Turkse admiraal redde Columbus’ kaart
Toen de Piri Reis-kaart in 1929 werd ontdekt, stonden historici versteld van de gedetailleerde weergave van de eerste Europese expedities naar Amerika.
Piri Reis maakte een prachtige zeekaart op basis van die van Columbus.
In 1929 belandde een vergeelde kaart op het bureau van museumdirecteur Halil Ethem. Hij was opgedoken bij de verbouwing van Topkapı, het paleis van de Ottomaanse sultans in Istanboel, dat een museum zou worden.
Op de kaart waren de Atlantische Oceaan en de kusten aan weerszijden ervan zeer gedetailleerd weergegeven. Het interessantste waren echter twee teksten op de kaart: ‘De kusten en de eilanden op deze kaart zijn getekend volgens de kaart van Columbus,’ meldt een van die teksten in het Turks.
De tweede, in Arabische letters en cijfers, geeft het jaar 919 van de islamitische kalender aan. Dat is 1510 op de gregoriaanse kalender, wat betekent dat de landkaart slechts 18 jaar nadat Christoffel Columbus voor het eerst naar Amerika voer getekend werd. Het document was gesigneerd met Piri Reis, een admiraal in de Ottomaanse vloot.
De kaart die Columbus zelf gemaakt had was verloren gegaan, en daarmee veel kennis over de ontdekking van de Nieuwe Wereld.
Historici wreven zich dus in de handen bij de vondst van de nieuwe kaart. Twee jaar later werd de echtheid vastgesteld: hij stamde inderdaad uit 1510 en was getekend door Piri Reis, die het bevel voerde over de hele vloot van het Ottomaanse Rijk.
Bemanning Columbus gegijzeld
Piri Reis maakte in de 15e eeuw naam door zijn inzet in de strijd tegen de zeemacht Venetië en zijn lange tochten op de Middellandse Zee. Onderweg maakte hij schetsen van de kusten die hij zag. Daarnaast verzamelde hij zeekaarten, en in 1501 kon hij zijn geluk niet op.
Tijdens een tocht langs de Italiaanse en Spaanse kust nam hij een aantal zeelieden gevangen die met Columbus in eigen persoon hadden gevaren. Ze hadden een kaart aan boord die van de beroemde ontdekkingsreiziger was.
Negen jaar later, in 1510, tekende Piri Reis een fraaie zeekaart op basis van de kaart van Columbus en andere gegevens.
Hij noteerde niet alleen dat hij zijn kennis van de ontdekker van Amerika had, hij nam ook een aantal fouten van Columbus over. Zo gaf hij Cuba weer als een schiereiland aan het Amerikaanse continent.
Piri Reis maakte tevens van Arabische en Portugese kaarten gebruik, en hij bezat een oude kaart die door de Griekse geograaf Claudius Ptolemaeus getekend zou zijn.
Enkele jaren nadien gaf Piri Reis bovendien een boek uit waarin hij de kaart weergaf. Een fraai exemplaar ervan werd aan Süleyman de Prachtlievende geschonken, de langstzittende sultan van het Ottomaanse Rijk. Vermoedelijk was het de kaart uit dit boekwerk die in 1929 opdook bij de verbouwing.
Het geschenk aan Süleyman redde echter niet het leven van Piri Reis. In 1551 raakte de admiraal een groot deel van de vloot kwijt toen hij een zeeslag tegen de Portugezen verloor. Na die nederlaag liet de sultan de 90-jarige Piri Reis voor straf onthoofden.