11 beroemde belegeringen uit de geschiedenis

Was het Paard van Troje een aardbeving?

Het verhaal van de 30 Grieken die zichzelf in een houten paard Troje binnensmokkelden en daarna de stad innamen, is een mythe. Maar wel een die de geschiedenis is ingegaan als een van de meest fantastische manieren om een belegerde stad te overwinnen. Geschiedkundigen proberen echter de waarheid te achterhalen.

Er zijn historici die menen dat er gebruik is gemaakt van een enorme stormram in de vorm van een paard.

Anderen denken dat een aardbeving tijdens de belegering rond 1200 v.Chr. de stadsmuren heeft verwoest en dat het paard, stadsmascotte en symbool van Troje, erbij is verzonnen.

Eisen na capitulatie leidden tot nieuwe oorlog

In 149 v.Chr. gaf het machtige Carthago zich na twee bloederige oorlogen over aan Rome. De 300.000 inwoners van de gelijknamige hoofdstad weigerden echter aan de Romeinse eis te voldoen om de stad te verwoesten. Ze verschansten zich achter de stadsmuur en de drie jaar durende belegering die daarop volgde werd later bekend als de derde Punische Oorlog.

Pas in de lente van 146 slaagden de Romeinen erin de stad in te nemen, maar ze moesten elk huis bevechten. De 50.000 overlevenden werden verkocht als slaven, terwijl de Romeinen Carthago met de grond gelijk maakten.

Helden of fanatiek uitschot?

Toen de Romeinen in het jaar 73 de rotsvesting Massada aan de Dode Zee innamen hadden alle 960 Joodse verdedigers collectief zelfmoord gepleegd.

Het verhaal van Massada is uitgegroeid tot een van de grote heldenverhalen in de geschiedenis. Maar ten eerste hebben moderne archeologen op Massada slechts 30 skeletten gevonden en ten tweede lijken het religieuze fanatici geweest te zijn die zelf door de Joodse bevolking uit Jeruzalem waren verdreven omdat ze een uitzichtloze opstand tegen de Romeinse bezettingsmacht wilden beginnen.

Armen eruit gegooid

In juli 1418 belegerden de Engelsen de Franse stad Rouen. Dit was in die tijd een van de belangrijkste en best ommuurde steden, maar de 70.000 inwoners waren niet voldoende voorbereid en het proviand raakte al snel op.

Tegen het einde van het jaar overleefde de bevolking op honden, katten, ratten en muizen en nam commandant Alain Blanchard het ongewone besluit om de 12.000 armsten de stad uit te gooien. Uitgehongerd brachten ze de maand erop door aan de rand van de stadsgracht, waar velen de koude winternachten niet overleefden.

Toen Rouen op 20 januari 1419 viel was de rest van de bevolking zo woedend op de Franse autoriteiten dat ze de Engelse koning onvoorwaardelijke trouw toezegden.

Alain Blanchard werd na de capitulatie onthoofd.

Beloond met haring, wittebrood en een universiteit

In 1574 bereikte de opstand van 17 Nederlandse provincies tegen het Spaanse gezag een hoogtepunt bij de stad Leiden.

Spaanse troepen belegerden de stad, waar het proviand snel opraakte. De leider van de opstand, Willem van Oranje, besloot de dijken door te steken zodat hij met een kleine vloot platbodems de stad binnen kon varen en de Spanjaarden uit het natte landschap kon verdrijven.

Maar eerst werd Willem van Oranje ziek en daarna stond de wind verkeerd. Het duurde al met al drie maanden voordat het plan bij een sterke westenwind kon worden uitgevoerd.

Toen Willem binnenviel in de stad, die ‘twee maanden met en een maand zonder voedsel’ had gezeten, werd de bevrijding gevierd met haring en wittebrood. Als beloning voor het symbolische uithoudingsvermogen richtte hij een universiteit op, die de oudste van Nederland is.

De harem van de sultan

In 1644 viel een groep kruisridders een Ottomaans konvooi aan op de Middellandse Zee en nam de harem van de sultan als buit mee naar Candia (Heraklion), de hoofdplaats op Kreta.

