Dwars over de VS in een rammelbak: 16 crashes in 49 dagen

‘Ik heb een vliegtuig dat in rustig weer 50 mijl per uur (88,5 km/h, red.) kan halen. Het toestel is grondig getest, en als het de verwachtingen waarmaakt, staat niets een perfecte vlucht in de weg,’ constateert hij.

Rodgers heeft reden om optimistisch te zijn, want hij is veel beter voorbereid dan zijn tegenstanders en heeft een uitstekende strategie.

Hij wil de spoorlijn naar Californië volgen. Dat heeft twee voordelen: ten eerste navigeert het gemakkelijker en ten tweede kan zijn hulpteam hem zo volgen in een speciaal voor dit doel gehuurde trein.

In de trein zitten monteurs, vertegenwoordigers van de sponsor, meereizende verslaggevers en Rodgers’ vrouw Mabel. Het voertuig heeft verder twee goederenwagons.

In de ene bevindt zich een volledig uitgeruste werkplaats. De andere bevat reserveonderdelen en volgauto’s, zodat de monteurs snel bij Rodgers kunnen komen als hij ver van het spoor moet landen.

Vliegvelden zijn er nog niet, dus de landing is elke keer improviseren.

Start wordt vertraagd terwijl de klok tikt

Rodgers optimisme wordt meteen op de proef gesteld. De laatste aanpassingen aan het vliegtuig kosten meer tijd dan verwacht en het toestel komt pas op de avond van 16 september aan vanuit de Wright-fabrieken in Ohio.

Het is al middernacht als de vrachtauto met het gedemonteerde vliegtuig, gevolgd door een auto met Cal Rodgers en zijn monteurs, de startbaan bereikt.

Bij het licht van petroleumlampen beginnen de mannen de machine in elkaar te zetten, maar dan komt er iemand naar hen toe.

‘Bent u niet Rodgers, die de Hearstprijs wil winnen?’ Cal Rodgers knikt bevestigend.

‘Het verbaast me dat ik u hier zie. Ik dacht dat u zou starten vanaf de renbaan Sheepshead. Dit hier is Brighton Beach Park,’ zegt de man.

Rodgers staart hem sprakeloos aan. Niet te geloven, ze zijn op de verkeerde plek! Hij is al verdwaald voordat hij heeft gevlogen.

Moeizaam halen de mannen de machine weer uit elkaar, laden de onderdelen in de vrachtauto en rijden naar Sheepshead om hem opnieuw te monteren. Pas tegen de ochtend rijden ze uitgeput naar hun hotel.

Tienduizenden zwaaien piloot uit

De zon staat al hoog aan de hemel, maar Rodgers slaapt nog. Zijn vrouw wil dat hij uitgerust aan de vlucht begint en wekt hem pas om 14.00 uur.

Twee uur later staat de piloot in zijn vliegenierspak op de startbaan. Het is zondag, en tienduizenden belangstellenden zijn toegestroomd om Rodgers te zien vertrekken.

Het is zo druk dat hij niet eens bij het vliegtuig kan komen. Pas als vrijwilligers de lokale politie helpen om de menigte terug te dringen, kan de piloot zich klaarmaken voor de start.

Het vliegtuig, dat nu officieel de Vin Fiz Flyer heet, heeft geen gaspedaal of rem. Er zijn maar twee mogelijkheden: motor uit of vol gas. De monteurs moeten de Vin Fiz Flyer dan ook
tegenhouden wanneer Rodgers het toestel start en de twee propellers beginnen te draaien.

‘Laat haar gaan!’ roept Rodgers. De monteurs laten los en het lichte vliegtuig rolt over het gras.

Na slechts 90 meter is het toestel op snelheid en stijgt het gracieus op. In grote cirkels klimt Rodgers steeds hoger en stuurt dan in de richting van New York City. Het uitzicht is fantastisch. Tienduizenden mensen zwaaien naar hem vanaf hoge daken.

