Halverwege de 19e eeuw schoten de gebouwen op de dure locaties van Manhattan de lucht in, en begin 20e eeuw begon de wedloop naar de wolken pas echt. De rijke koopman Frank Woolworth vroeg zijn architect hoe hoog hij kon bouwen, en de man voegde prompt 113 meter toe aan zijn oorspronkelijke ontwerp. Het 241,5 meter hoge Woolworth Building werd in 1913 voltooid.
Daarmee was de wedloop voorbij, concludeerde een lokale krant. De wolkenkrabber had de grenzen van de techniek tot het uiterste opgerekt, en het leek onwaarschijnlijk dat iemand nog hoger zou kunnen – of willen – bouwen.
Maar na 17 jaar kwam er een nieuwe concurrent, en op 1 mei 1930 was de wolkenkrabber 40 Wall Street af. Het gebouw was 283 meter hoog: 41,4 meter hoger dan Woolworth. Dat record hield slechts 27 dagen stand, tot de opening van het Chrysler Building van 319 meter.
Maar ook dat record sneuvelde al snel. Op 1 mei 1931 werd het 380 meter hoge Empire State Building geopend.
Anders dan bij bakstenen gebouwen, waar de muren de structuur ondersteunen, worden de muren van een wolkenkrabber ‘opgehangen’ aan het skelet van stalen balken. Maar om de verdiepingen op elkaar te stapelen, zijn duizenden mannen zonder hoogtevrees nodig.
Lees hier hoe de iconische wolkenkrabbers de lucht in schoten – en bekijk de mooiste foto’s van de levensgevaarlijke werkplek.
Een van de 88 monteurs van de ploeg die klinknagels in de stalen balken van het Woolworth Building slaat.
Eén dode voor elk miljoen
Op de drukke bouwplaatsen van begin 20e eeuw was de vuistregel dat er één arbeider zou sterven voor elk miljoen dollar in het bouwbudget.
Toen het Woolworth Building verrees, kwamen in de VS jaarlijks gemiddeld 12 van elke 1000 bouwvakkers om bij ongevallen op het werk, en 350 raakten er ernstig gewond.
Kraandrijvers plaatsen de volgende lading materialen in het Empire State Building, 1930.
Vijf mensen vielen van het Empire State Building
Na slechts 13 maanden was de iconische wolkenkrabber aan Fifth Avenue in het centrum van Manhattan in 1931 voltooid. Op het hoogtepunt hadden er 3400 man aan gewerkt.
Tijdens de bouw vielen vijf mannen te pletter, meestal door regen of kou.
Ter vergelijking: tijdens de bouw van het World Trade Centre van 1966 tot 1973 vonden 60 mannen de dood.
Twee monteurs slaan de laatste klinknagels in het dak van de toren van het Woolworth Building.
In sneltreinvaart naar de top
Aan het Woolworth Building werkten steeds gemiddeld 2000 man. En ze gingen sneller dan ooit tevoren.
Gemiddeld zetten de arbeiders en monteurs twee nieuwe verdiepingen per week op het staalskelet.
Ze vestigden zelfs een nieuw wereldrecord voor het in elkaar zetten van het meeste staal in een werkweek: 1153 ton in zes dagen van acht uur.
De monteur laat de emmer zien waarin hij de hete klinknagels opvangt.
Gloeiende klinknagels vliegen door de lucht
De monteurs die klinknagels in de stalen balken hamerden, vormden de elitetroepen van de bouw. Hun werk was belangrijk, zwaar en gevaarlijk.
Een klinkploeg bestond uit vier man. Eentje verhitte de klinknagels in een draagbare oven en een ander ving de gloeiend hete klinknagels op als ze door de lucht werden gegooid. De derde man hield de klinknagel vast, terwijl de vierde hem in de balk sloeg.
Met hydraulische hamers slaan de monteurs de gloeiend hete klinknagels in de balken.
Chicago is bakermat van de wolkenkrabber
Het Home Insurance Building in Chicago was in 1885 af en geldt als de eerste wolkenkrabber. Hoewel het maar 42 meter hoog is, was het gebouw het eerste in de VS met een stalen skelet waaraan de muren hangen.
Deze bouwwijze werd het kenmerk van de ‘Chicago School’, opgericht door architect Louis Sullivan – de man van de beroemde uitspraak ‘vorm volgt functie’.
Een metaalarbeider snijdt in 1931 een stalen balk door van het Empire State Building.
Staal is het skelet van moderne metropool
Staal is al duizenden jaren bekend, maar pas in 1855 werd het mogelijk om de sterke ijzerlegering op zo’n grote schaal te produceren dat architecten er hele gebouwen van konden ontwerpen.
De Engelsman Henry Bessemer ontwikkelde een oven – een bessemerconverter – die ruwijzer tot duizenden graden verhit met behulp van lucht, waardoor de ongewenste koolstof en silicium worden weggebrand.
Bouwvakkers schaften op het New York Telephone Company Building – 20 verdiepingen hoog.
Goed loon voor werken in de hoogte
In 1912, toen het grootste deel van het Woolworth Building werd neergezet, verdienden de vaklieden op de stalen balken circa 4,50 dollar per dag, nu zo’n 130 euro.
Twee decennia later, toen het Empire State Building werd gebouwd, waren de lonen gestegen tot 15 dollar per dag (250 euro nu).
Dit was een goed salaris tijdens de economische depressie van de jaren 1930, en rond de bouwplaats stonden werkloze mannen klaar om het werk over te nemen als er iemand viel.
De staalarbeiders vormden de voorhoede van de wolkenkrabberbouw en manoeuvreerden de balken op hun plaats, waarna monteurs ze vastklonken.
Paarden vervoerden duizenden tonnen staal
Het skelet van het Woolworth Building bestaat uit meer dan 23.000 ton staal. De balken werden in Philadelphia gemaakt, per spoor naar New York vervoerd en vervolgens met paardenkarren naar de bouwplaats gebracht.
Als het staal op de bouwplaats aankwam, sorteerden 30 à 40 staalarbeiders het en werd het omhoog gebracht.
In totaal werkten er 180 mensen in één ploeg, onder wie ook de klinknagelmonteurs.
Het Woolworth Building schiet de hoogte in vanaf Broadway aan de zuidkant van Manhattan.
Bovenop staat een toren met koperen dak, waardoor de wolkenkrabber op een kathedraal lijkt.
De kolos van Woolworth werd voltooid in 1913 en was tot 1930 het hoogste gebouw ter wereld.
Veiligheid verbetert
Toen het Woolworth Building zo’n beetje klaar was, begon veiligheid op het werk een hot item te worden.
Vakbonden maakten afspraken met aannemers, waardoor gewonde arbeiders of nabestaanden compensatie konden krijgen.
Maar pas in 1970 riep de regering van Richard Nixon een agentschap in het leven om de veiligheid op het werk te reguleren en te controleren.
In 1994 vaardigde deze OSHA een richtlijn uit die Amerikaanse werkgevers verplichtte om hun werknemers te beschermen tegen hoogten van meer dan 2 meter.
Bouwvakkers vieren het einde van de werkdag met een sigaretje op het RCA-gebouw in New York.