Al sinds het begin der tijden proberen mensen in de toekomst te kijken. De oude Babyloniërs tuurden naar de hemel en hoopten dat de stand van de sterren en planeten iets zou zeggen over de toekomst, terwijl de Romeinen de ingewanden van dieren bestudeerden.
Astrologie is nog steeds populair, maar de ingewanden zijn vervangen door droomduiding, tarotkaarten en koffiedik.
Het verlangen om de toekomst te kennen nam toe in de 19e eeuw, toen de stoommachine bewees hoe snel een ontdekking de wereld kon veranderen. Met stoomlocomotieven kon iedereen in recordtijd continenten doorkruisen, terwijl stoomschepen de oceanen overstaken zonder hulp van de wind.
Auteurs zoals Jules Verne en H.G. Wells schreven talloze bestsellers over de wonderlijke technologieën van de toekomst – en in 1899 schetste de Franse tekenaar Jean-Marc Côté hoe de wereld er in het jaar 2000 uit zou kunnen zien.
Côté was geen waarzegger, maar hij gebruikte zijn kennis van de nieuwste uitvindingen en plaatste die 100 jaar in de toekomst. Een paar keer kreeg hij zelfs gelijk – bijvoorbeeld toen hij voorspelde dat in de 20e eeuw de eerste helikopter zou opstijgen.
De helikopter
Jean-Marc Côté dacht dat soldaten in het jaar 2000 de vijand met behulp van helikopters zouden bespioneren.
Helikopters komen van de grond
De tekenaar Jean-Marc Côté combineerde zijn kennis van luchtballonnen met de schetsen van een helikopter die Leonardo da Vinci in 1489 maakte. Zo schiep hij een vliegmachine waarbij de piloot in de mand van een luchtballon staat.
De eerste functionele helikopter werd gepresenteerd op een tentoonstelling in Berlijn, 39 jaar nadat Côté zijn tekening publiceerde. Achter de stuurknuppel zat testpiloot Hanna Reitsch, die aan het eind van de Tweede Wereldoorlog Hitler wilde redden met een helikopter.
Vliegende postbode
De postbode op de tekening lijkt stil te hangen in de lucht. De propeller aan de voorkant van zijn vliegtuig beweegt namelijk niet.
Post komt uit de lucht vallen
Wat betreft zijn voorspellingen over de post liep Côté een beetje achter. In onze tijd heeft elektronische post (e-mail) de fysieke post zo goed als vervangen.
Toch zat de tekenaar er ook weer niet compleet naast. Sinds 2013 experimenteert de Amerikaanse internetwinkel Amazon met pakketbezorging via drones – maar wel zonder de vriendelijke postbode die het pakketje overhandigt.
Gepantserd luchtschip
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Londen gebombardeerd door luchtschepen, maar ze waren een makkelijk doelwit. In 1917 hadden de Britten 77 van de 115 Duitse luchtschepen neergehaald.
Zeppelins domineren het luchtruim
In de jaren 1890 experimenteerde de Duitse graaf Ferdinand von Zeppelin met een bestuurbaar luchtschip met een stevig frame. In 1900 maakte dat zijn eerste vlucht en vormde het een inspiratiebron voor de toekomstvisie van Côté.
Hij voorspelde tevens dat de zeppelin niet alleen commercieel, maar ook militair zou worden gebruikt. Maar hij zag de nadelen van de uitvinding over het hoofd: de zeppelin was log en makkelijk uit de lucht te schieten – en bepantsering maakte het alleen maar erger.
Luisterboeken
Luisterboeken en podcasts spelen een steeds belangrijkere rol in het onderwijs. Ook hier had Côté dus gelijk.
Luisterboeken in de klas
Luisterboeken zijn de laatste jaren ongekend populair geworden. En de vraag naar voorgelezen boeken en podcasts lijkt alleen maar toe te nemen – ook in het onderwijs.
Côté heeft deze ontwikkeling voorspeld en dacht dat het geschreven woord in geluid kon worden omgezet met een soort gehaktmolen voor boeken. Tegenwoordig gebruiken we hier een voorlezer voor, die de woorden zorgvuldig inspreekt, of een computer die spraak genereert.
De walvisbus
Onderzeeërs bestaan al heel lang, maar er is nog steeds geen duikboot die wordt aangedreven door een walvis.