De Vin Fiz doet het perfect. De motor spint terwijl Rodgers naar het westen draait. Volgens plan landt hij om 18.18 uur bij Pleasure Grounds. Hij heeft 135 kilometer afgelegd in 105 minuten.

‘Voor dinsdagavond heb ik Jimmie Ward ingehaald,’ pocht Rodgers tegen de aanwezige journalisten.

Vin Fiz slaat te pletter

Maar op dag twee slaat het noodlot toe. ’s Ochtends is er nog geen vuiltje aan de lucht. Het is ideaal vliegweer als Rodgers om 4.30 uur opstaat.

Hij ontbijt, kust zijn vrouw gedag en is een kleine twee uur later klaar om op te stijgen. Hoewel de startbaan niet optimaal is, voorziet Rodgers weinig problemen. Aan het einde van de baan staat één boom, maar verder ziet hij geen obstakels.

Zo’n 1000 vroege vogels zijn toegestroomd om de piloot te zien vertrekken. Hun gejuich verandert echter in angstige kreten als het witte vliegtuigje niet snel genoeg klimt en recht op de eenzame boom afvliegt.

Rodgers zelf beseft nauwelijks wat er gebeurt. Hij voelt dat de staart de bovenste boomtakken raakt, waarna het vliegtuig onbestuurbaar wordt.

Op hetzelfde moment ziet hij elektriciteitsleidingen voor zich opdoemen. Zoals veel vliegpioniers is Rodgers bang voor hoogspanningsleidingen, want als hij die raakt, wordt hij geroosterd.

Resoluut zet de piloot zijn motor af en stuurt hij het toestel recht naar beneden. De rest kan hij zich niet herinneren.

Mrs. John Heddy, die zojuist de kippen heeft gevoerd, zal het echter van haar levensdagen niet meer vergeten. Ze kan zich op het nippertje uit de voeten maken als de Vin Fiz met een daverende klap midden in haar kippenren terechtkomt, waardoor de kippen alle kanten op stuiven.

Even staat Mrs. Heddy als aan de grond genageld. Dan loopt ze op een holletje naar de bewusteloze piloot, die bloedt uit een snee in zijn voorhoofd.

Rodgers merkt half dat iemand hem uit het wrak haalt. Hij ziet echter even niets en komt slechts langzaam bij zijn positieven.

Als Rodgers weer helder is, staat hij erop zelf met zijn verstuikte enkel naar het vliegtuig te hompelen om te zien wat ervan over is. De crashplek ziet eruit als een slagveld.

Overal liggen dode kippen, gebroken balken, verwarde kabels en kapotte delen van de vliegtuigromp.

Diep teleurgesteld kijkt de brokkenpiloot naar de grote ravage om hem heen. ‘Mijn mooie vliegtuig!’ jammert hij.

Verongelukt vliegtuig herrijst

Hier had het verhaal afgelopen kunnen zijn, maar dat is het niet. Rodgers is niet ernstig gewond, en hij heeft nog een troef achter de hand om de situatie te redden.

Die troef heet Charles Taylor. Hij is de belangrijkste monteur van de Wright-fabriek, en een betere is er in heel Noord-Amerika niet te vinden.

Taylor werkt al 12 jaar voor de gebroeders Wright en was erbij vanaf de eerste experimenten met zweefvliegtuigen tot de bouw van het eerste succesvolle motorvliegtuig in de geschiedenis.

De monteur is tijdelijk uitgeleend aan Rodgers, want er is de Wright-fabriek uiteraard veel aan gelegen om de recordpoging tot een goed einde te brengen.

Taylor ziet Rodgers neerstorten en springt meteen met zijn twee collega’s in de volgwagen.

Binnen een paar minuten zijn de mannen ter plaatse, en zodra Rodgers naar de dichtstbijzijnde dokter gebracht is, gaan de monteurs aan de slag. Ze hebben alle benodigde gereedschap en een treinwagon vol met reserveonderdelen bij zich.

