Vier peertjes laten branden. Daar was de eerste kernreactor, de Amerikaanse EBR I, net goed genoeg voor. Voor het eerst was het gelukt om elektriciteit te halen uit kernenergie.
In het begin werd er relatief weinig stroom opgewekt, maar al snel konden de onderzoekers zo veel elektriciteit produceren dat ze de hele energiecentrale in een woestijn bij Idaho in de VS ermee konden voorzien.
Het idee om stroom te halen uit een kernreactie kwam op in 1932, toen de natuurkundige Ernest Rutherford ontdekte dat er enorm veel energie vrijkomt je als lithiumatomen splitst.
Volgens de vooraanstaande natuurkundigen Albert Einstein en Niels Bohr was het nog maar de vraag of zulke hevige krachten gecontroleerd konden worden ingezet voor bijvoorbeeld stroomopwekking. Toch werkte een leger natuurkundigen in de jaren 1930 aan het temmen van kernenergie.
Een van hen was de Duitser Otto Hahn, die in 1938 ontdekte dat uraniumsplijting energie vrijgeeft op een schaal die miljoenen malen groter is dan traditionele verbranding. In de VS leidde de ontdekking tot de bouw van een reeks kernreactors die voornamelijk plutonium produceerden voor het Amerikaanse kernwapenprogramma.
De vijf ergste kernrampen
5. Kernongeval van Three Mile Island
Jaar: 1979
Land: VS
INES: 5
In de kerncentrale Three Mile Island in Pennsylvania, VS, ontstond op 28 maart 1979 een gedeeltelijke meltdown (kernsmelting). Dit ernstigste kernongeval in de Amerikaanse geschiedenis werd veroorzaakt door een fout in een veiligheidsventiel na een noodstop. Er kwamen radioactieve stoffen vrij, maar die hebben maar in beperkte mate de installatie kunnen verlaten.
4. Brand van Windscale
Jaar: 1957
Land: Groot-Brittannië
INES: 5
Op 10 oktober 1957 brak er een brand uit die drie dagen lang in een plutioniumreactor voor Britse kernwapens in het Noord-Engelse stadje Windscale woedde. Dit zorgde voor een radioactieve wolk boven Europa, en heeft mogelijk honderden gevallen van kanker veroorzaakt. Pas 30 jaar later erkende de overheid dat de veiligheidsomstandigheden gebrekkig waren.
3. Ramp van Majak
Jaar: 1957
Land: Sovjet-Unie
INES: 6
Een van de ergste kernrampen vond plaats in het Majak-complex bij de stad Kysjtym, waar de Sovjet-Unie plutonium maakte voor kernwapens. Een lek in het koelsysteem werd een jaar lang niet gerepareerd, en door een gigantische explosie kwam radioactief materiaal in een straal van 300 kilometer terecht. Pas een week later werden de 10.000 inwoners geëvacueerd.
2. Kernramp van Fukushima
Jaar: 2011
Land: Japan
INES: 7
Op 11 maart 2011 veroorzaakte een hevige aardbeving een 15 meter hoge tsunami, waarna stroomuitval en explosies zorgden voor een meltdown in drie reactoren van de kerncentrale Fukushima Daiichi. Hoeveel levens dit heeft gekost is onbekend, maar tot wel 200.000 Japanners zijn naar noodkampen geëvacueerd.
1. Kernramp van Tsjernobyl
Jaar: 1986
Land: Sovjet-Unie
INES: 7
De kernramp van Tsjernobyl is de ergste kernramp ooit en vond plaats op 26 april 1986 na een explosie in een reactor. De reactor was niet omhuld door beton of staal, en daarom kwam een wolk met radioactief materiaal in de atmosfeer boven heel Europa terecht. Vooral Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland zijn zwaar vervuild, en 336.000 mensen moesten worden geëvacueerd.
De Russen hadden als eerste kernenergie voor het volk
Na de Tweede Wereldoorlog focusten onderzoekers in voornamelijk de VS, Groot-Brittannië en de Sovjet-Unie op kernenergie voor vreedzame doeleinden.
Dwight D. Eisenhower, president van de VS, benadrukte in een beroemde toespraak voor de algemene vergadering van de VN dat er behoefte was aan kernenergie met een ‘vreedzaam’ doel – zoals stroom.
Hoewel EBR I in 1951 de doorbraak had, openden de Russen als eerste een kerncentrale voor openbare stroomvoorziening. Dat was in 1954, toen de kerncentrale van Obninsk energie ging opwekken voor de gelijknamige stad.