Spanjaarden in hun hemdje gezet
Op deze dag in 1633 stierf Cornelis Claesz. van Wieringen. Hij maakte een gigantisch schilderij van een spectaculaire zeeslag tussen de Hollanders en de Spanjaarden. ‘De zeeslag bij Gibraltar’ is niet alleen vanwege zijn formaat bijzonder. Grappige details symboliseren de Hollandse triomf en schetsen de vernedering van de zuiderburen.

De meester was te duur
De Admiraliteit van Amsterdam wilde stadhouder prins Maurits, de hoogste militair van de Republiek der Verenigde Nederlanden, een cadeau aanbieden ter ere van zijn heldendaden. De eerste keus voor de maker van het gewenste schilderij was Hendrik Cornelisz. Vroom, de grondlegger van de Europese zeeschilderkunst.
Zijn naam en goede reputatie brachten ook een prijskaartje met zich mee. Vroom vroeg een exorbitant bedrag en de onderhandelingen liepen stuk. De Admiraliteit wendde zich tot zijn leerling Van Wieringen en vroeg hem een proefstuk te maken om te laten zien wat hij in huis had.
Eerst even oefenen
Van Wieringen maakte een schilderij met vele schepen, een ontploffing en bemanning die letterlijk door de lucht vliegt. Prins Maurits was tevreden. Vervolgens ging Van Wieringen aan de slag met een ‘modello’. Daarmee moest hij in klein formaat laten zien hoe de uiteindelijke compositie van De zeeslag bij Gibraltar op 25 april 1607 eruit zou gaan zien. Ook dit was naar aller tevredenheid: eindelijk was de opdracht voor Van Wieringen.
Het doel van zo’n modello was de opdrachtgever te laten zien wat hij kon verwachten bij het daadwerkelijke doek. Als het op de modello goed was, dan was het op het grote doek ook goed, zo was de gedachte. Van Wieringen bracht een minuscuul tekeningetje aan in zijn modello, dat nauwelijks te zien was met het blote oog.
Dit detail klopte niet met de werkelijkheid. Kennelijk was het niemand opgevallen. En hij had het lef om het ook over te brengen op het reusachtige doek.