Paus Pius XII wist meer van de moord op de joden door de nazi’s dan tot nu toe aangenomen. En ondanks onheilspellende berichten van bronnen binnen het Vaticaan hield hij de informatie verborgen voor de Amerikaanse regering.
Dat is de voorlopige conclusie van de Duitse historici die de archieven uitkamden die de oorlogsdocumenten van paus Pius XII bevatten en in maart opengingen.
VS vroegen Vaticaan om advies
Volgens de kranten Die Zeit en Washington Post, die beide een interview brengen met Hubert Wolf, de leider van het Duitse onderzoeksteam, gaf een Amerikaanse diplomaat in september 1942 het Vaticaan een geheim rapport.
Dat was gebaseerd op informatie van de organisatie Jewish Agency en meldde dat er rond Warschau 100.000 joden waren vermoord en in het tegenwoordig Oekraïense Lviv nog eens 50.000.
De Amerikanen wilden weten of het Vaticaan deze informatie via zijn netwerk kon bevestigen. Volgens Wolf blijkt uit het archief dat het Vaticaan een maand eerder een bericht had ontvangen van de Grieks-katholieke bisschop van Lviv dat er in Oekraïne 200.000 joden waren vermoord.
Bewijzen voor antisemitisme binnen het Vaticaan
In september kreeg de paus ook een waarschuwing over een bloedbad in Warschau van een Italiaanse zakenman. Toch liet het Vaticaan de VS weten dat het geheime rapport niet bevestigd kon worden.
Dat kwam volgens Wolf omdat een pauselijke beambte het joodse rapport in een interne notitie in twijfel trok, want joden ‘overdrijven al gauw’ en ‘oostersen’ (zoals de bisschop van Lviv) ‘worden niet gekenmerkt door eerlijkheid’.
Volgens Wolf blijkt uit deze antisemitische opmerking waarom de paus de hele oorlog zweeg over de Holocaust.
Hij denkt dat de belastende notitie bewust buiten de duizenden documenten werd gehouden die het Vaticaan publiceerde in een poging Pius XII te verdedigen tegen de kritiek dat hij nooit iets gezegd heeft over de jodenvervolging.
De verdedigers van de paus hebben er steeds op gewezen dat Pius in de oorlog kloosters en andere kerkelijke instituten vroeg om gevluchte joden te helpen onderduiken, waarmee hij duizenden levens gered zou hebben.