Spaanse Burgeroorlog: Franco tegen de democratie
Waar en wanneer vond de Spaanse Burgeroorlog plaats?
In Spanje, maar de strijders kwamen uit heel Europa en Noord-Amerika. 17 juli 1936 – 1 april 1939.
Wanneer speelde de Spaanse Burgeroorlog zich af?
In juli 1936 kwam het leger in opstand tegen de democratisch gekozen regering van Spanje. Na een paar dagen wierp generaal Francisco Franco zich op als leider van de opstand. Omdat de marinetop nog loyaal was aan de regering, kreeg Franco hulp van de Duitse en Italiaanse luchtmacht om zijn troepen van Spaans-Marokko naar het vasteland te vervoeren.
Italië en nazi-Duitsland steunden de opstand ook met wapens en bombardementen. De westerse democratieën weigerden partij te kiezen voor de centrumlinkse regering van Spanje, die wel gesteund werd door duizenden veelal communistische vrijwilligers uit vele landen.
De gevechten waren fel en er vielen veel burgerdoden. Er werd ook tussen de linkse facties onderling gevochten. In mei 1937 braken er onlusten uit tussen communisten en anarchisten in Barcelona.
‘Wij geloven niet in regeringen gebaseerd op het stemrecht.’
Ondertussen rukten de troepen van Franco gestaag op naar het noorden. Barcelona viel in januari 1939 na een belegering, en in het voorjaar kon Franco triomfantelijk Madrid binnentrekken.
Waarom brak de Spaanse Burgeroorlog uit?
Spanje was begin 20e eeuw een conservatief land met een diepe kloof tussen de maatschappelijke klassen. In industrieel en economisch opzicht liep het land ver achter op de rest van West-Europa.
Na de Eerste Wereldoorlog kreeg de arbeidersbeweging – met name de anarchistische tak ervan – steeds meer aanhang onder arbeiders en boeren.
Grote delen van Madrid lagen in puin nadat de troepen van Franco de stad in maart 1939 veroverd hadden.
In 1931 werd koning Alfons XIII verdreven, en na de verkiezingen van 1936 wisten linkse partijen een zogeheten volksfrontregering te vormen.
De regering bracht een scheiding aan tussen de katholieke kerk en de staat, en beperkte de invloed van geestelijken op cultuur en onderwijs. Het leger wilde echter de oude maatschappelijke hiërarchie in stand houden en zag parallellen met de communistische Sovjet-Unie in het streven van de arbeiders naar grote veranderingen.
Wat gebeurde er na de Spaanse Burgeroorlog?
Toen de burgeroorlog afgelopen was, werden duizenden tegenstanders van het regime van Franco geëxecuteerd of gevangengezet, terwijl zo’n 300.000 mensen het land ontvluchtten.
De Engelse kranten deden verslag van de ontmoeting tussen Franco en Hitler op 23 oktober 1940.
-
1940
Franco ontmoet Adolf Hitler op 23 oktober in de grensplaats Hendaye. De Führer roept Spanje op de Britse kolonie Gibraltar binnen te vallen. Als tegenprestatie eist Franco militaire steun en het recht om de Franse koloniën in Noord-Afrika over te nemen.
Daar gaat Hitler niet mee akkoord. Tijdens de Duitse invasie van de Sovjet-Unie stuurt Franco echter wel een divisie naar het Oostfront.
-
1945
Uit vrees dat de Sovjet-Unie invloed krijgt in Spanje, dulden de westerse geallieerden de fascistische dictatuur van Franco na de oorlog.
-
1975
Franco sterft op 20 november, waarna er een democratiseringsproces op gang komt. In 1976 wordt er een referendum gehouden, een jaar later gevolgd door vrije verkiezingen.
