*Op 6 augustus 1945 komt de zon op boven Hiroshima. De lucht is strakblauw – niets duidt erop dat de naam van de stad op deze dag de geschiedenisboeken in zal gaan.
Maar om 8.15 uur plaatselijke tijd werpen Amerikaanse piloten een atoombom op de Zuid-Japanse stad met haar circa 350.000 inwoners. De verwoestende gevolgen worden beschreven door de arts Michihiko Hachiya, die zich op circa 1 kilometer van het epicentrum bevindt.*
Het was een stille, warme en mooie ochtend. Glinsterende bootjes weerkaatsten het zonlicht uit een blauwe hemel en vormden een prettig contrast met de schaduwen in mijn tuin, terwijl ik afwezig door de brede deuren van het huis staarde, die op het zuiden uitkwamen.
Ik lag uitgeput in mijn hemd op de vloer, want ik had net nachtdienst gehad in het ziekenhuis.
Plotseling zag ik een felle flits, en nog een. Ik vroeg me nog af of het een magnesiumflare kon zijn, of vonken van een passerende wagen.
Dr. Hachiya tekende een van de eerste ooggetuigenverslagen van de atoombom op Hiroshima op. Zijn verhaal werd in 1955 gepubliceerd, toen een Amerikaanse journalist hem had opgespoord.
Michihiko Hachiya (1903-1980)
Michihiko Hachiya was een Japanse arts die de atoombom op Hiroshima in 1945 overleefde en een dagboek bijhield.
Hij was directeur van een ziekenhuis in de stad en woonde in de buurt van zijn werk, op circa een kilometer van het middelpunt van de explosie.
Toen de bom ontploft was, wist Hachiya het ziekenhuis te bereiken, waar hij behandeld werd. Vanaf enkele dagen daarna hielp hij duizenden anderen met brandwonden of beginnende stralingsziekte.
Het dagboek van de arts beslaat de periode van 6 augustus 1945 tot 30 september 1945 en werd in 1955 uitgegeven. Hachiya woonde tot zijn dood in 1980 in Hiroshima.
Buiten, waar het eerder zo licht en zonnig was, was het nu donker en nevelig. Door het stof zag ik een houten paal, die een hoek van mijn huis had ondersteund. Hij helde flink over, en het dak hing vervaarlijk laag.
Ik probeerde instinctief naar buiten te komen, maar brokstukken en hout versperden de weg. Uiteindelijk wist ik in de tuin te komen, en pas daar ontdekte ik tot mijn verbazing dat ik volledig naakt was. Wat raar! Waar waren mijn broek en hemd gebleven?
Een grote splinter stak uit een wond in mijn zij, en er stroomde iets warms door mijn mond. Mijn lippen waren aan stukken gescheurd, ontdekte ik toen ik eraan voelde. In mijn hals zat een grote glasscherf, die ik loskreeg.
Het bloed begon eruit te spuiten. Was mijn halsslagader doorgesneden? Zou ik doodbloeden? Plotseling schrok ik en riep ik mijn vrouw:
‘Yaeko-san! Yaeko-san! Waar ben je?’
Ik trof Yaeko-san aan, bleek en doodsbang. Haar kleren waren gescheurd en zaten onder het bloed. Toen ik haar zag, werd ik weer kalmer en probeerde ik haar gerust te stellen.
‘We redden het wel,’ zei ik. ‘Laten we maken dat we wegkomen.’
Ze knikte, en ik maakte met een gebaar duidelijk dat ze me moest volgen.
Na 20 of 30 passen moest ik halt houden. Mijn ademhaling versnelde, mijn hart ging tekeer en mijn benen konden mijn lichaam niet meer dragen.
Onze tocht naar het ziekenhuis verliep oneindig traag, en mijn benen, stijf van het gestolde bloed, wilden niet meer. De kracht om door te gaan vloeide uit me weg, en ik zei tegen mijn vrouw, die bijna even zware verwondingen had als ik, dat ze alleen door moest gaan.
Yaeko-san keek een tijdje recht in mijn ogen, toen keerde ze om en begon ze naar het ziekenhuis te rennen.
In augustus 1945 weet Stalin al van de atoombom. In de hoop de Amerikanen meer geheimen te ontfutselen, smokkelen de Russen afluisterapparatuur de Amerikaanse ambassade binnen.
Russen lopen vooruit op Koude Oorlog
Al voordat de Tweede Wereldoorlog voorbij is, bekoelen de betrekkingen tussen de VS en de Sovjet-Unie. Op 4 augustus 1945, twee dagen voor de bom op Hiroshima, schenken Russische diplomaten een plaquette aan de Amerikaanse ambassade in Moskou.
De Amerikanen weten echter niet dat die plaquette een van de eerste afluistermechanismen ter wereld bevat, dat ze later ‘The Thing’ gaan noemen.
Gedurende zeven jaar luistert de KGB mee met geheime gesprekken in de ambassade, over atoombommen, spionnen en nog veel meer. Met de inlichtingen rollen de Russen Amerikaanse spionagenetwerken in de Sovjet-Unie op.
Een gevoel van vreselijke eenzaamheid maakte zich van me meester, en ik moet zijn flauwgevallen, want het volgende dat ik me herinner was dat de wond in mijn zij open was en het bloed eruit spoot. Ik drukte mijn hand op de bloeding die na een tijdje ophield.
Ik probeerde me opnieuw te bewegen en kwam bij een open plein, waar ik de contouren van het ziekenhuis door het stof ontwaarde. Ik voelde me een stuk beter, want ik wist dat iemand me zou vinden, en als ik zou sterven, zou mijn lichaam ook gevonden worden. Ik stond even stil om te rusten. De dingen om me heen werden langzaam scherp.
Ik zag mensen die eruitzagen als wandelende spoken. Anderen liepen rond als vogelverschrikkers, met hun armen uitgestrekt en bungelende onderarmen en handen. Dat verbaasde me, tot ik besefte dat ze verbrand waren en hun armen weg van hun lichaam hielden om de pijnlijke wrijving tegen hun brandwonden te voorkomen.
Toen zag ik een naakte man en drong het tot me door dat iets merkwaardigs hem van zijn kleding had ontdaan, net als mij was overkomen. Een oude vrouw lag naast me met een verbeten uitdrukking op haar gezicht, maar ze maakte geen geluid.
Dat gold voor iedereen die ik zag: Hiroshima was in stilzwijgen gehuld.
Michihiko Hachiya weet het ziekenhuis waar hij werkt te bereiken. Zijn kleren zijn weggeschroeid door de atoombom, maar Hachiya overleeft de explosie. Circa 75.000 van de 350.000 inwoners van Hiroshima zijn wel omgekomen.