De man in het zwarte pak is totaal gefocust. Zodra een van zijn tegenstanders te dicht in de buurt komt, slaat hij met zijn wapen – twee houten stokken met een metalen ketting ertussen – en zijn vijanden gaan direct tegen de vlakte. Elke keer dat hij raak slaat, klinkt er een harde klap.
De scène komt uit de film Fist of Fury (1972) en de man in het zwart is Bruce Lee, acteur en wereldberoemd vechtsporter.
‘Wat is dit voor prul?’ Bruce Lee als hij voor het eerst kennismaakt met een nunchaku
In de jaren 1970 gaan miljoenen mensen naar de films van deze Amerikaans-Chinese acteur. Zijn fans dromen ervan om het wapen van de filmster – de nunchaku – ook te beheersen.
Het wapen is echter levensgevaarlijk en wordt al gauw verboden. Maar de nunchaku was oorspronkelijk helemaal niet bedoeld als wapen – integendeel.
VIDEO - Bruce Lee vecht met een nunchaku:
Scène uit de film *Enter the Dragon* (1973).
Boeren maakten wapens
Het woord ‘nunchaku’ komt uit Okinawa – een Japans eiland – en betekent ‘twee verbonden stokken’. Volgens een legende uit de 10e eeuw kreeg de Chinese keizer Jiu Hong Jun een ingeving toen hij boeren rijst zag dorsen met een vlegel. Die bestond uit twee lange stokken en werd gebruikt om de graan- en rijstkorrels van het kaf te scheiden.
De keizer liet een kortere versie van dit werktuig maken voor zijn soldaten en met dit nieuwe wapen versloegen ze, naar verluidt, een Mongools leger door de voorbenen van de paarden van de vijand te verbrijzelen.
Volgens een legende is de nunchaku geïnspireerd op de vlegel, een werktuig dat boeren gebruiken om graan en rijst te dorsen.
Of dit verhaal nu waar is of niet, zo’n 500 jaar later begonnen boeren uit Okinawa nunchaku’s te maken. In die tijd was Okinawa een Chinese vazalstaat, en alleen de edelen mochten wapens dragen.
Om zichzelf te beschermen, veranderden de boeren op Okinawa hun vlegels in nunchaku’s. De twee korte stokken waren gemakkelijk te verbergen, waardoor het illegale wapen uit het zicht bleef.
Oorspronkelijk waren de twee stokken met elkaar verbonden door een touw van paardenhaar. Als een tegenstander met een mes aanviel, werd het touw rond zijn pols gedraaid, waardoor hij het mes moest laten vallen. Later werd het touw vervangen door een metalen ketting.
De sai is o.a. bekend uit de tekenfilmserie over de Ninja Turtles, waar Raphael het wapen gebruikt.
Vechtsport gebruikt wapen van boeren
Waarschijnlijk zijn ook andere landbouwwerktuigen omgebouwd tot wapens die nog steeds gebruikt worden in de verschillende vechtsporten en -stijlen op Okinawa.
Okinawa is beroemd vanwege zijn vechtsportwapens. Een van de dodelijkste is de ‘sai’ – een vorkachtig wapen met drie punten. Het wapen is gemaakt van metaal en het middelste lemmet – dat langer is dan de andere twee – is bedoeld om de tegenstander op afstand te houden. De twee lemmeten aan de zijkant worden gebruikt om de wapens van de tegenstander te blokkeren en los te wrikken.
Volgens één theorie is het wapen geïnspireerd op de harken van de boeren op Okinawa. Een andere theorie zegt dat het wapen met de verspreiding van het boeddhisme in de jaren 600-900 n.Chr. vanuit India, Vietnam of Korea naar Okinawa is gebracht.
Naast de sai en de nunchaku is Okinawa ook bekend vanwege de wapens ‘bo’ en ‘tonfa’. De eerste is geïnspireerd op een wandelstok, terwijl de tonfa een soort knuppel is met een handvat aan de zijkant. Deze wapens worden tegenwoordig gebruikt om aanvallen te blokkeren en tegenstanders te ontwapenen. De wapens worden tijdens de training en bij voorstellingen gebruikt.
