Hitlers Duitse tegenstanders

De nazi’s arresteerden ongeveer 60.000 Duitse communisten tussen 1933 en 1935, en de SA vermoordde er rond 2000, onder andere tijdens de Köpenicker Blutwoche toen 500 communisten werden aangehouden en minstens 22 vermoord.

Sommige kleinere groepen hieven zichzelf officieel op om onzichtbaar te worden, en gingen clandestien door.

Een van deze groepen, die zelfs geen naam had, deelde pamfletten uit en saboteerde op kleine schaal midden in Berlijn tot in 1944.

Toen pakte de Gestapo bij toeval een koerier op, wat tot de arrestatie van 280 leden van het netwerk leidde. 108 mensen werden ter plaatse geëxecuteerd.

In 1935 had de Gestapo het communistische verzet in Duitsland vrijwel uitgeroeid. Toen de Spaanse burgeroorlog het jaar daarop uitbrak, diende die als een symbolische voortzetting van de strijd tegen het fascisme.

De communist Ernst Thälmann stelde een brigade van Duitsers in ballingschap samen met ongeveer 5000 leden.

Slechts 2000 van hen overleefden de oorlog, en aan het eind van de oorlog werden veel leden uitgeleverd aan de Gestapo en teruggestuurd naar Duitsland. Ernst Thälmann stierf op 18 augustus 1944 in het concentratiekamp Buchenwald.

Generaal Werner von Fritsch was een moeilijke man. Hij was een soldaat van de oude stempel en zag de nazi’s als een stelletje aankomende varkens en hun SS als een stel amateurs. En dat stak hij niet onder stoelen of banken.

Niemand durfde echter zijn militaire carrière te stoppen, want hij was een van de besten. In 1937 was hij kandidaat voor de post van chef van de generale staf.

Toen hij dat jaar tijdens een vergadering de offensieve plannen van Hitler een strategische ramp noemde, maakte hij zichzelf een gemakkelijk slachtoffer van de machtsstrijd tussen Göring en Himmler.

Himmler liet zijn SS 'documentatie' fabriceren die aantoonde dat de ongetrouwde generaal homoseksueel was, en dat was genoeg om zijn carrière te beëindigen.

Werner von Fritsch werd afgezet op 4 februari 1938. Toen de oorlog begon werd hij echter weer opgeroepen en was de tweede officier die sneuvelde in de strijd op 22 september 1939.

Toen Hitler in 1938 een crisis met Tsjechoslowakije wilde uitlokken, begon Hans Oster belastend materiaal te verzamelen over de Führer.

Oster was officier in de inlichtingen- en contraspionagedienst Abwehr, en het lukte hem een groep samen te stellen die Hitler als onderdeel van een staatsgreep moest arresteren om oorlog te voorkomen.

De chef van Abwehr, admiraal Canaris, was op de hoogte van de plannen en deed een oogje dicht. Het materiaal van Oster moest voor een rechtszaak gebruikt worden.

Het plan mislukte echter omdat de Italiaanse leider Benito Mussolini en Hermann Göring in september 1938 een vreedzame oplossing voor de crisis wisten te vinden, die echter inhield dat Tsjechoslowakije het Sudetenland moest afstaan aan Duitsland.

Hans Oster behield zijn baan. Maar na de mislukte aanslag op Hitler in juli 1944 werd hij gearresteerd, en vijf dagen na de ontdekking van de dagboeken van admiraal Canaris op 4 april 1945 werd hij opgehangen.

Naar aanleiding van de oorlogsplannen van Hitler organiseerde generaal Ludwig Beck in 1938 een militaire oppositie.

Hij wilde de andere generaals overhalen een algehele staking te steunen om de Führer op andere gedachten te brengen.

Dat lukte niet, waarop hij een staatsgreep voorbereidde die zelfs de chef van de generale staf Franz Halder steunde.

Maar Halder wilde alleen een staatsgreep als Hitler de oorlog zou verklaren aan Tsjechoslowakije. Hij wilde de Führer als oorlogshitser afschilderen. Maar die oorlogsverklaring kwam niet, en daarom viel het plan in duigen.