Iedereen kan onder water reizen
Voor zijn onderzeeër koos Côté een andere techniek dan Jules Verne in zijn boek Twintigduizend mijlen onder zee.
De Nautilus van Verne staat tegenwoordig dichter bij de werkelijkheid dan de getrainde blauwe vinvis die Côté gebruikte als motor van het schip. En reizen onder water zijn in onze tijd nog steeds alleen voorbehouden aan wetenschappers, militairen en steenrijke avonturiers.
Mechanische kleermaker
Er bestaat helaas nog geen machine die snel en goedkoop kleding op maat kan maken.
Supersnelle kleding op maat
In de tijd van Côté had de industrialisatie massaproductie een stuk eenvoudiger en gangbaarder gemaakt. De tekenaar stelde zich voor dat machines in de toekomst ook specialistisch werk konden doen, zoals kleding op maat maken.
De mechanische kleermaker is er echter niet gekomen – we zijn overgestapt op standaardmaten. Met een beetje goede wil kun je Côté wel punten geven voor de 3D-printer.
De camper
Alhoewel dit voertuig zo groot is als een huis, moet de chauffeur nog steeds buiten zitten – net als bij een rijtuig.
Huizen op wielen
Tijdens een van zijn profetische momenten bedacht Côté dat huizen in de toekomst verplaatsbaar zouden zijn. En daar kreeg hij gelijk in. Tegenwoordig zijn campers met bedden, een toilet, keuken en een kleine woonkamer heel gewoon.
Maar met alle luifels, een veranda en een feestje op het dak lijkt de camper van Côté meer op een rijdend hotel dan op een gewone camper. En met deze enorme constructie door het huidige verkeer rijden, zou zelfs voor de beste chauffeur een nachtmerrie zijn.
Chemisch koken
De chefkoks van sommige sterrenrestaurants gebruiken tegenwoordig de wetenschap om nieuwe gerechten te creëren.
Chemici toveren in de keuken
Het idee is simpel: naarmate de wetenschap de kleinste bestanddelen ontdekt, kan voedsel in laboratoria worden gemaakt, voorspelde Côté.
De tekenaar had natuurlijk nooit verwacht dat we kweekvlees zouden kunnen maken, maar zijn voorspelling is behoorlijk trefzeker.
Pillendieet
De tekenaar voorspelde dat het eten zou veranderen, maar het werd nog steeds op traditionele wijze geserveerd.
Gasten krijgen pillen voorgeschoteld
Een logisch gevolg van Côtés voorspelling over een toekomst met chemisch voedsel is dat eten ook in pilvorm verkrijgbaar zou zijn.
De pil zelf is zo oud als het Romeinse Rijk – de schrijver Plinius de Oudere beschrijft de pilula al in de 1e eeuw van onze jaartelling. Die kon gevuld worden met energie en gezondheid.
Pillen worden nog niet gebruikt als maaltijdvervanger, maar wel als voedingssupplementen.
Automatisch orkest
De musici van het orkest zijn verdwenen, maar de operazangers zijn nog niet vervangen door robots.
Elektrisch orkest speelt voor publiek
Ook de kunst kon natuurlijk niet ontkomen aan de vooruitgang, dacht Côté. Hij had al mechanische piano’s en poppen die muziek maakten gezien, en dat idee zou je ook kunnen toepassen op een orkest, dacht hij.
Maar hij had het mis. Orkesten bestaan nog steeds uit levende musici, en geprogrammeerde synthesizers kunnen niet op tegen menselijke expressie.
VIDEO: Kijk hoe poppen muziek maken
Kernenergie
Deze tekening uit 1899 is misschien wel de eerste illustratie van kernenergie voor huishoudelijk gebruik.
Radium vervangt houtblokken in de open haard
Het element radium werd in 1898 ontdekt door Pierre en Marie Curie – het jaar voordat Côté zijn tekeningen maakte. De Fransman was gefascineerd door het materiaal, dat blijkbaar altijd warmte gaf en in de open haard kon worden gebruikt in plaats van brandhout.
Tegenwoordig is kernenergie heel gewoon, maar Côté wist niet dat radioactieve straling gevaarlijk is – en dat je het dus onder geen beding in je woonkamer wilt hebben.
