Zodra het stalen skelet een verdieping hoger was geworden, kwamen de betonwerkers in actie. Zij stortten de vloer en voor het beton droog was metselden ze de grove stenen muur die voor de brandveiligheid in het gebouw zorgde. Binnen was tegelijkertijd een klein leger van timmermannen, elektriciens en schilders aan de slag.
In totaal waren er tegelijk zo’n 3000 arbeiders met 60 verschillende dingen bezig. Het werk verliep zo voorspoedig dat timmerlieden en schilders al bezig waren met de vloer en muren voor het plafond klaar was. Het grootste planningprobleem lag niet bij de arbeiders, maar bij de leveranciers, die het hoge tempo niet konden bijbenen.
Toen in de VS een marmergroeve niet op tijd kon leveren, verbrak Smith stante pede het contract, kocht hij een volledige groeve in Duitsland op en ‘haalde tonnen tegelijk van dat spul naar boven’, zoals hij zelf zei.
Arbeiders zijn sterren in New York
De snelgroeiende wolkenkrabber maakte veel indruk op de New Yorkers. Sinds de vreugdevolle dag dat Smith trots zijn plannen had verteld, was Amerika hard getroffen door de ergste economische crisis van de eeuw. Door de crash op Wall Street in 1929 was de wereldeconomie in het slop geraakt, en de werkloosheid was enorm. Voor de arme New Yorkers was het werk aan het
Empire State Building gratis vermaak. Vol ontzag keken ze omhoog naar de bouwvakkers die met doodsverachting rondliepen op het stalen skelet – letterlijk op de rand van een honderden
meters diepe afgrond. Balken die duizenden kilo’s zwaar waren, kwamen tot op de millimeter nauwkeurig op hun plaats terecht: ‘Als spinnen die een stalen web bouwen, met de hemel erachter’, schreef The New Yorker. En ondanks de haast waren er bijna geen ongelukken.
Om te voorkomen dat ze uit vermoeidheid fouten maakten of ongelukken veroorzaakten, werd de normale werkdag verkort van tien naar acht uur. Onder de etages waar gewerkt werd, was een vangnet gespannen om vallende arbeiders of bouwmaterialen op te vangen. Ook zorgde dit net ervoor dat Smith en Raskob geen risico liepen enorme schadevergoedingen te moeten betalen aan verongelukte bouwvakkers of voorbijgangers die door vallende stenen werden getroffen.
In totaal kwamen er tijdens de werkzaamheden vijf arbeiders om het leven, maar slechts een door een val van een steiger. De tweede werd overreden door een vrachtwagen, een derde kwam om tijdens het opblazen van de granieten bodem, de vierde viel in een liftschacht en de vijfde werd getroffen door een werklift toen hij zijn hoofd in de schacht stak om te kijken waar de lift bleef.
Maar al hadden Smith en Raskob geen zin om dure schadevergoedingen te betalen, ze waren wel bereid tot forse uitgaven om de werkomstandigheden van hun werknemers zo prettig mogelijk te maken. Ze kregen de beste en snelste arbeiders doordat ze 15 dollar per dag betaalden – vier keer zo veel als op de andere bouwplaatsen in de stad.
Met een fantastisch uitzicht op New York ontbeten de werknemers in een van de vijf kantines van het gebouw, op de 3e, 9e, 24e, 47e en 64e etage. Ook liepen er waterjongens rond die drinkwater uitdeelden. Alleen dat al kostte 25.000 dollar, maar zorgde er wel voor dat de bouwvakkers niet steeds naar beneden hoefden te lopen om water te halen, wat de bouw flink zou vertragen.
112 km kronkelende waterleiding
Op 13 november 1930 waren de gevel en het skelet van het Empire State Building klaar. Er was 242 dagen gemetseld, gehamerd en beton gestort op 102 verdiepingen, tot 381 meter hoog. De inrichting duurde nog eens vier maanden. Elektriciens trokken 762 kilometer kabels en loodgieters legden 112 kilometer waterleiding in de wolkenkrabber. Uiteindelijk kon een trotse Al Smith op 1 mei 1931 de 365.000 ton zware wolkenkrabber inwijden. Tijdens de ceremonie kreeg hij een telegram van een van de architecten, William Lamb, die een dag eerder de stad was uitgevaren: ‘Ik ben nu al 24 uur onderweg, maar zie het gebouw nog steeds.’
‘Empty State Building’ bijna failliet
Toen de depressie echt toesloeg, was de feestelijke inwijding snel vergeten. De werkloosheid was hoog: de meesten van de 3000 werknemers moesten na de voltooiing van het gebouw de bijstand in, zonder kans op een nieuwe baan.
De crisis trof ook Smith en Raskob. De verhuur van kantoren in het Empire State Building had een goudmijn moeten zijn, maar niemand had geld om een ruimte te huren. Het gebouw dat 41 miljoen dollar (nu zo’n 600 miljoen) had gekost stond leeg en werd al snel het ‘Empty State Building’ genoemd. Smith liet het licht in het gebouw branden om te voorkomen dat het er leeg uitzag, maar al snel werd de lobby gevuld door nieuwsgierigen die naar boven wilden om van het uitzicht te genieten. Alleen al in 1931 betaalden bijna een miljoen mensen een dollar om in 70 seconden met de lift naar de 86e etage te gaan en over Manhattan uit te kijken.
Door dit geld ging het project van Raskob en Smith niet failliet en werd het Empire State Building het levende bewijs dat New York de meest toonaangevende stad ter wereld is.