De blitzkrieg zou in de Tweede Wereldoorlog het beste wapen van de Duitse Wehrmacht blijken.
Om niet in een patstelling te belanden stelden de Duitsers alles in het werk om snel bij de vijandelijke linies te komen. Met deze strategie behaalden ze in het begin van de wereldoorlog snelle overwinningen.
Het belangrijkste element van blitzkrieg is snelheid. Je moet de tegenstanders verrassen en je in korte tijd een weg door hun linies banen. Als dat mislukt, verlies je je voordeel.
Dat overkwam de Duitsers aan het Oostfront.
Heinz Guderian veranderde de moderne oorlogvoering radicaal met zijn blitzkrieg.
Blitzkrieg bedacht door Pruis
De Duitse generaal Heinz Guderian bedacht de blitzkrieg om een herhaling van bloedbaden zoals aan de fronten in WOI te voorkomen.
De Pruisische officier en aristocraat Heinz Guderian maakte de Duitse nederlaag in WOI van dichtbij mee. Als militair in de generale staf zag hij de Duitsers vergeefs proberen de patstelling in de Noord-Franse loopgravenoorlog te doorbreken.
Door zijn oorlogservaringen begreep Guderian dat snelle voertuigen en vliegtuigen een oorlog radicaal konden veranderen.
Tanks moesten in grote groepen opereren, zodat ze door voorheen ondoordringbare vijandelijke stellingen konden breken om een snelle overwinning te behalen.
Guderian beschreef zijn theorieën in het boek ‘Achtung Panzer’, dat Hitler intensief bestudeerde. De Führer was onder de indruk en benoemde kort na zijn machtsovername in 1933 de Pruisische officier tot generaal.
De blitzkriegtheorieën van Guderian bewezen op de slagvelden in Polen in 1939 en in Frankrijk een jaar later hun effectiviteit. Beide landen werden binnen zeven weken verslagen.
Fase 1 van de blitzkrieg: De vijand verzwakken
Het zwakste punt in de vijandelijke verdediging wordt zwaar gebombardeerd
Bommenwerpers vernietigen vijandelijke tanks en stellingen met duikvluchten
Op 12 mei 1940 zwermen Stuka-bommenwerpers boven de Franse loopgraven bij de stad Sedan. De Duitse aanval op Frankrijk is in volle gang.
Explosies en de gierende sirenes van de kleine duikbommenwerpers doen de lucht trillen; ze duiken bijna loodrecht naar beneden voor ze de 250 kilo zware bommen afwerpen.
Zonder het te weten maken de Fransen bij Sedan deel uit van de grootste luchtaanval uit de geschiedenis, en van de Duitse blitzkrieg.
De sirenes van de Stuka’s gaan de soldaten op de grond door merg en been. Wanhopig kruipen ze dieper in hun loopgraven.
De bommenwerper
De Duitse Ju87 Stuka had een sirene aan de voorkant. Als het vliegtuig dook, maakte het een angstaanjagend geluid.
- Rol: Gronddoelen aanvallen; niet geschikt voor luchtstrijd
- Snelheid: De Stuka haalde maximaal 408 km/h
- Wapens: 1 bom van 250 kg en 4 bommen van 50 kg
- Actieradius: tussen 800 en 1165 km, afhankelijk van type
Ineens wordt het geloei overstemd door het enorme lawaai van het Duitse artilleriegeschut, dat om 15.30 uur een allesvernietigend bombardement begint op wat er over is van de Franse loopgraven.
Exploderende granaten rijten het prikkeldraad aan stukken en verwoesten de bunkers. Een half uur lang bombarderen Duitse vliegtuigen en kanonnen de Franse verdedigingslinies.
Om 16.00 uur stopt het kanongebulder net zo abrupt als het begon.
Fase 1 van het tactische oorlogsplan van de Duitsers is goed verlopen, en verkenners speuren nu naar de kwetsbaarste plek in de verzwakte Franse stellingen.