Het is een megaklus. 40 uur zwoegen de monteurs onafgebroken voort. Maar het resultaat mag er zijn: de Vin Fiz herrijst uit de dood.

Het toestel is niet meer de prachtige, blinkend witte machine van een paar dagen geleden – de aarde en de kippenstront hebben blijvende sporen nagelaten – maar de kist kan weer vliegen.

De monteurs hebben echter niet overal een oplossing voor. Rodgers’ moeder is namelijk met de trein vanuit New York aangekomen – opgelucht dat haar zoon nog leeft en vastbesloten een einde te maken aan deze idiote tocht.

Rodgers is natuurlijk een volwassen man die kan doen wat hij wil, maar zo werkt het niet in de praktijk.

Rodgers’ moeder is weduwe en heeft haar zoon alleen opgevoed, en het is Cal met de paplepel ingegoten dat moeders wil wet is. Als zij hem het vliegen verbiedt, is alles voorbij.

Het gesprek tussen moeder en zoon verloopt volgens ooggetuigen in een gespannen sfeer.

Rodgers durft zelf niet in te gaan tegen zijn moeder, maar zijn vrouw Mabel heeft daar geen moeite mee. Zij staat vierkant achter dit avontuur van haar man en wil niet dat hij opgeeft. Schoonmama moet maar inbinden.

Het gaat hard tegen hard. In eerste instantie wil Rodgers’ moeder van geen wijken weten, maar ten slotte wint haar koppige schoondochter het toch.

Het project kan doorgaan. Op één punt is Rodgers’ moeder echter onvermurwbaar: ze wil mee in de volgtrein, zodat ze een oogje in het zeil kan houden om te voorkomen dat haar jongen iets doms doet.

En zodoende heeft Rodgers helemaal tot in Californië zijn moeder op sleeptouw.

Het zit de piloten niet mee

Jimmie Ward, een van de twee piloten die met Rodgers strijdt om de eer en de grote geldprijs, heeft vanaf het begin te kampen gehad met zware technische problemen en verkeert vrijwel voortdurend in levensgevaar.

Bij de bookmakers in Californië staat hij op 5 tegen 1 om al voor Buffalo te verongelukken – wat niet bepaald bevorderlijk is voor het zelfvertrouwen van de jongeman.

Op 22 september gaat het helemaal mis. Op 1000 voet hoogte valt Wards motor uit, waarna hij zweefvliegend beneden moet zien te komen.

De piloot probeert een noodlanding te maken, maar vliegt tegen een boom. Het toestel is totaal verwoest en Ward wordt uit zijn stoel geslingerd. Hij overleeft het, maar hij heeft er genoeg van.

‘Ik krijg de zenuwen van deze vliegstunt,’ zegt Ward eerlijk wanneer hij zich terugtrekt uit de race. In Californië heeft ook Rodgers’ andere rivaal, Robert Fowler, problemen.

Twee keer heeft hij tevergeefs het Sierra Nevada-gebergte proberen te trotseren en hij ziet zich nu genoodzaakt een krachtigere motor te bestellen.

De dag nadat Ward zich heeft teruggetrokken, heeft Rodgers het zwaar. Als hij ’s ochtends opstijgt, blijkt dat de startbaan te zacht is, waardoor het vliegtuig tijdens de start niet genoeg snelheid kan maken.

Een paar tellen na de take-off moet Rodgers een noodlanding maken, omdat hij niet genoeg hoogte heeft om een paar telegraafdraden te passeren. Hij komt hard neer, maar de schade aan zijn vliegtuig is beperkt.

Een paar uur later stijgt Rodgers weer op, maar na een paar minuten houdt de motor er op een hoogte van 2200 voet mee op.

