Historici en archeologen dachten lang dat de Jamna, nomadische herders, hun paarden alleen als trekdier gebruikten toen ze ruim 5000 jaar geleden vanuit Azië naar Europa kwamen. Maar nu trekt een groot onderzoek van botten uit meer dan 200 Jamna-graven die theorie in twijfel.
‘Botten zijn levende dingen,’ zegt bioantropoloog Martin Trautmann van de universiteit van Helsinki. ‘Ze reageren dus op omgevingsprikkels.’
De botten van iemand die een groot deel van zijn leven te paard heeft doorgebracht, zijn dan ook duidelijk anders van vorm dan de beenderen van iemand die vooral heeft gelopen.
De paarden waarop de Jamna reden, deden sterk denken aan de huidige przewalskipaarden: een stevig gebouwd, klein paardenras van de Aziatische steppen.
Slechts enkelen konden paardrijden
En naar dit verschil keken Trautmann en zijn collega’s. ‘Het was een grote verrassing,’ zegt hij. Als het één individu was geweest, hadden ze het afgedaan als toeval.
In totaal analyseerde het team 217 skeletten uit graven in Roemenië, Bulgarije en Hongarije, en meerdere daarvan vertoonden kenmerken die normaal gesproken alleen optreden bij skeletten van mensen die een groot deel van hun leven op een paard hebben gezeten.
De onderzoekers keken met name naar de vorm van de beenbotten en aanwijzingen voor een val van een paard. Bij negen skeletten leek het er sterk op dat ze van ruiters waren, en bij 24 andere leek het er enigszins op.
Tot nu toe is er alleen bewijs dat mensen 3500 jaar geleden op paarden reden. Omdat de skeletten van de Jamna 4500 tot 5000 jaar oud zijn, moeten we concluderen dat zij de eerste mensen ter wereld waren die paardreden, al had slechts een enkeling die vaardigheid onder de knie.
De onderzoekers keken naar kleine veranderingen in het bekken, de dijbenen en de heupen, die erop duiden dat de persoon lang op een paard heeft gezeten.