Fase 1 van de blitzkrieg in beeld:
A) De Stuka’s vallen tanks, artillerie, bunkers en andere versterkte stellingen van de vijand aan.
B) Artillerie bestookt tegelijk met duizenden granaten de zwakste plek in de frontlinie.
C) Tanks ondersteunen het bombardement, maar blijven op veilige afstand van vijandelijke tegenaanvallen.
Fase 2 van de blitzkrieg: Gat slaan in de vijandelijke linie
Grote pantserdivisies dringen door het zwakste punt in de vijandelijke verdediging
Soldaten in snelle rupsvoertuigen beschermen de tanks tegen aanvallen in de flank
Op 14 mei 1940 dendert de 2e pantserdivisie van generaal Heinz Guderian door het Franse prikkeldraad bij Sedan.
De vorige dag hebben genietroepen in gevechtsvoertuigen de plek in de Franse verdedigingslinie aangewezen waar de zware tanks nu doorheen breken.
Speciaal getrainde infanterie in gepantserde voertuigen bestormt een Poolse stelling in 1939. Door het voorafgaande bombardement staat een groot deel van het dorp in brand.
De rupsbanden van 200 oprukkende tanks ploegen de aarde om en doen de Franse loopgraven op hun grondvesten schudden.
Uitgeput na de zeer intensieve artilleriebeschietingen en ontmoedigd door de Stuka’s met hun loeiende sirenes slaan de Franse soldaten in paniek op de vlucht.
De Franse legerleiding tracht wanhopig met versterkingen het gat in de verdediging te dichten. Maar door de duizenden vluchtende soldaten op de landweggetjes is het een chaos, en de zware Franse tanks rijden zich vast in de drukte.
Terwijl de Duitse tanks onstuitbaar door het kilometers brede gat denderen, zetten Duitse grondtroepen verdedigingsstellingen op met mortieren en antitankgeschut.
De tank
In het begin van de Tweede Wereldoorlog vormde de 15-tonner Panzer II de ruggengraat van de Duitse pantserdivisies.
- Rol: Snel en effectief vijandelijke linies doorbreken
- Wapens: Twee 20 mm-kanonnen en een 7,92 mm-machinegeweer
- Snelheid: 140 pk gaf een topsnelheid van 40 km/h
- Pantser: De tank had een pantser van 14,5 mm
Voor de Fransen zijn alle manoeuvres nu vergeefs.
De Duitsers zijn door de massieve verdedigingslinies bij Sedan gebroken, en tanks en soldaten zwermen aan de andere kant van het front uit over het Franse zomerlandschap.
Fase 2 van de blitzkrieg in beeld:
A) Tanks vallen in wigformatie de verdedigingslinie op de zwakste plek aan, breken door de linie en zetten koers naar het vijandelijke commandocentrum.
B) Soldaten in gepantserde voertuigen helpen de tanks door de linie te breken. De troepen gaan snel door naar het achterland, waar ze vijandelijke doelen opsporen en uitschakelen.
C) Artillerie staat klaar om zwaar versterkte stellingen te bestoken.
D) Het militaire hoofdkwartier van de vijand ligt relatief onbeschermd achter de frontlinie. Ook artillerie en voorraden kunnen worden vernietigd door het aanvalsleger.
Fase 3 van de blitzkrieg: Diep in vijandelijk gebied aanvallen
Tanks dringen ver door in vijandelijk gebied en schakelen alle communicatie uit
Mobiele troepen vormen een waaier die aanvoerroutes blokkeert en de vijand omsingelt
Na de doorbraak bij Sedan rollen de drie Duitse pantserdivisies van Heinz Guderian snel verder, tot diep achter de Franse frontlinie.
Franse versterkingen op weg naar het front zijn een gemakkelijke prooi voor de Duitse tanks en verkenningseenheden. En in de lucht jagen de Stuka’s op Franse tanks, die ze genadeloos een voor een bombarderen.