De piloot ontdekt dat enkele bouten in het ontstekingsmechanisme los zijn geraakt. Terwijl de Vin Fiz omlaag stort, draait Rodgers met één hand ijlings de bouten vast. Het lukt, en hij kan de motor weer starten en hoogte maken.

Maar 10 minuten later valt de motor opnieuw uit: de bouten zijn weer los. Voor de tweede keer die dag moet Rodgers een noodlanding maken.

De Vin Fiz komt neer in een pas omgeploegd veld, en als het toestel een diepe vore raakt, helt het over, waarbij een van de vleugels breekt.

‘Gelukkig valt het nog mee,’ luidt Rodgers’ laconieke commentaar op het voorval.

Hearst maakt zich er gemakkelijk vanaf

Hoewel Rodgers ontspannen en onbekommerd lijkt, maakt hij zich grote zorgen. Hij heeft berekend dat als hij op deze schaal brokken blijft maken en reserveonderdelen nodig heeft, hij elke twee weken de hele Vin Fiz moet vervangen.

Het geld moet uit zijn eigen zak komen, en die is vrijwel leeg. Rodgers sponsor betaalt de kosten voor de trein, plus vijf dollar voor elke mijl die hij ten oosten van de Mississippi vliegt en vier dollar voor elke mijl ten westen van de rivier.

Dat is echter niet toereikend, dus naast de turbulentie en de bergen heeft hij ook nog te kampen met een dreigend faillissement.

De Hearstprijs van 50.000 dollar waarom alles begonnen is, ligt nu buiten zijn bereik. De termijn loopt over een paar dagen af, op 10 oktober, en Rodgers is nog maar net bij Chicago.

Multimiljonair William Randolph Hearst kan het zich echter makkelijk veroorloven om de deadline te verlengen, en tot het laatste moment hoopt Rodgers ook dat dit zal gebeuren. Maar helaas.

Hoewel Hearst interesse heeft in vliegen, heeft hij de wedstrijd toch vooral uitgeschreven uit zakelijk oogpunt, namelijk om zijn nieuwe krant, de New York American, te promoten.

De uitgebreide berichtgeving over de dramatische vluchten heeft goed verkocht.

En daarnaast heeft het Hearst-imperium een heleboel gratis reclame gekregen in andere media, zonder dat het de krantenmagnaat ook maar een cent gekost heeft. Hij ziet geen reden om 50.000 dollar op te hoesten als het niet per se hoeft. Zo is hij niet rijk geworden.

Als 10 oktober aanbreekt, publiceert de New York American een piepklein berichtje met de volgende tekst: ‘Precies een jaar geleden werd de Hearstprijs uitgeloofd.

Vandaag loopt de termijn af waarbinnen de vlucht moest worden afgelegd. Fowler, Ward en Rodgers hebben het geprobeerd – en faalden.’

Rodgers laat zijn teleurstelling niet blijken. Een paar dagen eerder zei hij tegen de pers: ‘Het maakt niet echt uit.

Ik wil de vlucht afmaken, of ik er nu 50.000 dollar, 50 cent of helemaal niets voor krijg. Ik wil het continent oversteken om de eerste te zijn die dat per vliegtuig doet.’

De eerste Amerikaanse luchtpost

Als de bodem van de portemonnee echt in zicht komt, krijgt Mabel een idee. In New York heeft Rodgers brieven meegekregen om die af te leveren in Californië.

Het was geen belangrijke post, er zat bijvoorbeeld een groet bij van het hoofd van de vloot op de Atlantische Oceaan aan het hoofd van de vloot op de Stille Oceaan.

Maar Mabel wil de luchtpostdienst uitbreiden – daar moet toch geld in zitten.

Snel laten ze ansichtkaarten drukken met foto’s van Rodgers en de Vin Fiz, en hun eigen postzegels van 25 cent per stuk. De ansichtkaarten gaan als warme broodjes over de toonbank, en het eerste luchtpostbedrijf van de VS is – in elk geval in theorie – een feit.

