Deutsches Bundesarchiv / Ullstein Bild / Getty Images

West-Berlijn is geen etalage meer

De bouw van de Berlijnse Muur begint in de nacht van 12 op 13 augustus 1961. DDR-leider Walter Ulbricht wil voorkomen dat Oost-Duitsers het land ontvluchten, en in een brief aan zijn bondgenoot, Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov, schept hij op over zijn prestatie.

15-9-1961

Nu het eerste deel van de taak van het voorbereiden van een vredesverdrag2 erop zit, wil ik het centraal comité van de Socialistische Eenheidspartij van Duitsland informeren over de situatie.

De uitvoering van de resolutie om de grens rond West-Berlijn te sluiten, is volgens plan verlopen.

Onze tactiek, waarbij het werk geleidelijk werd uitgevoerd, maakte het moeilijker voor de tegenpartij om de omvang van onze maatregelen in te schatten en makkelijker voor ons om de zwakke plekken van de grens te dichten.

De mobilisatie van de Sovjettroepen en de aanwezigheid van het Nationale Volksleger in Berlijn gaf de tegenpartij meer reden tot nadenken.

Het was essentieel dat de landen van het Warschaupact samen optrokken onder Sovjetleiderschap en dat de Russische pers de DDR na 13 augustus steunde.

Walter Ulbricht blev DDR's statsoverhoved i 1960
© Ullstein Bild/Getty Images

Walter Ulbricht in het kort

De afgelopen jaren hebben geleerd dat een socialistisch land niet met vreedzame middelen kan concurreren met een imperialistisch land als West-Duitsland zolang de landsgrenzen open zijn.

Dat kan pas als het socialistische systeem het kapitalistische overtreft wat betreft inkomen per inwoner.

”Wij losten dat op door hen van de straat te halen en in een werkkamp te zetten om hen te leren zich nuttig te maken”. Walter Ulbricht

De DDR-burgers zijn echter verheugd dat onze tegenstander nu een gevoelige slag is toegebracht.

De staat heeft meer autoriteit gekregen in het bewustzijn van de mensen. Dat geldt niet alleen voor industriearbeiders: ook de arbeiders in de collectieve landbouw zijn productiever geworden.

De discussie in het zwakke deel van de bevolking, vooral onder sommige intellectuelen, gaat vooral over perspectieven voor de toekomst.

Beboere tvangsforflyttes langs Klaukestrasse i Berlin

Huizen langs de grens werden afgebroken en de bewoners verdreven om plaats de maken voor de Berlijnse Muur.

© HUM Images/Getty Images

Velen zeggen dat ze hun oom of tante nu niet meer geregeld kunnen bezoeken.

Maar wat ze bedoelen is dat ze zich niet meer op het Westen kunnen richten en dat ze gedwongen zijn zich te oriënteren op de arbeiders- en boerenstaat DDR en het socialistische kamp.

Ernstige conflicten zijn er alleen geweest met jonge intellectuelen die ervaringen hebben met het kapitalisme.

Sommige jongeren die eerder in de West-Berlijnse fabrieken werkten, werken nu in fabrieken hier.

Deze jongeren stonden onder invloed van westerse imperialistische propaganda en straatcultuur. Een aantal van hen weigerde te werken en liep doelloos rond over straat.

Wij losten dat op door hen van de straat te halen en in een werkkamp te zetten om hen te leren zich nuttig te maken.

De lokale verkiezingen die nu plaatsvinden, bieden een grote kans om de bevolking voor te lichten en de huidige situatie te consolideren.

Een teken van de drastische omslag in het bewustzijn van de arbeidersklasse is het besluit om de productie voor hetzelfde loon binnen een periode te verhogen.

Daarnaast hebben 50.000 jonge mannen zich aangemeld als vrijwilliger in het Nationale Volksleger.

“Wij losten dat op door hen van de straat te halen en in een werkkamp te zetten om hen te leren zich nuttig te maken”. Walter Ulbricht.

In West-Berlijn liggen de grensgebieden er al verlaten bij. Winkels en bioscopen zijn gesloten en leden van de burgerij zijn naar West-Duitsland vertrokken.

West-Berlijn is geen etalage meer voor het kapitalistische Westen en zal alleen nog in beperkte omvang worden gebruikt voor ondermijnende activiteiten.

West-Berlijn kan zich alleen ontwikkelen via normale betrekkingen met de DDR. Tot nu toe kreeg West-Berlijn anderhalf miljoen mark per jaar aan steun van de VS en de regering in Bonn.

Daarnaast zijn veel gebouwen neergezet met geld uit de VS en Bonn.

Het staat buiten kijf dat West-Berlijn tot nu toe grotendeels ten koste van de DDR heeft bestaan.

Waar vlees eerder midden op de dag was uitverkocht, kunnen we na de grenssluiting zelfs ’s avonds vlees van de beste kwaliteit kopen.

Aan brood en boter kunnen we nu ook veel makkelijker komen. Ook de vrouwen zijn tevreden. Ze kunnen weer naar de kapper.

Eerder zaten de grote salons in Oost-Berlijn voortdurend vol met vrouwen uit West-Berlijn.

Ook internationaal was de reactie op de gebeurtenissen van 13 augustus positief. De burgers van de volksdemocratieën zien nu in dat de strijd tegen het West-Duitse militarisme en voor een vredesverdrag ons allen aangaat.

De gevaren van West-Duits militarisme zijn ook zichtbaarder in het kapitalistische West-Europa. Minder neutrale landen zijn nu bereid de eisen van de VS als bezettingsmacht in West-Duitsland en West-
Berlijn te steunen.

De DDR zal nog sterker worden. Maar de concurrentie met West-Duitsland zal doorgaan, ook nu de grens is gesloten.

De komende tijd zullen we de verliezen die de West-Duitse agressie ons heeft toegebracht, terugverdienen. We zullen economisch samenwerken met de Sovjet-Unie en de doelstellingen van het zevenjarenplan voor 1963 behalen.

Het is belangrijk dat het jubileum van de stichting van de DDR op 7 oktober dit jaar grootschaliger wordt gevierd dan voorheen.

We waren van plan u uit te nodigen, beste Nikita Sergejevitsj, maar we willen u niet in verlegenheid brengen door dat op een directe manier te doen, want u bent ongetwijfeld druk met de voorbereidingen voor het partijcongres.

We zijn dankbaar dat u kameraad maarschalk Konev heeft gestuurd. Dat is een grote hulp.

Onze samenwerking is zeer waardevol.

Met de wens voor een goede gezondheid verblijf ik met communistische groet uw W. Ulbricht

Naschrift

Tegen de voorspelling van Ulbricht in vergrootte de Muur slechts het belang van West-Berlijn als voorpost van de vrijheid, met de ‘Ich bin ein Berliner’-speech van Kennedy in 1963 als hoogtepunt.

De Muur scheidde vrienden en familie en toonde tot de val in 1989 de zwakheden van het communisme.