De rijdende infanterie
De grondtroepen hadden voor het eerst eigen voertuigen en konden snel naar belangrijke plaatsen op het slagveld worden vervoerd.
Rol: Moesten de tanks tegen aanvallen beschermen
Bewapening: Machinegeweren, mortieren, antitankgeschut
Snelheid: Vervoerden de troepen met soms wel 100 km/h
Speciaal: Voertuigen met luchtafweergeschut en kanonnen
Pas 20 kilometer achter de frontlinie stuurt Guderian zijn tanks naar het westen, voorbij de goed versterkte Maginotlinie, die langs de hele Frans-Duitse grens loopt.
Door deze manoeuvre worden de Franse soldaten omsingeld in hun bijna onneembare vesting. Ze zijn nu geïsoleerd en kunnen geen ondersteuning krijgen.
Tegelijk rukt de rest van de Duitse divisies op naar Het Kanaal, dat ze binnen tien dagen bereiken.
Duitse troepen vallen een Franse stelling aan in juni 1940. Ze worden door een krachtig bombardement van de artillerie ondersteund.
350.000 geallieerde soldaten in Noordwest-Frankrijk en België raken zo afgesneden van de hoofdmacht en daarmee van hun proviand en munitie.
Ze zitten gevangen in een stukje land bij Duinkerken en moeten in oorlogsschepen en vissersboten naar Engeland vluchten.
Het Franse leger staat op het punt om op te geven, maar om de omsingelde troepen te verslaan roepen de Duitsers hun hulptroepen in.
Tanks van de 3e pantserdivisie bij de rivier de Terek in de Sovjet-Unie. Bij het begin van de veldtocht omsingelden de Duitsers tijdens diepteaanvallen honderdduizenden Russen.
Pantserdivisies verpletterden vijand
Hitler bracht zijn modernste wapens samen in grote, krachtige pantserdivisies, die de ruggengraat van het Duitse leger vormden.
Om zijn blitzkrieg tot een succes te maken ontwikkelde Hitler een van de effectiefste machines van WOII: de pantserdivisie.
Eerder waren Duitse grondtroepen, artillerie en tanks over verschillende regimenten verdeeld. Nu vormden ze samen één verwoestend wapen.
Vooral de mobiliteit van de divisies en de bundeling van krachten van de eenheden bezorgden de Duitsers in het eerste oorlogsjaar overwinningen.
Een pantserdivisie bestond meestal uit 16.000 manschappen en 3000 voertuigen, waarvan zo’n 200 tanks, die in grote groepen de verspreide plukjes vijandelijke tanks makkelijk konden uitschakelen.
Naast bepantsering hadden de divisies gemotoriseerde kanonnen en soldaten in voertuigen die de tanks beschermden.
Mobiele bevoorradingstroepen met brandstof en munitie maakten de Duitse oorlogsmachine, die in het begin van WOII alle tegenstand uitschakelde, compleet.
Fase 3 van de blitzkrieg in beeld:
A) Soldaten in vrachtauto’s rukken op. Hun taak is verdedigende stellingen te bouwen waardoor vijandelijke troepen het gat in de verdedigingslinie niet kunnen dichten om de tanks in te sluiten.
B) Gemotoriseerde troepen vormen een waaier achter de linies van de vijand om de verdedigende troepen te kunnen omsingelen en bevoorradingstroepen uit te schakelen.
C) Tanks ontwijken de sterke vijandelijke eenheden. Ze vallen het hoofdkwartier aan, maken de communicatie onmogelijk en stichten zo verwarring en chaos bij de vijand.
Fase 4 van de blitzkrieg: De vijand verslaan
De vijand wordt geïsoleerd en ontbeert voorzieningen en contact met de buitenwereld
Troepen worden verslagen door infanterie, duikbommenwerpers en artillerie
Eind mei 1940 vechten de omsingelde Franse soldaten in de versterkingen bij Sedan en in de Maginotlinie voor hun leven.