Mabel opent een postloket in de volgtrein en laat zelfs een speciaal poststempel maken met de tekst ‘Rodgers Aerial Route’ of ‘1911 – Aerial Rodgers Post – 1911’.

Een van de afzenders raadt de geadresseerde aan de kaart goed te bewaren, omdat die nog wel eens wat waard kan worden.

Hij had een vooruitziende blik. 100 jaar later tellen verzamelaars duizelingwekkende bedragen neer voor deze zeldzame kaarten met postzegel en stempel.

Hoeveel post er feitelijk in het vliegtuig terechtkomt, is een ander verhaal. Mabel vertelde in geuren en kleuren hoe ze de zakken van haar mans vliegenierspak volpropte met post.

Historici denken echter dat er maar weinig kaarten de lucht in gingen.

Dat was praktisch gezien gewoonweg niet mogelijk. De ‘luchtpost’ werd daarom in de volgtrein vervoerd. Een beetje boerenbedrog, maar daardoor kon Rodgers wel de rest van de vlucht betalen.

Onze-Lieve-Heer moet wachten

Vanaf Chicago koerst Rodgers in zuidwestelijke richting naar Texas, om vandaar westwaarts naar Californië te vliegen.

Dat is een flink stuk om, maar het voordeel is dat Rodgers op die manier niet over de hoogste bergen van de Rocky Mountains hoeft te vliegen.

In Californië moet ook rivaal Fowler inzien dat de route via het zuiden de enige optie is, als hij met de nieuwe motor voor de derde keer de Sierra Nevada probeert te nemen.

Hij zit nog een paar duizend voet te laag wanneer de machine zijn maximumhoogte bereikt. Fowler besluit zijn toestel uit elkaar te halen en naar Los Angeles te laten transporteren.

Hij gaat helemaal opnieuw beginnen met zijn transcontinentale vlucht. De kans is klein dat hij Rodgers nu nog weet te verslaan.

Op weg naar het zuiden en westen passeert Rodgers steden en landerijen waar nog nooit een vliegtuig overheen is gevlogen. Overal baart de Vin Fiz opzien.

Zelfs in dorpjes met maar 1000 inwoners staan er soms zomaar 2000 toeschouwers te kijken als de piloot landt. Mensen zijn uren onderweg om hem te zien.

Een van de vele belangstellenden die Rodgers ontmoet, is de 93-jarige Alida Laine. In haar jeugd kwam ze met een karavaan naar het westen – ver voor de tijd van het spoor.

Nu beleeft ze een fantastische dag. Om te beginnen zit ze voor het eerst van haar leven in een auto om op de landingsplaats te komen.

Dan ziet ze voor het eerst een vliegtuig en schudt ze een beroemdheid de hand. Mrs. Laine kan nauwelijks geloven dat ze op één dag zo veel meemaakt.

Waar de Vin Fiz is, komt het leven even tot stilstand. Als Rodgers op een dag een trein inhaalt, trekt de machinist aan de rem, zodat alle passagiers kunnen uitstappen om naar het vliegtuig te zwaaien.

Op een andere plek ziet Rodgers een begrafenisstoet. Als hij over vliegt, zetten de dragers prompt de kist neer om met beide handen te kunnen zwaaien.

Kinderen krijgen vrij van school als de Vin Fiz passeert. Ook fabrieken liggen er verlaten bij, en in een van de dorpen stelt een dominee wijselijk de kerkdienst uit tot het vliegtuig voorbij is.

Zelfs Onze-Lieve-Heer moet wachten op Rodgers.

Cal verstaat journalisten niet

De belangstelling van de pers is telkens groot, maar veel journalisten zijn teleurgesteld als ze Rodgers na lang wachten mogen interviewen.

Hij is nogal kort van stof en maakt een verlegen indruk. ‘Het is niet makkelijk om een praatje te maken met Rodgers,’ schrijft een krant.

