1. LUCHTHEERSCHAPPIJ
Tot 1956 werden er ruim 7800 exemplaren van de Amerikaanse F-86 Sabre-straaljager geproduceerd. Het toestel had zijn vuurdoop tegen de Russische MiG-15.
Sleutel tot succes lag in de wolken
Tot 1950 hing succes op het slagveld af van de grootte van de legers, maar met de ontwikkeling van de straaljager veranderden de machtsverhoudingen.
De snelle gevechtsvliegtuigen speelden voor het eerst een hoofdrol in de Koreaoorlog, een conflict tussen het door de Sovjet-Unie gesteunde Noord-Korea en het door de VS gesteunde Zuid-Korea. Bij de eerste confrontaties legde de Amerikaanse luchtmacht het af tegen de razendsnelle Noord-Koreaanse MiG-15-jagers van Russische makelij.
De heerschappij in de lucht was ook in de Tweede Wereldoorlog al essentieel geweest, maar de MiG-jagers waren zo snel dat de Amerikanen ze nauwelijks konden raken.
Pas toen de VS F-86 Sabre-jagers inzetten, die snel konden duiken, keerde het tij. Met deze toestellen veroverden de VS de controle over het luchtruim en konden ze hun eigen troepen beschermen.
2. HITTEZOEKENDE RAKETTEN
Andere landen gingen de Amerikaanse lucht-luchtraketten kopiëren. Hier wordt een Canadese Sparrow II-raket getest.
Raket geeft jager meer bereik
Door zijn hoge snelheid kon de straaljager moeilijker vuren met traditionele mitrailleurs en raketten. Daarom werd er een nieuw type wapen ontwikkeld: de hittezoekende raket. In 1956 kwamen de VS met de eerste, de AIM-9 Sidewinder.
Hij kwam in 1958 in actie boven de Straat van Taiwan. Hier domineerden de Chinese jagers het luchtruim, tot Taiwan ze neerhaalde met de Sidewinders.
Geavanceerde lucht-luchtraketten, die automatisch op de straalmotor van de vijand afgaan, veranderden de spelregels van het luchtduel. De piloot hoefde alleen maar de raket af te vuren, de hittezoekende technologie deed de rest.
De raketten werden veel gebruikt in de Vietnamoorlog. Dit gold vooral voor de nieuwe lucht-grondraketten, die vanaf 1959 werden ingezet. Hiermee konden piloten doelen op de grond tot op kilometers afstand met grote precisie raken.
3. RADAR
Radarsystemen voor militair gebruik werden primair ontwikkeld om aanvallende jachtvliegtuigen te spotten.
Slimme trucs foppen vijand
Niet alleen straaljagers hadden hittezoekende raketten. De raketten waren ook effectief als ze vanaf de grond werden afgevuurd, vooral in combinatie met radargestuurd luchtafweergeschut.
Omdat er in het begin van de Vietnamoorlog erg veel vliegtuigen verloren gingen, werd er ingezet op radarverstoring, bijvoorbeeld door foliereepjes uit te werpen of door middel van jamming, waarbij de radar werd lamgelegd met elektromagnetische geluidssignalen.
Het werkte: tussen 1967 en 1972 daalden de Amerikaanse vliegtuigverliezen boven Noord-Vietnam met 10 procent.
Al snel werd elk gevechtsvliegtuig voorzien van middelen om vijandelijke radar en raketten te verstoren, en nog steeds is elektronische oorlogvoering een belangrijk onderdeel van de luchtverdediging.
4. PRECISIEBOMMEN
‘Drakenkaak’ noemden de Noord-Vietnamezen de Thanh Hoa-brug, die na de oorlog werd herbouwd.
Laserbesturing geeft precisie
In de Tweede Wereldoorlog speelden bommenwerpers een grote rol, maar ze misten vaak hun doel.
Zo ook in de Vietnamoorlog, waar bruggen en fabrieken werden gebombardeerd met een teleurstellend resultaat. In zeven jaar tijd voerden de VS 781 aanvallen uit op de strategisch belangrijke Thanh Hoa-brug – zonder die te verwoesten.
Pas op 27 april 1972 lukte het een squadron jagers met nieuwe, lasergestuurde bommen. Uit onderzoek blijkt dat in Vietnam gemiddeld 50 procent van de lasergestuurde bommen doel trof, terwijl 19 op de 20 conventionele bommen miste.
Dat liet zien dat grote bommenwerpers niet altijd nodig zijn. Een straaljager met lasergestuurde bommen kan ook belangrijke infrastructuur verwoesten.
5. MOREEL
Het ‘Spook van Kyiv’ wordt geëerd op foto’s en schilderijen, zoals dit werk van de Oekraïense kunstenaar Andriy Dankovych.
Jagers geven moed en kracht
De straaljager is voor vriend en vijand een krachtig symbool.
De eerste in Amerika geproduceerde P-80 Shooting Star vijzelde het moreel van de soldaten in de Koreaoorlog aanzienlijk op.
De soldaten wilden dat het vliegtuig ‘continu boven hen vloog om het moreel van de vijand te verzwakken en dat van henzelf te versterken,’ schrijft militair historicus John Schlight in zijn boek Help from Above.
De gedurfde manoeuvres van de jagers maakten zowel de piloten als hun toestellen tot onderwerp van heldenverhalen.
Zo was de Noord-Vietnamese kolonel en piloot Tomb legendarisch. Hij zou 13 Amerikaanse vliegtuigen hebben neergehaald. En naar verluidt schakelde het ‘Spook van Kyiv’ op 24 februari 2022 tijdens de Russische invasie van Oekraïne zes Russische vliegtuigen uit. Al zijn er aanwijzingen dat dit een mythe is.
