Er is iets gruwelijk mis op Second Street in het Amerikaanse stadje Fall River, Massachusetts, als Seabury Bowen met zijn koets stopt voor nummer 92 – het huis van de familie Borden.
Bowen heeft in zijn jaren als huisarts al veel ellende gezien, maar deze dag – donderdag 4 augustus 1892 – zal hij nooit vergeten.
‘Wat is er, Lizzie?’ vraagt Bowen als hij om 11.15 uur het huis binnengaat en de 32-jarige Lizzie Borden tegenkomt, die daar woont met haar vader, Andrew Borden, en haar stiefmoeder, Abby Borden.
Lizzie zegt dat ze bang is dat haar vader is neergestoken. Ze heeft hem op de bank in de woonkamer aangetroffen. Overal lag bloed, maar ze durfde niet goed te kijken.
‘Dit is verschrikkelijk.’ Huisarts Seabury Bowen toen hij het lijk van Andrew Borden zag
Dokter Bowen opent de deur en gaat voorzichtig de woonkamer binnen. Op de bank ligt Mr. Borden, maar de dokter herkent zijn patiënt bijna niet. Zijn gezicht is één bloedige massa gebroken botten. De 69-jarige man is morsdood.
‘Dit is verschrikkelijk,’ zegt de dokter als hij de gang opkomt, waar Lizzie Borden getroost wordt door de buren en het dienstmeisje, Bridget Sullivan.
Dan realiseert het dienstmeisje zich dat niemand de stiefmoeder, Abby Borden, nog heeft gezien. Ze doorzoeken het huis en vinden de 64-jarige vrouw in de logeerkamer op de eerste verdieping – ook haar schedel is verbrijzeld met een bijl.
Deze lugubere dubbele moord in Fall River wordt een van de meest spraakmakende strafzaken in de VS – niet alleen vanwege de gruwelijkheid ervan, maar ook omdat er veel vooroordelen waren over de mogelijke daders.
Dus toen de politie eindelijk de naam van de hoofdverdachte vrijgaf, was heel Amerika geschokt.
Lizzie Bordens vader was steenrijk
Toen Andrew Borden stierf, was hij steenrijk. Hij had een vermogen van meer dan 500.000 dollar – een enorm bedrag in een tijd waarin een arbeider ongeveer 200 dollar per jaar verdiende.
Borden kwam uit een arm milieu, maar richtte een bedrijf op dat houtproducten verkocht. Een paar jaar later verdiende hij een fortuin als vastgoedspeculant.
Maar hij was ook zuinig. Dus hoewel zijn dochters, Lizzie en de negen jaar oudere Emma, mooie jurken en bontjassen kregen, wilden de meisjes niet langer op Second Street wonen, omdat hun vader best een huis kon kopen in de trendy wijk The Hill.
‘Wat is er mis met het huis? Het is goed genoeg,’ antwoordde Borden toen een vriend ernaar vroeg.
Maar het was niet goed genoeg voor Lizzie, die niets liever wilde dan leden van de hogere klasse uitnodigen voor een diner in een duur en statig huis.
‘Ze was boos omdat haar vader weigerde gasten te ontvangen,’ zei Lizzie’s oom.
Lizzie’s vader was steenrijk geworden als vastgoedspeculant, maar leefde erg zuinig.
Tegelijkertijd nam Lizzie het, volgens geruchten, niet zo nauw met het eigendom van anderen. Er verdwenen vaak spullen uit de winkels die ze bezocht. De winkeliers belden echter nooit de politie – ze stuurden gewoon de rekening naar Mr. Borden, die de gestolen artikelen betaalde.
Maar toen er juwelen verdwenen uit haar stiefmoeders kamer, had hij er genoeg van. Vanaf dat moment sloot hij alle deuren van het huis – ook de binnendeuren.
Tegenover de buitenwereld hield Lizzie, die in de zomer van 1892 als enige van de twee dochters nog thuis woonde, haar imago als sjieke dame hoog. De 32-jarige vrouw deed vrijwilligerswerk voor de kerk en gaf op zondag les aan kinderen.
Rechercheurs arriveerden bij het huis
In de middag van 4 augustus rukte de politie massaal uit naar Second Street. Lizzie had zich teruggetrokken op haar kamer. De rechercheurs vroegen haar om de deur te openen, zodat ze met haar konden praten.
Lizzie vertelde dat haar vader ’s ochtends nog boodschappen had gedaan. Toen hij om 10.40 uur thuiskwam, zat ze in de keuken te lezen.
Daarna ging ze naar de woonkamer, praatte even met hem en ging naar de schuur in de achtertuin om wat visgerei te zoeken.