‘De stille man’ wordt hij ook wel genoemd. Eigenlijk is Rodgers helemaal niet zo introvert. Het gaat om iets heel anders: zijn gehoor.

‘Rodgers is doof,’ meldt een krant met veel bombarie. Dat is overdreven, maar de verslaggever zit er niet helemaal naast.

Als kind is Rodgers door roodvonk aan één oor doof geworden, en het lawaai van de vliegtuigmotor doet zijn andere oor ook weinig goed. De Vin Fiz heeft een motor van slechts 35 pk, maar herrie maken kan hij als de beste.

Het eerste uur na de landing hoort Rodgers maar een kwart van wat de journalisten vragen, en hij antwoordt zo kort mogelijk om niks geks te zeggen.

Gelukkig heeft zijn sponsor een pr-man meegestuurd. Die zorgt ervoor dat de pers nooit met lege handen naar huis gaat.

Vliegtuig staat op instorten

Zowel het vliegtuig als de piloot hebben te lijden onder de tocht. In Texas is de Vin Fiz inmiddels zo vaak opgelapt dat het toestel ernstige tekenen van zwakte begint te vertonen.

En dat wordt er op de verdere reis naar New Mexico en Arizona bepaald niet beter op.

‘Het gaat van kwaad tot erger,’ schrijft hoofdmonteur Taylor.

Hij probeert Rodgers ervan te overtuigen dat het verstandig is twee dagen te pauzeren om de motor uit elkaar te halen, de versleten onderdelen te vervangen en het vliegtuig helemaal na te kijken.

‘Ze is niet meer veilig, en dat weet je!’ dringt hij aan. Maar het is aan dovemansoren gezegd.

Rodgers wil door. Het gevolg is dat hij de meest riskante etappe aflegt in een vliegtuig dat volgens Taylors deskundige mening een levensgevaarlijke rammelbak is.

Op 4 november stijgt hij op om de San Gorgonio-pas in de Rocky Mountains te bedwingen, waarna de weg openligt naar de plaats Pasadena in Californië – op een steenworp afstand van zijn einddoel, de Stille Oceaan.

In grote cirkels brengt Rodgers zijn toestel tot een hoogte van 4000 voet, om de confrontatie aan te gaan met de smalle doorgang, die nog het meeste lijkt op een windtunnel.

Zware,onvoorspelbare windstoten raken het vliegtuig vanuit verschillende richtingen, en de Vin Fiz slingert alle kanten op, als een roeibootje op een woelige zee.

De geteisterde motor loeit, maar heeft niet meer dan 30 pk te verdelen over beide propellers.

Het brandstofverbruik is enorm en de tank dreigt leeg te raken, terwijl de iele romp van de Vin Fiz zich een weg vecht door de pas.

Rodgers vestigt nieuw record

Tegen alle verwachting in neemt het vliegtuig de barrière, en Rodgers voelt een golf van triomf door zijn ijskoude lichaam gaan. Nu heeft hij zijn bestemming bijna bereikt.

‘Daar komt hij! Hij komt eraan!’ roept een jongetje, dat boven op de tribune van Pasadena’s Tournament Park is geklommen en op de uitkijk staat.

De 20.000 toeschouwers die al uren in spanning zitten te wachten, zijn door het dolle heen als het stipje aan de horizon inderdaad de Vin Fiz blijkt te zijn. Rodgers moet laag over de menigte vliegen om ervoor te zorgen dat ze plaatsmaken en hij de Vin Fiz aan de grond kan zetten.

Op 5 november 1911 om 16.10 uur is het zover. Rodgers landt in Pasadena en voltooit daarmee de eerste transcontinentale vlucht in de geschiedenis van de VS. Zijn commentaar vlak na de landing is een sneer aan het adres van William Hearst.

‘Eén ding staat vast. Het is niet mogelijk in 30 dagen over het Amerikaanse continent te vliegen,’ zegt hij.

Cal Rodgers heeft er 49 dagen over gedaan.