De twee eerste camerawagens komen al ’s ochtends in alle vroegte aanrijden op 11 februari 1986. De journalisten parkeren aan de West-Duitse kant van de Glienicker Brücke en groeten vriendelijk de zwaarbewapende wachten.
De uren daarna stromen honderden fotografen, mediamensen en nieuwsgierigen toe en om tien uur is alles klaar voor een spectaculaire spionnenruil.
Politieagenten schuiven het hek dat de brug afsluit opzij en een politieauto, een goudkleurige Mercedes en drie bestelbusjes rijden de brug op.
Enkele hoge West-Duitse en Amerikaanse officieren stappen uit en soldaten halen de Tsjech Karl Koecher en vier Oost-Duitse agenten uit een bestelbusje.
Karl Koecher deed jarenlang alsof hij een overloper uit het Oostblok was en als vertaler voor de CIA werkte, maar in werkelijkheid was hij agent van de KGB, de Russische inlichtingendienst.
In Potsdam, aan de overkant van de rivier de Havel, stoppen twee minuten later drie zwarte Lada’s. Er stappen 12 mannen uit.
Karl Koecher loopt samen met vier Oost-Duitse agenten de Glienicker Brücke op, terwijl er vier mannen van de andere kant komen. Drie van hen lopen recht vooruit, de blik strak op hun schoenen gericht.
Maar de vierde zigzagt demonstratief van de ene brugleuning naar de
andere. Voor pers en publiek is er geen twijfel mogelijk: dit is de Sovjet-burgerrechtenstrijder Natan Sharanski. Het Westen probeert hem al jaren vrij te krijgen.
Als Sharanski West-Berlijn nadert, bestoken de journalisten hem met de vraag wat de reden was dat hij de brug zo overstak.
Sharanski antwoordt hen dat dit een laatste opstandige daad was: de Oost-Duitse soldaten hadden hem gezegd om ‘recht’ op zijn vrijheid af te gaan.
Na de ruil vestigt Natan Sharanski zich in Israël, waar hij later minister zal worden. Koecher wordt in Tsjecho-Slowakije geëerd en krijgt een villa en een Volvo.
De gevangenenruil vond midden op de Glienicker Brücke plaats. Een gedenkplaatje op dat punt geeft de plaats aan waar ooit het IJzeren Gordijn liep.
Brug verdeelde Duitsland
Ten tijde van de ruil waren de oevers van de Havel al meer dan 400 jaar via een brug met elkaar verbonden.
Keurvorst Frederik Willem I maakte Potsdam in 1660 de thuisbasis van zijn nieuwe grote jachtslot. Er was wel een houten brug over de Havel nodig, zodat de vorst snel Berlijn kon bereiken.
150 jaar lang voldeed deze voor het toenemende verkeer tussen beide steden, hoewel Potsdam eind 17e eeuw tot vrijplaats voor vervolgde hugenoten werd bestempeld en flink groeide.
Toen er een spoorweg gepland werd, moest de brug worden vervangen. In 1834 werd de tweede Glienicker Brücke geopend, een bakstenen brug die al na 70 jaar veel te klein was. Paard-en-wagens en auto’s veroorzaakten telkens opstoppingen en de brug was veel te laag voor grote schepen.
In 1906 werd met de bouw van een derde Glienicker Brücke gestart, een 128 meter lange en 22 meter brede stalen brug, die een jaar later klaar was. Die brug bleef tot het einde van de Tweede Wereldoorlog.
Ter verdediging van Berlijn hadden Duitse soldaten de brug ondermijnd. Toen de Russische troepen oprukten, vluchtten de Duitsers zonder de brug op te blazen, maar de springladingen werden door een Russische granaat getroffen.
Pas vier jaar later werd de herstelde brug met veel tamtam geopend. Omdat hij nu de Sovjet-zone met de Westelijke zones verbond, werd hij omgedoopt tot de ‘Brücke der Einheit’, Brug der Eenheid. Ondanks die naam werd de brug al snel gesloten en streng bewaakt.
Honderden Duitsers stonden na de val van de Berlijnse Muur in november 1989 klaar om voor het eerst legaal de brug over te steken.
Val van Berlijnse Muur opende ‘Spionnenbrug
In 1962 brak het tijdperk als ‘De Spionnenbrug’ aan, toen de hoge Russische spion Rudolf Abel op de brug werd uitgewisseld tegen de gevangen Amerikaanse spion en piloot Francis Gary Powers.
De brug kreeg zijn oude naam Glienicker Brücke in 1985 terug en werd weer gebruikt voor een spionnenruil: 23 spionnen uit het Westen tegen vier uit het Oostblok.
Op 10 november 1989, de dag nadat de Muur viel, werd de Glienicker Brücke heropend en stroomden duizenden Duitsers de brug op.
Nu herinnert een richel in het asfalt aan het IJzeren Gordijn dat Europa verdeelde.