Het gebruik dat ter dood veroordeelde gevangenen een laatste maaltijd krijgen, komt uit het oude Griekenland.
De Grieken waren als de dood voor geesten en spoken, en geloofden dat de veroordeelden zouden terugkeren om hun beulen te kwellen als ze met een lege maag werden geëxecuteerd.
Het idee was dat een hongerige gevangene niet genoeg kracht zou hebben om in het hiernamaals de rivier de Styx over te steken en het dodenrijk Hades te bereiken, en dat hij daarom rechtsomkeert zou maken om wraak te nemen.
Spoken die terugkwamen om wraak te nemen, kwamen veel voor in Griekse toneelstukken.
Volle maag gaf vrede in de dood
De traditie dat ter dood gebrachten alleen met een volle maag rust konden vinden in het hiernamaals, bleef in Europa tot in de middeleeuwen in stand. En hoe beter de laatste maaltijd, hoe groter de kans was dat de geest zijn beulen zou vergeven.
In het 16e-eeuwse Engeland was het gebruikelijk dat de veroordeelde op weg naar het schavot even pauzeerde bij een pub, maar hij moest wel geld hebben. De gevangene, de bewakers en de beul gebruikten er samen een maaltijd en dronken een biertje ‘als laatste verkwikking in het leven’.
Met de Europese kolonisten kwam de traditie ook naar Amerika, waar vooral de religieuze puriteinen de laatste maaltijd zeer serieus namen. Ze zagen er een verwijzing in naar het Laatste Avondmaal van Jezus, en richtten de avond voor een executie een feestmaal aan als een soort verzoening tussen de veroordeelde en de maatschappij.
De moderne traditie van een laatste maaltijd in de dodencel kwam begin 20e eeuw op in de Verenigde Staten. De meeste staten leggen terdoodveroordeelden echter een streng budget op. Zo mag de laatste maaltijd in een dodencel in Oklahoma hooguit 25 dollar kosten, terwijl andere staten uitsluitend eten uit de gevangeniskeuken aanbieden.
Bijzondere maaltijden in de dodencel
Eén olijf
Gevangene: Victor Feguer
Misdaad: Moord
Executie: 1963
Maaltijd: Een olijf met pit
De 28-jarige Feguer werd veroordeeld voor de moord op een arts en zou op 15 maart 1963 worden opgehangen. Hij verzocht om één olijf als laatste maaltijd. Na zijn executie werd de pit gevonden in zijn jaszak. Volgens bewakers hoopte Feguer dat de pit met hem begraven zou worden en zou uitgroeien tot een grote olijfboom ‘als symbool van vrede’.
Aarde
Gevangene: James Edward Smith
Misdaad: Moord
Executie: 1990
Maaltijd: Een handje aarde
James Edward Smith was geobsedeerd door voodoo en beweerde rituele offers te hebben uitgevoerd. Toen hij in 1990 zou worden geëxecuteerd voor de moord op een verzekeringsagent, vroeg hij om een handje aarde als laatste maaltijd, om te gebruiken in een ceremonie om zijn ziel na de dood te bevrijden. Het verzoek werd afgewezen en Smith kreeg een bakje yoghurt.
Pizza voor daklozen
Gevangene: Philip Ray Workman
Misdaad: Roof en moord
Executie: 2007
Maaltijd: Vegetarische pizza – voor een dakloze
Workman had een bezwaard geweten voor zijn executie in Memphis, Tennessee in 2007. In een poging zijn ziel te redden vroeg hij om een grote, vegetarische pizza – voor een dakloze. Het verzoek werd afgewezen, maar het verhaal kwam naar buiten en op de dag van zijn executie kregen daklozenopvangcentra in de stad honderden pizza’s uit de hele VS.
Een feestmaal – of niet?
Gevangene: Lawrence Russell Brewer
Misdaad: Moord
Executie: 2011
Maaltijd: Een gigantisch feestmaal
Een paar dagen voor zijn executie bestelde Brewer een laatste maaltijd: een driedubbele cheeseburger, een grote omelet, gebakken okra, drie fajita’s en een grote portie karamel. Toen de maaltijd klaar was, zei Brewer dat hij eigenlijk geen honger had. De directeur was woedend, en uiteindelijk schafte Texas de laatste maaltijd af.