De Engelse koning Richard I wordt nu als een oorlogsheld beschouwd. Dat komt vooral omdat hij tijdens de Derde Kruistocht van 1189 tot 1192 de islamitische legerleider Saladin een paar keer versloeg. Zijn prestaties leverden de koning de bijnaam ‘Leeuwenhart’ op.
Maar Richard was welbeschouwd een mislukkeling. Ondanks zijn zeges bereikte hij nooit het doel van de kruistocht, de herovering van de heilige stad Jeruzalem op de moslims. En als koning speelde hij minder klaar dan zijn bijnaam doet vermoeden.
Voor Richard kwam oorlog altijd op de eerste plaats, en dat had rampzalige gevolgen voor Engeland en voor hemzelf.
Zijn kruistochten en andere avonturen waren een aanslag op de schatkist, en in zijn streven naar roem verwaarloosde de koning zijn eigen land.
De bezittingen die hij van zijn vader Hendrik II had geërfd, verkwanselde hij. Richard liet een land in chaos achter toen hij in 1199 stierf.
5 redenen dat Richard Leeuwenhart een prutser was:
1. KRUISTOCHT LIEP SLECHT AF
Kruisvaarderskoning gaf Jeruzalem op
Toen de islamitische legerleider Saladin in 1187 Jeruzalem veroverde op de christelijke kruisvaarders, trok Richard Leeuwenhart ten strijde. Samen met andere vorsten wilde hij de verloren stad heroveren.
De overwinning van Leeuwenhart op Saladin was een geliefd motief in de christelijke wereld.
Maar de campagne mislukte, want de leiders kregen ruzie over de strategie. Volgens Richard moest Saladin worden verslagen door diens basis Egypte aan te vallen.
De bevelhebber van het Franse deel van het leger dacht er anders over. Richard wilde geen verdeeld leger leiden, en de kruisvaarders gaven het op. Jeruzalem bleef in islamitische handen.
2. ERFGENAAM BLIJFT UIT
Kinderloosheid leidde tot lange oorlog
Richard Leeuwenhart zag zijn vrouw Berengaria niet vaak, en het echtpaar kreeg geen kinderen. Het gebrek aan een rechtmatige troonopvolger had grote gevolgen – voor Engeland en voor de rest van Europa.
De dood van de koning leidde tot het langste conflict van de middeleeuwen: de Honderdjarige Oorlog tussen Engeland en Frankrijk.
De strijd ging over de Engelse bezittingen in Frankrijk, die zo ongeveer het halve land besloegen. Richard had die geërfd van zijn vader Hendrik II. Samen met Engeland en delen van Ierland en Wales vormden ze het zogenoemde Angevijnse Rijk.
Het Angevijnse Rijk (oranje) strekte zich uit van Schotland tot de Pyreneeën.
Frankrijk zag Engeland als een rivaal om de macht in Europa. Na de dood van Richard in 1199 probeerden de Fransen daarom de Engelse gebieden te veroveren.
In 1337 ontaardde dat conflict in de Honderdjarige Oorlog, die Frankrijk won. Het Angevijnse Rijk viel uit elkaar, en in 1558 verloor Engeland zijn laatste grondgebied in Frankrijk, Calais.
3. SCHATKIST HEEFT EEN BODEM
Koning kneep het volk uit
De schatkist zat vol toen Richard in 1189 de troon van zijn vader Hendrik II overnam. Maar zijn oorlogen en kruistochten hakten erin, en al snel verhoogde Richard de belastingen voor het gewone volk.
Op veel munten stond de vertrouwde naam van Richards vader.
Het liep uit de hand toen de koning in 1192 werd gegijzeld door hertog Leopold van Oostenrijk na een conflict over de buit van de Derde Kruistocht. De hertog wilde voor 150.000 Duitse mark aan zilver zien, 25,5 ton puur zilver, in ruil voor Richard.
Hiervoor moest het volk een kwart van zijn inkomsten en bezit afdragen, en kloosters waren de wolproductie van een jaar kwijt, aldus kroniekschrijver Radulfus de Diceto.
4. LOMPE BROER REGEERT
Vaderland werd verwaarloosd
Slechts zes maanden van zijn 10 jaar op de troon bracht Richard I door in Engeland. In zijn afwezigheid regeerde zijn broer Jan, die al snel de smaak te pakken had.
Die ambities leidden tot een strijd toen Jan de wapens opnam tegen de aanhangers van de koning. Richard vergaf zijn broer, die volgens hem ‘geleid werd door slechte raadgevers’, maar nam hem wel een aantal bezittingen af.
5. NET IETS TE DOL OP OORLOG
Wraak kostte koning het leven en Engelsen de zege
Oorlog was alles voor Richard Leeuwenhart, en geen conflict zo klein of hij loste het gewapenderhand op. De koning betaalde een hoge prijs voor zijn strijdlust toen hij het in zijn laatste jaren opnam tegen de Franse koning Filips II.
In 1199 bereikte Richards leger het kasteeltje Châlus-Chabrol. Het was strategisch niet van belang, maar de koning wilde het toch innemen. Hij sloeg het beleg, maar werd in zijn schouder geraakt door een kruisboogbout. De wond raakte ontstoken en Richard stierf 11 dagen later.
Richard stierf op 6 april 1199. Hij werd begraven in Fontevraud-l’Abbaye in Frankrijk.
De kruisboogschutter was naar verluidt een jongen wiens vader was gedood door Richard. Zijn wraak was de koning fataal geworden en had de Engelsen de overwinning gekost: zijn opvolger Jan moest vrede sluiten met Filips.