Het voorjaar erop begon een Ottomaans leger van 60.000 man aan een bezetting van het eiland, dat onder Venetiaans gezag stond, en in mei 1648 was alleen Candia nog niet veroverd.

De belegering van de stad duurde echter 22 jaar, 4 maanden en 6 dagen en is daarmee een van de langstdurende in de geschiedenis. Bij de capitulatie op 27 september 1669 waren er alleen nog ruïnes van over.

De geschiedenis vermeldt verder niets over het verdere lot van de harem, maar het verlies van Candia was een beslissende factor in de ondergang van Venetië als zeemacht.

Pleister op de wonde

Engeland was in 1779 volledig in beslag genomen door de Amerikaanse vrijheidsoorlog. Op dat moment probeerde Spanje de Engelsen uit Gibraltar te verdrijven door de stad te belegeren.

De oorlog in Noord-Amerika eindigde in een nederlaag en leidde tot de onafhankelijkheid van de VS, maar het garnizoen in Gibraltar hield stand tot aan de vrede van 1783.

Het was de 14e keer dat Spanje Gibraltar militair probeerde te veroveren. De verdediging van de enclave maakte van commandant George Augustus Elliott een nationale held; hij was de man die zorgde voor een pleister op de wonde na het verlies van de trans-Atlantische kolonies.

Pest deed soldaten de das om

Toen Napoleon Bonaparte in maart 1799 het havenstadje Akko aan de oostkust van de Middellandse Zee bereikte, ging hij ervan uit dat hij de stad na een belegering van een paar weken zou kunnen innemen.

Maar de lokale machthebber, Jezzar Pasha – een wrede man met de bijnaam De Slager – wist hoe wreed Napoleon was opgetreden tegen de bevolking van Jaffa en weigerde de stad over te geven.

Wat het machtige Franse leger echter uiteindelijk de das omdeed, was de pest. De soldaten liepen die op in het moerassige landschap rond Akko en Napoleon werd na anderhalve maand gedwongen tot een vernederende terugtrekking en moest zijn hoop om keizer van de Levant te worden, opgeven.

Overwinning droeg bij aan nederlaag bij Stalingrad

Toen de laatste Sovjetstrijders zich op 29 juni 1942 in Sebastopol overgaven, hadden ze acht maanden Duitse belegering overleefd. Dat was veel langer dan de Duitse legerleiding had ingeschat.

Sebastopol kwam uiteindelijk onder Duits gezag, maar omdat het volledige 11e Leger en vrijwel alle zware oostfrontartillerie daar vaststond moest generaal Paulus met zijn 6e Leger de aanval op Stalingrad uitstellen en eindigde Duitse campagne in een van bloedigste nederlagen.

Waarschijnlijk de meest gewelddadige bezetting

De 872 dagen lange belegering van Leningrad van 8 september 1941 tot 27 januari 1944 wordt beschouwd als een van de meest verschrikkelijke. Rond de 1,3 miljoen inwoners kwamen om – de meeste van de honger.

Terwijl Duitse bombardementen de stad in puin legden, probeerde de stedelijke bevolking te overleven op rantsoenen van aanvankelijk 500 gram brood per dag, maar in 1942 waren die beperkt tot 125 gram.

Alle vogels, ratten en huisdieren in de stad zouden dat jaar door hongerige burgers zijn opgegeten en tijdens de bezetting vroren tienduizenden mensen dood, aangezien de stad eveneens getroffen werd door drie extreem koude winters na elkaar.

Strategische belegering van staalfabriek

Rusland begon op 24 februari met de invasie van Oekraïne en heeft sindsdien duizenden troepen naar de Oekraïense stad Marioepol gestuurd. Vanwege het Russische offensief tegen Marioepol zochten de Oekraïeners hun toevlucht in de ondergrondse bunkers onder de Azovstal-staalfabriek.

Honderden burgers zitten, samen met een groot aantal soldaten, al enkele weken vast onder de fabriek. De situatie in Marioepol wordt beschreven als een ramp. Een onbekend aantal mensen is omgekomen onder erbarmelijke omstandigheden en er is een langdurig tekort aan voedsel, water en medicijnen.

Oekraïense en Russische troepen vechten om de havenstad, omdat die van strategisch en symbolisch belang is voor de uitkomst van de oorlog.