In maart 1938 annexeerde Hitler Oostenrijk. Een paar weken later arresteerden de nazi’s de joodse cabaretier en acteur Fritz Grünbaum en brachten hem naar het concentratiekamp Dachau.
Ook namen ze Grünbaums aanzienlijke collectie schilderijen van de Oostenrijkse kunstenaar Egon Schiele in beslag.
Jarenlang heeft de familie van Grünbaum geprobeerd om de gestolen werken terug te krijgen, en nu is het ze eindelijk gelukt.
Daarmee komt een einde aan het tumultueuze lot van de schilderijen. Schieles schilderijen werden door de nazi’s bestempeld als ‘entartet’ – decadent, ongepast en immoreel – en verkocht aan het buitenland.
Via tussenhandelaren kwamen ze terecht bij privéverzamelaars en vooraanstaande Amerikaanse kunstmusea, zoals het Museum of Modern Art (MoMA) in New York en het Santa Barbara Museum of Art in Californië.
Fritz Grünbaum zelf was een nog erger lot beschoren. Hij stierf in 1941 in Dachau, officieel als gevolg van een hartstilstand.
Zijn vrouw Elisabeth stierf het jaar daarop in een Duits concentratiekamp in Minsk.
Roofkunst is miljoenen waard
De familie van Grünbaum probeert al sinds 2018 via Amerikaanse rechtszaken om de schilderijen weer in eigen bezit te krijgen – en nu is dat gelukt.
De Oostenrijke schilder Egon Schiele (r) werd slechts 28 jaar, maar hij is één van de grote modernistische kunstenaars. Franz Grünbaum (l) was een beroemde Weense regisseur, acteur, zanger en kunstliefhebber.
Zeven schilderijen uit onder meer het MoMA werden onlangs aan de familie overhandigd tijdens een ceremonie op het kantoor van de officier van justitie in New York.
‘Fritz Grünbaum en zijn vrouw Elisabeth werden voor hun vroegtijdige dood nooit herenigd met hun dierbare kunstwerken, maar hun nagedachtenis leeft voort. Het is met diep en nederig respect dat we deze waardevolle werken vandaag aan de rechtmatige eigenaren overhandigen,’ zei Ivan J. Arvelo van Homeland Security, dat onder andere ageert tegen financiële criminaliteit.
De totale waarde van de werken wordt geschat op 9,5 miljoen dollar – zo’n 8,9 miljoen euro.
Naar verwachting zal de familie binnenkort nog drie werken terugkrijgen.