Ze had de achterdeur op een kier laten staan, maar toen ze 20 minuten later terugkwam, zag ze dat de deur wat verder openstond.
Even later ontdekte Lizzie het toegetakelde lichaam van haar vader. Ze riep de dienstmeid, die naar buiten rende om dokter Bowen te halen.
Het huis was een doolhof met overal sloten
Het huis van de Bordens was goed beveiligd en had sloten op alle buitendeuren. Bovendien had de rijke vastgoedspeculant het zo laten inrichten dat een inbreker niet ongezien door het huis kon lopen.
Voordeur moeilijk te openen
Andrew Borden wilde dat zijn huis altijd op slot zat. Het slot van de voordeur was zo ingewikkeld, dat het dienstmeisje hem op de dag van de moord binnen moest laten.
Achterdeur geen optie
Lizzie zei dat ze de achterdeur op een kier had laten staan toen ze naar de schuur ging. Maar hoewel de moordenaar zo was binnengekomen, verklaarde dat niet de moord op Abby Borden: die vond anderhalf uur eerder plaats.
Zijdeur was altijd op slot
Er was een sleutel nodig om via de zij-ingang binnen te komen. Die deur was namelijk altijd op slot.
Het huis was een doolhof
De inrichting van het huis was allesbehalve logisch. Om naar de kamer te komen waar Abby vermoord werd, moest de moordenaar eerst door de keuken en woonkamer. En dat kon niet ongezien.
Lizzie was in de schuur
Volgens Lizzie was ze 20 minuten in de schuur terwijl de moordenaar de dubbele moord pleegde. Toen een agent de schuur doorzocht, vroeg hij zich af ‘wat een meisje hier in godsnaam 20 minuten kon doen?’
Vanwege de ongekende brutaliteit van de moord, ging de politie ervan uit dat de dader een man was, en dus viel de verdenking op de arme, katholieke immigranten die in de buurt woonden.
Al na een paar uur arresteerden ze een Portugees die voor Mr. Borden had gewerkt. Maar de man had een alibi en moest weer worden vrijgelaten.
De theorie dat de moordenaar een gelegenheidsdief was, ging ook niet op. Er was niets gestolen. Wel viel het de agenten op dat Lizzie Borden zich vreemd gedroeg.
Moordenaar was anderhalf uur in het huis
Tijdens haar ondervraging reageerde Lizzie heel eigenaardig op de gruwelijke moorden.
‘Lizzie stond aan het voeteinde van haar bed en sprak kalm en beheerst. Ze was totaal niet ontdaan, geschokt of verbijsterd, de wreedheid van de moorden leek simpelweg geen indruk op haar te maken,’ herinnerde een agent zich.
‘Zij is mijn moeder niet!’ Lizzie, toen een agent Abby Borden haar ‘moeder’ noemde.
Wat plaatsvervangend sheriff John Fleet vooral opviel, was Lizzie’s reactie toen hij Abby Borden haar ‘moeder’ noemde.
‘Zij is mijn moeder niet!’ reageerde Lizzie met afkeer in haar stem.
Er werden nog meer vraagtekens gezet bij haar geloofwaardigheid toen het dienstmeisje, Bridget Sullivan, verklaarde dat ze Lizzie boven op de eerste verdieping had horen lachen toen ze Mr. Borden om 10.40 uur binnenliet nadat hij boodschappen had gedaan.
Lizzie had de politie even daarvoor verteld dat ze op dat moment in de keuken zat. Tegelijkertijd wees de bijna geronnen plas bloed rond het lichaam van Abby Borden erop dat ze anderhalf uur vóór Andrew Borden was vermoord, en die was overleden tussen 10.45 en 11.05 uur.
De moordenaar was dus minstens een uur in het huis geweest, zonder dat het dienstmeisje of Lizzie ook maar iets hadden gezien of gehoord.
‘Ik kreeg zoveel vragen dat ik in de war raakte, ik haalde dingen door elkaar,’ verklaarde Lizzie tijdens een twee uur lange ondervraging, vijf dagen na de moord.
Na de ondervraging gaf de sheriff van Fall Rivers haar een briefje:
‘Ik heb een arrestatiebevel voor u,’ stond erop.
Veel verdachten in het vizier
Hadden immigranten ingebroken?
Een van de eerste theorieën van de politie was dat Portugese immigranten bij de Bordens hadden ingebroken en de slachtoffers hadden vermoord. Maar er waren geen waardevolle spullen vermist, en waarom zouden ze zo zoveel geweld gebruiken?
Zat de zwager erachter?
