige schrikt van enorme explosie
Tot aan haar dood in 2005 zou Cläre Werner zich de explosie die ze zag buiten kasteel Wachsenburg, waar haar vader directeur was, blijven herinneren. Vanuit een raam had ze uitzicht op het militaire oefenterrein bij het dorp Ohrdruf. En in de avond van 3 maart 1945 zag ze daar een ‘vuurzuil’ opstijgen.
‘Het was zo licht dat we bij het raam de krant hadden kunnen lezen. De vuurzuil schoot omhoog en leek op een grote boom. Het gebeurde heel snel. Daarna zagen we niets meer, we voelden alleen een sterke windvlaag,’ vertelde ze later.
Na de mysterieuze explosie kreeg ze een bloedneus en hoofdpijn.
‘De vuurzuil schoot omhoog en leek op een grote boom.’ Cläre Werner over de explosie in maart 1945
Een andere ooggetuige bevestigde haar verhaal: Heinz Wachsmut van het lokale mijnbouwbedrijf moest een dag later SS’ers helpen om brandstapels te bouwen voor de concentratiekampgevangenen die bij de explosie waren omgekomen. Daarna kreeg Heinz hoofdpijn en spuugde hij bloed.
Een SS-officier vertelde hem dat ze ‘iets nieuws’ hadden geprobeerd – iets ‘waar de wereld over zou praten’.
In de laatste jaren van de oorlog was Hitler bezeten van nieuwe ‘wonderwapens’. Was de atoombom er één van?
Een paar dagen later stuurde een KGB-agent een rapport naar Moskou waarin hij de buitengewoon krachtige explosie beschreef bij het dorpje Ohrdruf in de buurt van Erfurt.
Deze ooggetuigenverslagen staan in het boek Hitlers Bom (2005) van Rainer Karlsch. Het lijkt alsof de Duitsers erin waren geslaagd een nucleaire explosie te veroorzaken. Maar klopt dat wel? Had Hitler echt een atoombom? En zo ja, waarom gebruikte hij hem dan niet tijdens de oorlog?
VOOR EN TEGEN: Indirect bewijs versus feiten
Duitsers namen de leiding: De Duitsers kregen een voorsprong toen Otto Hahn in 1938 een uraniumatoom wist te splijten. Het leger riep de beste wetenschappers bijeen om het onderzoek te leiden.
Militair onderzoek: De explosie in Ohrdruf wordt toegeschreven aan Kurt Diebner, een wapenonderzoeker in het Duitse leger. Hij voerde samen met civiele wetenschappers experimenten uit onder leiding van o.a. Werner Heisenberg.
Enorme verwoestingen: In de jaren na de Tweede Wereldoorlog beschreven ooggetuigen krachtige explosies. De Italiaan Luigi Romsersa zag een ‘vernietigingsbom’ op het eiland Rügen waarbij meerdere schapen verkoolden en bomen omvielen.
Experiment mislukt: Professor Heisenberg had de grootste kans op succes. Hij had toegang tot een grot met een reactor maar door een uraniumtekort mislukte de kettingreactie.
Duitsers aarzelden: Wetenschappers hadden meer belangstelling voor kernenergie voor vreedzame doeleinden. Ze wilden hun kennis gebruiken voor de wederopbouw van Duitsland. Al in 1942 lagen de Duitsers ver achter op de Amerikanen.
Te weinig middelen: De Amerikanen investeerden miljarden dollars in het project en er werkten 120.000 wetenschappers aan. In Duitsland waren dit er slechts een paar honderd. Ze hadden geen geld, apparatuur, uranium en zwaar water.
Professor Heisenberg had een experimentele reactor gebouwd in een rots in het zuidwesten van Duitsland. Toen de Amerikanen de grot in april 1945 vonden, wees niets erop dat de reactor ook echt werkte.
CONCLUSIE: De mythe die niet wil verdwijnen
Steeds weer zorgen boeken over Adolf Hitler en zijn eventuele atoombom voor een sensatie. Regelmatig lukt het schrijvers en amateurwetenschappers om indirect bewijs te presenteren dat erop lijkt te wijzen dat de nazi’s in 1944-1945 kernwapens hadden.
De problemen ontstaan echter als dit bewijs moet worden geverifieerd: in de aangewezen testgebieden is bijvoorbeeld geen verhoogde radioactiviteit gemeten. En afgezien van een paar schetsen is er geen bewijs dat de Duitsers bezig waren met de bouw van een atoombom.
Cläre Werner en Luigi Romersa zagen inderdaad een paddenstoelwolk, maar welk experimenteel wapen ze zagen, is niet meer te achterhalen.
Toch is het idee dat Hitler een atoombom had zo fascinerend en beangstigend dat de mythe maar niet wil verdwijnen. Eén ding is dus zeker: het laatste woord over Hitlers bom is nog niet gevallen.
OORDEEL VAN DE MYTHEKRAKERS:
Hitlers bom is een verzinsel!