De toekomst van een bronzen adelaar die ooit het enorme slagschip Admiral Graf Spee van de nazi’s sierde, blijft onzeker, nu plannen om het om te smelten in de ijskast zijn gezet.
Schatzoekers visten de adelaar in 2006 op uit zee bij Uruguay, waar de Admiral Graf Spee in 1939 door de nazi’s tot zinken was gebracht om te voorkomen dat het in vijandelijke handen zou vallen.
Het Hooggerechtshof van Uruguay oordeelde vorig jaar dat de adelaar toebehoorde aan de Uruguayaanse staat, waar hij werd gevonden. Maar niemand wil zijn vingers eraan branden.
Afgelopen vrijdag kondigde president Luis Lacalle Pou aan dat het plan was om de 350 kilo wegende bronzen adelaar om te smelten – maar dit stuitte op zoveel protesten dat de president er nu vanaf ziet.
Geallieerden stuurden enorme vloot achter Admiral Graf Spee aan
De 2 meter hoge adelaar, met een spanwijdte van 2,8 meter en een groot hakenkruis in zijn klauwen, zat op de achtersteven van een van de grootste schepen van de Duitse Kriegsmarine.
De kruiser Admiral Graf Spee hield zich officieel aan het Verdrag van Versailles, dat voorschreef in hoeverre Duitsland een vloot mocht opbouwen. Daar staat in dat Duitsland geen oorlogsschepen mocht bouwen met een zogeheten waterverplaatsing van meer dan 10.000 ton. Maar in het echt was het schip veel groter, en met volledige bepantsering verplaatste het bijna 15.000 ton.
Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd het schip naar de Grote Oceaan gestuurd, waar het in 1939 een aantal koopvaardijschepen met goederen voor Engeland en Frankrijk tot zinken bracht. De Admiral Graf Spee was zo’n doorn in het oog van de geallieerden dat ze er een enorme vloot van vier vliegdekschepen, drie slagschepen en 16 kruisers achteraan stuurden.
Uiteindelijk werd de Admiral Graf Spee ingesloten door drie Britse kruisers en na een felle strijd was het Duitse schip zo beschadigd dat het moest vluchten. Kort daarna besloot de kapitein het schip bij Montevideo op te blazen, uit angst dat het met Duitse oorlogsgeheimen en al in Britse handen zou vallen.
De grote bronzen adelaar zat op de achtersteven van de Admiral Graf Spee. Het schip was 186 meter lang en had meer dan 1000 bemanningsleden.
Duitsland wil de adelaar niet tentoonstellen
De Admiral Graf Spee bleef op de bodem van de zee tot 2004, toen delen ervan werden geborgen door een bedrijf in samenwerking met Uruguay. In 2006 werd de grote bronzen adelaar opgevist.
Toen de adelaar werd tentoongesteld, vroeg Duitsland Uruguay echter meteen om geen ‘naziparafernalia’ te laten zien.
Vervolgens bepaalde een rechtbank in Uruguay dat de adelaar moest worden geveild om de particuliere investeerders te betalen die de berging hadden gefinancierd.
Maar het Simon Wiesenthal Center, een joodse mensenrechtenorganisatie die zich inzet voor onderzoek en herdenking van de Holocaust, waarschuwde dat de adelaar dan in handen kon vallen van nazisympathisanten. Vervolgens werd dat plan ook geschrapt.
Het nieuwste idee kwam van de president van Uruguay, Lacalle Pou, die vond dat de adelaar een nieuwe vorm moest krijgen: ‘Het viel ons in dat dit oorlogssymbool een transformatie zou kunnen ondergaan in een vredessymbool, zoals een duif,’ zei de president vrijdag.
Dit leidde echter tot massale protesten. Historici, kunstkenners en andere politici betoogden dat de geschiedenis daarmee geen recht werd gedaan.
Zoals parlementslid Aldo Lamorte van de Partido Nacional het verwoordde: ‘Het Colosseum werd ook niet vernietigd omdat christenen er werden gedood.’
Twee dagen later gaf de president het plan dan ook op.
‘Als je vrede nastreeft, is het eerste wat je moet doen eenheid creëren, en dat is hiermee duidelijk niet gebeurd,’ sprak Pou.
Wat er nu met de adelaar gaat gebeuren is onzeker. Sinds hij werd teruggevonden, staat hij meestal in een opslagruimte bij de marine van Uruguay – en dat zal waarschijnlijk nog wel even zo blijven.