De grote wapenwedloop: van werpsteen tot kernwapen
Elk wapen dat de mens in de loop van drie miljoen jaar uitvond, werd steeds vervangen door een nieuw en nog effectiever wapen. De steen werd vervangen door de pijl-en-boog en die werd opgevolgd door de kruisboog. En er kwam een abrupt einde aan de gouden eeuw van de ridder toen de musketkogel in staat bleek om zijn wapenrusting aan flarden te schieten.
Na de Tweede Wereldoorlog stelen Russische spionnen de tekeningen van de atoombom van de Amerikanen.
De mens heeft van nature geen scherpe klauwen of spitse tanden.
Dit gebrek aan wapens probeert hij al miljoenen jaren te compenseren met behulp van gereedschappen om te jagen en zichzelf te verdedigen. Lees er meer over en je krijgt meteen een historisch overzicht.
Prehistorie: van steen naar pijl-en-boog
Steen: 3 miljoen jaar geleden
Het eerste wapen van de mens was een steen. Die werd gebruikt om te jagen en vechten, in een man-tegen-mangevecht of als projectiel. Sinds die tijd is de overleving van de mens nauw verbonden met zijn vermogen om te kunnen richten en werpen.
Spitse stok: 400.000 jaar geleden
De oudste speer die archeologen ooit hebben gevonden is een lange stok met een spits uiteinde eraan. Ca. 25.000 jaar geleden werd de speer voorzien van een punt van steen. Toen de speer rond 1000 v. Chr. een ijzeren punt kreeg, werd hij een belangrijk onderdeel van de wapenrusting van soldaten, tot aan de 16e eeuw.
Pijl-en-boog: 20.000 jaar geleden
De pijl-en-boog verandert de jacht en oorlogvoering van de mens radicaal. De pijl is het eerste echte ‘projectielwapen’ dat op grote afstand dodelijk kan zijn. De oudste vondst stamt uit het Midden-Oosten. Tot aan de 16e eeuw is de pijl-en-boog op het slagveld een belangrijk wapen.
Met een steen kon de mens zijn bereik tijdens de jacht en een gevecht vergroten.
Oudheid: van zwaard naar kruisboog
Zwaard: 2000 v.Chr.
Door de giettechniek van brons te verbeteren, is het voortaan mogelijk om lange zwaarden te produceren, in plaats van korte messen.
Rond het jaar 1300 v. Chr. raakt het zwaard van ijzer steeds meer in zwang, maar het is niet veel beter dan het zwaard van brons. Pas nadat rond 600 v. Chr. het staal wordt ontdekt, gaat het ijzeren zwaard veel langer mee.
Kruisboog: ca. 400 v.Chr.
De kruisboog werd waarschijnlijk in het zuidoosten van Azië uitgevonden. Rond 400 v. Chr. bereikt hij China en in dezelfde periode vinden de Grieken de grote kruisboog uit die ze ‘gastaphetes’ noemen, die geschikt is voor het belegeren van een stad.
De Romeinen borduren daarop voort met de ‘ballista’. Aan het begin van de middeleeuwen doet de kruisboog ook zijn intrede in West-Europa.
De vroegste zwaarden werden van brons gemaakt.
Middeleeuwen: van vuur naar musket
Grieks vuur: 650 n.Chr.
Het exacte recept voor dit Byzantijnse wapen is verloren gegaan, maar het was bijna onmogelijk om Grieks vuur te blussen en het kon bovendien ook op water branden.
Buskruit: 800 n.Chr.
De Chinezen vonden toevallig het buskruit uit en ze ontdekten dat het zware verbrandingen kon veroorzaken. In 904 gebruiken de Chinezen buskruit voor het eerst op het slagveld, en daarmee vergroten ze het effect van de vuurpijl. Het gebruik wordt uitgebreid tot explosieven als granaten en brandbommen die vanuit een katapult worden afgeschoten.
Slingerarm: 12e eeuw
Bevelhebbers aan de oostelijke kant van de Middellandse Zee gaan gebruik maken van de slingerarm. Deze is zeer geschikt om grote burchten mee aan te vallen en kan stenen van maar liefst 100 kg tot 150 meter wegslingeren.
Musket: rond 1500
Met de uitvinding van de musket wordt de ridder overbodig. Want een kogel uit een musket kan de krachtige wapenrusting van een ridder vanaf 200 meter afstand doorboren
De eerste geweren zijn wel erg zwaar en moeilijk te bedienen. Zelfs rond 1600 doet een goedgetrainde soldaat er 10 tot 15 minuten over om zijn geweer te laden.
Het tegengewicht van de slingerarm kon tot 13 ton wegen.
19e eeuw: van geweer naar machinegeweer
Geweer: 1850
Wapensmeden ontdekken dat de spiraalvormige groeven in de loop van een geweer de kogel rond zijn as doen draaien. Door de rotatie vervijfvoudigt de trefzekerheid op afstand.
Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog kan een infanterist met de nieuwe magazijn- en achterladergeweren 16 schoten per minuut afvuren.
Het eerste machinegeweer wordt gebouwd door de Amerikaan Hiram Maxim. Het geweer gebruikt de energie die ontstaat uit de terugslag van de vorige kogel om opnieuw te schieten.
Het Maxim-geweer wordt door water gekoeld en het kan maar liefst 500 schoten per minuut afvuren, zonder dat het daardoor oververhit raakt. In de decennia erna wordt het geweer verder verfijnd en het wordt het belangrijkste handwapen in diverse oorlogen.
De groeven in de loop van het geweer brengen de kogel aan het draaien, zodat hij het doel beter treft.
20e eeuw: van onderzeeër tot atoombom
Onderzeeër: 5 september 1914
De Duitse onderzeeër U-21 vuurt een torpedo af en brengt als eerste een vijandig oorlogsschip tot zinken.
De rest van de Eerste Wereldoorlog worden onderzeeërs vooral ingezet tegen de koopvaardijvloot van de geallieerden die goederen en troepen vanuit Noord-Amerika over de Atlantische Oceaan naar Europa vervoeren.
Tank: 6 september 1915
Het Engelse leger test de eerste operationele tank, “Little Willie”. Het jaar erna gebruiken de Engelsen voor het eerst een tank in een oorlog, maar hij wordt door hun eigen artillerie vernield. Ondanks deze aanloopproblemen is de tank voortaan van doorslaggevend belang.
Raket: 12 juni 1944
De eerste zelfsturende raket in de geschiedenis ontploft in Londen. De Duitse V-1 is uitgerust met een raketmotor en een eenvoudig besturingssysteem, waardoor hij de grote stad kan treffen.
Atoombom: 6 augustus 1945
De Amerikanen gooien de eerste atoombom. In de Japanse stad Hiroshima komen 75.000 mensen om het leven en 90.000 raken gewond.
Drie dagen later wordt Nagasaki weggevaagd, waarna de Japanners zich overgeven. In 1949 maakt de Sovjet-Unie zijn eerste atoombom.
Tegen het eind van de Eerste Wereldoorlog won de tank het van de loopgraven en besliste daarom het resultaat van de oorlog.
Bezie het heden in historisch perspectief
Met een abonnement op HISTORIA lees je alles over de oude en recentere geschiedenis. Wij diepen onderwerpen uit die de huidige politieke conflicten, culturen en verschijnselen nuanceren en kunnen verklaren.
Klik hier voor een abonnement op maat en leer het heden nog beter te begrijpen.