Met vlammenwerpers en granaten vechten Duitse speciale eenheden zich een weg van bunker naar bunker in de betonnen complexen.
De infanterie
Het belangrijkste deel van het Duitse leger was in WOII nog steeds de infanterie, die zich te voet voortbewoog en vocht.
Rol: Moest eenheden in het omringende gebied uitschakelen
Wapens: Geweren, mortieren, handgranaten en machinepistolen
Snelheid: Vocht vaak te voet en rukte lopend op
Speciaal: Groepen met vlammenwerpers
Door het vooruitzicht te sterven in een hopeloze strijd geven de Franse soldaten zich massaal over. Nu ligt de weg naar Parijs open en enkele weken later, op 25 juni, capituleert Frankrijk.
In slechts zes weken hebben de Duitse pantserdivisies een van de Europese grootmachten overwonnen en wraak genomen voor de bittere nederlaag in de Eerste Wereldoorlog.
Deze actie is niet alleen de eerste, maar ook de grootste overwinning voor Duitsland in de blitzkrieg.
Een jaar later – bij de invasie van de Sovjet-Unie – loopt de blitzkrieg al tegen zijn beperkingen aan, als de Russen verbeten strijden om elk stukje land.
Verkenners van de Duitse 8e SS-cavaleriedivisie in de Sovjet-Unie in 1941. Ze sporen de bevoorradingstroepen van de vijand op en schakelen deze snel en effectief uit.
Door deze hardnekkige tegenstand lopen de grondtroepen vertraging op en raken de Duitse pantserdivisies honderden kilometers vóór de rest van het leger geïsoleerd.
Door het gebrek aan brandstof, munitie en versterkingen strandt de invasie in december 1941 op slechts 20 kilometer van Moskou.
Fase 4 van de blitzkrieg in beeld:
A) De vijandelijke troepen zitten nu in de val; ze zijn afgesloten van communicatie met de buitenwereld en blijven verstoken van versterkingen en voorraden.
B) Hevig artillerievuur bestookt de geïsoleerde manschappen om hun tegenstand te verzwakken.
C) Hulptroepen komen in actie. Zij moeten de geïsoleerde manschappen uitschakelen. Deze geven zich vaak zonder verzet over vanwege hun hopeloze situatie.
Geallieerden namen blitzkrieg over
Door de Duitse triomfen in WOII gingen de geallieerden de blitzkrieg nadoen. Vanaf 1942 bestreden ze Hitler met zijn eigen middelen.
Toen Duitse troepen in juni 1940 Parijs binnenmarcheerden bracht dat een wereldwijde schok teweeg. In zes weken tijd had Hitler een Europese grootmacht verslagen.
Na de nederlaag van Frankrijk veranderden de militaire leiders van Rusland, Amerika en Groot-Brittannië de structuur van hun legers.
Ook zij concentreerden voortaan hun tanks in grote groepen. En vanaf het voorjaar van 1942 gebruikten ze de vier fasen van de blitzkrieg om het tot dan toe onoverwinnelijke Duitse leger te bestrijden.
Duitse soldaten vechten om een versterking in de Franse Maginotlinie. Tijdens de gevechten om deze verdedigingslinie in juni 1940 werden tegen de bunkers vlammenwerpers ingezet.
Vooral bij de slag om Stalingrad, toen de Russen in november 1942 het hele Duitse zesde leger van 300.000 man omsingelden.
Nog steeds zijn de theorieën van Heinz Guderian in gebruik.
De twee Golfoorlogen tegen Irak zijn een voorbeeld van de effectiviteit van de blitzkrieg. De coalitie bombardeerde wekenlang vanuit de lucht, waarna een snelle pantseraanval Saddam Husseins verzwakte leger verpletterde.