Graaf Helmuth James von Moltke verzamelde in 1940 een groep systeemcritici op zijn landgoed Kreisau in Silezië.

Hierna voerden ze vaak discrete gesprekken over Duitsland na Tag X, de dag van de val van het nazisme.

De Kreisauer Kreis groeide, maar bestond uit socialisten en conservatieven en kon het niet eens worden over de te nemen acties.

Ze maakten wel een groots ontwerp voor een federaal Europa met Duitsland als een van de vele lidstaten.

Dit soort ideeën gold als landverraad, en toen de Gestapo de studiegroep in 1944 op het spoor kwam werden de graaf en een groot aantal leden geëxecuteerd.

'Niets is een cultuurvolk onwaardiger dan "geregeerd" te worden door een duistere stam,' schreef Hans Scholl in 1942 in een pamflet.

Van betrokken lid van de Hitlerjugend had Scholl zich ontwikkeld tot antinazist, en als student aan de universiteit van München vormde hij samen met zijn zus Sophie en vriend Christoph Probst een verzetsorganisatie met de schuilnaam Weiße Rose.

Hun verzet bestond uit het verspreiden van pamfletten. Ze kregen sympathisanten en de Weiße Rose kreeg een afdeling in Hamburg, maar toen ze op 18 februari 1943 hun zesde pamflet aan het uitdelen waren werden de drie opgepakt door de Gestapo.

Vier dagen later stonden ze voor de rechter, en diezelfde dag al werden ze met de guillotine ter dood gebracht.

De aanslag op Hitler bij een stafbespreking in de Wolfsschanze op 20 juli 1944 liep uit op een fiasco. De Führer overleefde en de Gestapo rolde de groep achter de aanslag op.

Een van de belangrijkste mensen achter de aanslag, graaf Claus von Stauffenberg, besefte ook dat het oorspronkelijke doel van het uit de weg ruimen van Hitler, namelijk vrede sluiten met de geallieerden, niet meer mogelijk was door de ontwikkeling van de oorlog.

Daarom was het doel van de aanslag nu om de toekomst van Duitsland na de totale nederlaag veilig te stellen.

'Het gaat niet meer om de Führer, noch om het vaderland, niet om mijn vrouw en mijn vier kinderen, maar het gaat om het gehele Duitse volk,' schreef von Stauffenberg een maand voor de aanslag.

Hij werd op 21 juli 1944 doodgeschoten, 34 jaar oud.

Generaal Erwin Rommel had al vroeg zijn ongenoegen geuit over de wrede methoden van de nazi’s. De oppositie probeerde hem voor zich te winnen, maar hij wilde Hitler niet doden.

Maar toen een van de plegers van de aanslag op de Führer in juli 1944 tijdens martelingen beweerde dat Rommel erbij betrokken was, hadden de nazi’s een probleem.

Want Rommel was al na de Eerste Wereldoorlog onderscheiden en had zich als bevelhebber van het Afrikakorps bewezen als een van de allerbeste Duitse generaals.

Hitler wilde geen toestanden en daarom deden zijn mensen Rommel een aanbod: als de Woestijnvos, zoals hij genoemd werd, zelfmoord zou plegen, zou zijn familie gespaard blijven voor vergeldingsmaatregelen.

Op 14 oktober nam Rommel in het bijzijn van de Gestapo een cyanidepil en kreeg een propagandistische staatsbegrafenis.

De Duitsers keken met argwaan naar de meer dan 7 miljoen buitenlandse dwangarbeiders die vanaf 1939 naar het land waren gebracht.

De nazileiding was bang dat de verwachte geallieerde invasie een grote opstand onder de arbeiders zou veroorzaken, en in 1943 werd Walküre, oorspronkelijk de naam voor het mobilisatieplan van reservisten, de codenaam voor de bestrijding van 'interne onlusten'.

De buitenlandse arbeiders pleegden her en der sabotage, en rond München vormden Russische dwangarbeiders een geheime organisatie.

De Gestapo pakte in 1944 ten minste 2700 buitenlanders op voor sabotage. De grote opstand met stakingen en gewapend verzet kwam er echter nooit, maar de Duitse angst voor oproer kostte veel militaire capaciteit die hard nodig was aan het front.