Viswedstrijden
De tekening laat niet zien hoe de deelnemers aan deze onderwaterrace hun vissen aansturen.
Racen op de zeebodem
Een uitstapje naar de renbaan was een populair tijdverdrijf in de 19e eeuw. Côté was er waarschijnlijk zelf ook gek op. Hij zag in ieder geval voor zich dat er in de toekomst races op de zeebodem zouden worden gehouden.
Het idee om op grote vissen te racen klinkt misschien spannend, maar in de praktijk is het gewoon niet te doen. De meeste grote vissen zijn roofdieren en die laten zich niet zomaar zadelen of temmen.
Brandweer met vleugels
De tekenaar heeft er geen rekening mee gehouden dat de vleugels van de brandweermannen het vuur aanwakkeren.
Gevleugelde mannen bestrijden het vuur
Net als veel van zijn tijdgenoten was Côté gefascineerd door de mogelijkheid om te vliegen. Hij was ervan overtuigd dat mensen in de toekomst zelfstandig konden opstijgen en rond konden fladderen met vleugels op hun rug.
Dat leek Côté heel handig – bijvoorbeeld bij een brand in een flatgebouw. Maar ook al zijn er eenmotorige jetpacks uitgevonden – ze hebben nog geen praktisch nut. Ook vandaag de dag gebruiken brandweermannen lange ladders als ze op de bovenste etages een brand moeten bestrijden.
Onderwatercroquet
De tekenaar dacht dat croquet op de zeebodem er precies hetzelfde uit zou zien als croquet op het land.
Balsport op de zeebodem
Tegenwoordig spelen we croquet vooral in de zomer, maar in de tijd van Côté had het spel een belangrijke sociale functie. Vooral jonge mannen en vrouwen gebruikten het om elkaar te leren kennen en stiekem te flirten.
De tekenaar dacht dat het spel alleen maar populairder zou worden – zeker als het onder water werd gespeeld. Maar de omgangsvormen veranderden en de rol van croquet is inmiddels overgenomen door dating-apps – daarnaast is het in de praktijk onmogelijk om onder water met de hamer te slaan.
Meeuwvissen
Meeuwen leven graag langs de kust, omdat ze – naast alle voedselresten die mensen achterlaten – vooral vis eten.
Vissers vangen meeuwen
Dit is een van Côtés merkwaardige tekeningen: drie mensen zwemmen onder water en proberen meeuwen te vangen. Ze gebruiken wormpjes als aas.
De eerste vraag is of het praktisch haalbaar is om op deze manier meeuwen te vangen. De tweede vraag is waarom je het zou doen. De vogels zijn geen delicatesse, en zelfs als dat wel zo was, is het gemakkelijker om ze op het land te vangen.
Zelfstandige oogstmachines
De tekenaar voorspelde in de 19e eeuw al dat de landbouw in de toekomst veel efficiënter zou worden.
Oogsten zonder mensen
In 1831 introduceerde de zakenman Cyrus McCormick een machine die graan kon oogsten én samenbinden – een karwei waar voorheen 12-14 mensen voor nodig waren. Côté hoefde niet lang na te denken voordat hij zelf ook een geautomatiseerde maaimachine had ontwikkeld.
Hij stelde zich voor dat één boer in de toekomst in staat zou zijn om met behulp van hendels en elektriciteit een heel veld te oogsten. Zo ver zijn we nog niet, maar de maaidorser met gps aan boord heeft de maaimachine van Côté al lang ingehaald.
Smartphones
In de jaren 1930 bedacht een tekenaar met veel fantasie een apparaat dat erg veel lijkt op onze moderne smartphones.
Je leven zit in je mobiel
Deze illustratie werd in de jaren 1930 gemaakt door een andere tekenaar. Hij voorspelde een tijd waarin iedereen een draagbare telefoon bij zich had. Met deze toestellen kun je zelfs beeldbellen dankzij een scherm in de vorm van een toiletspiegel.
Afgezien van het onhandige formaat had deze tekenaar 90 jaar geleden al gelijk. Tegenwoordig is het heel gewoon dat mensen samen afspreken en de hele tijd met hun mobiele telefoon bezig zijn, zonder oog te hebben voor elkaar.