Sommige mensen dachten dat Andrew Bordens zwager, John Morse, die een nacht eerder in het huis had gelogeerd, de dader was. Woedende inwoners probeerden hem zelfs te lynchen. Maar Morse kon bewijzen dat hij ver weg was ten tijde van de moord.
Draaide het dienstmeisje door?
Het dienstmeisje Bridget Sullivan was, naast Lizzie Borden, de enige die met zekerheid in het huis was ten tijde van de moord. Ze had zich negatief uitgelaten over Andrew Borden, maar had niets te winnen met de moorden – behalve werkloosheid.
Vermoord door een vijand?
Lizzie Borden beweerde dat haar vader een aantal vijanden had. Een dag voor de moorden moest Mr. Borden een gast met wie hij ruzie had gekregen, zijn huis uitzetten. En een dag eerder had er een man rondgehangen bij de voordeur.
Dochter in de rechtszaal
Heel Amerika volgde het proces tegen Lizzie Borden, dat op 5 juni 1893 van start ging.
Journalisten noemden de 13 dagen durende rechtszaak ‘het proces van de eeuw’, en al gauw bleek de rijkeluisdochter veel aanhangers te hebben.
De rijke families in de stad waren ervan overtuigd dat de moordenaar uit de arme immigrantenmilieus kwam, terwijl christenen beweerden dat iemand met Lizzie’s opvoeding en religieuze overtuiging onmogelijk haar vader had kunnen vermoorden.
Maar de aanklager had sterke aanwijzingen dat zij de moordenaar was.
Ze sprak zichzelf voortdurend tegen en was in het huis toen haar stiefmoeder werd vermoord. Maar ze had niets gehoord.
Bovendien was de dochter voor het eerst in maanden in de schuur geweest – toevallig net op het moment dat haar vader werd vermoord.
Lizzie’s dure advocaten lieten niets heel van het pleidooi van de aanklager.
Bovendien vertelde een vriendin dat Lizzie drie dagen na de moorden, in het holst van de nacht, een jurk had verbrand. En nog een dag later vond de politie een bijl in de kelder van het huis. Volgens de aanklager was het handvat van de bijl recentelijk afgebroken. En wat nog belangrijker was, de snede van de bijl paste perfect bij de verwondingen van de slachtoffers.
Maar vooral, Lizzie Borden had een motief: ze zou een vermogen erven en had regelmatig ruzie met haar vader en stiefmoeder.
Toch werd de aanklager afgetroefd door Lizzie’s dure advocaten. Er waren geen bloedsporen gevonden en de politie kon geen kleren vinden om Lizzie aan de moorden te koppelen.
‘Er is geen enkel bloedspoor en geen wapen om haar met zekerheid aan de moord te kunnen koppelen.’ Lizzie Bordens advocaat tijdens het proces.
De jurk die ze die dag had gedragen bestond niet meer. Bovendien konden de aanklagers niet bewijzen dat de bijl het moordwapen was. En zelfs als dat wel zo was, was het niet zeker dat Lizzie hem had gebruikt.
‘Er is geen enkel bloedspoor en er is geen wapen dat we met zekerheid aan haar kunnen koppelen,’ zei haar advocaat Andrew Jennings, die de juryleden er tijdens zijn slotpleidooi nog aan herinnerde dat de verdachte altijd het voordeel van de twijfel moest krijgen.
Al na een uur las de jury haar oordeel voor: ‘Onschuldig!’
Na die woorden begon het publiek in de rechtszaal te juichen en applaudisseren.
Lizzie kreeg haar droomhuis
Maar lang niet iedereen was overtuigd door dit vonnis. Volgens de New Yorkse krant Rochester Democrat & Chronicle dachten drie van de vier Amerikanen dat Lizzie schuldig was.
Voor de arme bevolking bewees deze uitspraak nogmaals dat je overal mee weg kon komen – als je maar geld had.
Het huis waar de vader en stiefmoeder van Lizzie Borden werden vermoord, bestaat nog steeds. Sinds 1982 is het echter grondig gerenoveerd.
Maar het recht had gesproken. Lizzie werd vrijgelaten en erfde een vermogen. Drie weken na het proces verhuisde ze naar een luxe woning in de sjieke wijk The Hills, waar ze een huishoudster, twee dienstmeisjes en een chauffeur inhuurde om haar gezelschap te houden.
Niemand werd veroordeeld voor de dubbele moord. Maar langzaam maar zeker verloor Lizzie haar rijke vrienden. Ook zij begonnen te twijfelen:
had Lizzie Borden ongestraft moorden kunnen plegen?