Adel trainde vechtsporten
Historici betwijfelen echter of boeren de nunchaku echt hebben gebruikt, want het duurt jaren om het wapen onder de knie te krijgen. Het is waarschijnlijker dat de adel van Okinawa het wapen tijdens de training gebruikte om het evenwichtsgevoel te verbeteren.
Een nunchaku kan bijvoorbeeld worden gebruikt door één stok vast te houden en de andere stok snel rond te draaien.
‘Binnen drie maanden gebruikte hij het wapen alsof hij nooit iets anders had gedaan.’ Vechtsportmeester Dan Inosanto over het nunchaku-talent van Bruce Lee
De draaibeweging trekt aan het lichaam en er is een enorme lichaamsbeheersing nodig om te voorkomen dat iemand zichzelf slaat, een bot breekt of een oog verliest.
Vanwege dit nadeel werd de nunchaku nooit echt als wapen ingezet. Toen Japan in 1609 Okinawa veroverde, werd de nunchaku echter opgenomen in een systeem van gevechtstechnieken dat Okinawan kobudō wordt genoemd – de ‘oude vechtsport van Okinawa’.
Slagwapen deed het goed in films
Buiten Azië hadden nog maar weinig mensen van de nunchaku gehoord toen vechtsportmeester Dan Inosanto zijn vriend en trainingspartner Bruce Lee het wapen liet zien. Destijds was de acteur vooral bekend van vechtsportfilms uit Hongkong. Bruce Lee was niet echt onder de indruk.
‘Wat is dit voor prul?’ snauwde de acteur volgens zijn vriend.
Maar Bruce Lee besefte al snel dat het unieke wapen een bijzonder visueel effect had en hij begon te trainen – onder de deskundige leiding van Dan Inosanto.
Dankzij Bruce Lee werd de nunchaku in de jaren 1970-1980 populair onder liefhebbers van vechtsportfilms.
‘Binnen drie maanden gebruikte hij het wapen alsof hij nooit iets anders had gedaan,’ vertelde Dan Inosanto later.
De nunchaku werd het meest kenmerkende wapen van Bruce Lee. In het westen brak de vechtsportacteur pas echt door na de film Fist of Fury uit 1972.
In deze film slaat Bruce Lee vijandelijke karateka’s tegen de grond met een nunchaku, en in de opvolgers Way of the Dragon (1972) en Enter the Dragon (1973) gebruikt hij het wapen ook om tegenstanders met messen, pistolen en zwaarden te verslaan.
Rage leidt tot verbod
Door de films van Bruce Lee werden vechtsporten enorm populair – Amerikaanse acteurs zoals Chuck Norris kregen les van hem. Maar door de langdurige gevechtsscènes in zijn films dacht men dat nunchaku’s extreem gevaarlijk waren. In de jaren 1970 werd het wapen verboden in o.a. de VS, Australië, Japan, Zweden en Singapore.
‘In bepaalde kringen, waaronder overvallers en straatbendes, is het door de populariteit van kungfufilms heel gewoon om een nunchaku te gebruiken om mensen te verwonden,’ waarschuwde de procureur-generaal van New York, Louis Lefkowitz, in 1974.
In Californië is de nunchaku nog steeds bij wet verboden. De inwoners van de staat mogen wel semi- en volautomatische vuurwapens bezitten.
Datzelfde jaar werden nunchaku’s in New York verboden. In de jaren 1980 werd de tiener Marc Thiessen in New York gearresteerd omdat hij een nunchaku van piepschuim bij zich had.
Toen de ‘Teenage Mutant Ninja Turtles’ vanaf 1987 op tv kwamen, was Michelangelo in de Britse versie voorzien van een werphaak, in plaats van zijn oorspronkelijke nunchaku.
Het wapen is inmiddels weer aan een renaissance begonnen en New York en Arizona hebben het verbod in 2018 en 2019 opgeheven. De inwoners van Californië mogen het wapen nog steeds niet in het openbaar dragen, omdat het gevaarlijker zou zijn dan een vuurwapen.