Als we voor het eerst kennismaken met Thomas Shelby (Cillian Murphy) in Steven Knights dramaserie Peaky Blinders, rijdt hij te paard door de achterbuurt van Birmingham. Het is 1919, en Shelby is teruggekeerd van de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog.
De symboliek in de openingsscène ligt er even dik bovenop als de smog boven Birmingham: There’s a new sheriff in town. En dat belooft weinig goeds voor de tucht en orde die de autoriteiten vergeefs proberen te handhaven in de achterbuurten.
Thomas Shelby is de leider van de Peaky Blinders: een misdaadbende rond de familie Shelby, die zich een weg omhoog rooft, vecht en moordt. Met een pet met een scheermesje in de voering veroveren de Peaky Blinders de onderwereld in stijl.
Bekijk de trailer van het eerste seizoen van Peaky Blinders
Bendes regeerden de sloppenwijken
Peaky Blinders is gebaseerd op de verhalen die de maker Steven Knight van zijn ouders hoorde toen hij jong was. Zijn ouders groeiden in de jaren 1920 op in Birmingham, en toen zijn moeder negen jaar oud was, werkte ze voor een illegale bookmaker die kinderen gebruikte om weddenschappen aan te gaan omdat zij niet opgepakt konden worden.
De oom van zijn vader hoorde bij de Peaky Blinders, die Birmingham begin 20e eeuw onveilig maakten – net als in de serie dus. Steven Knight permitteert zich echter aanzienlijke artistieke vrijheden.
Rond 1920 werd Birmingham inderdaad geteisterd door meerdere bendes die samen Peaky Blinders genoemd werden, maar toen hadden ze al flink aan macht ingeboet.
Bende stopte wapens in stijlvolle kleding
Tv-serie: Pet verbergt wapen
De leden van de Peaky Blinders gaan altijd stijlvol gekleed, maar stoppen scheermessen in de klep van hun pet, die ze als wapen gebruiken.
Werkelijkheid: Scheermessen op het hoofd zijn fictie
Als statussymbool droegen de leden van de Peaky Blinders inderdaad fraaie kleren en een platte pet. Maar dergelijke scheermessen waren er pas vanaf 1904, dus die kunnen niet in de pet hebben gezeten.
De echte Peaky Blinders hadden hun hoogtijdagen aan het eind van de 19e eeuw, toen ze betrokken waren bij smokkel, overvallen, ontvoeringen, moorden en andere criminele activiteiten. De bendes waren een gevolg van de enorme armoede waar Birmingham in die tijd mee kampte.
Jonge mannen konden vaak alleen door geweld en diefstal aan de armoede ontsnappen en werden lid van verschillende bendes die bekendstonden als de Peaky Blinders.
De serie zet de Peaky Blinders neer als één samenhangende bende, en dat is dus pure fantasie. Dat geldt ook voor de hoofdpersonages in de serie. De familie Shelby heeft in werkelijkheid nooit bestaan, en de macht die de bende uitoefent over Birmingham en later grote delen van Engeland is ook sterk overdreven.
Eerste Wereldoorlog liet sporen na
Tv-serie: Bendeleden hebben PTSS
De belangrijkste leden van de Peaky Blinders zijn getekend door de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog. Zo is Tommy afgestompt, lijdt hij aan terugkerende nachtmerries en overweegt hij zelfmoord.
Werkelijkheid: Generatie was getraumatiseerd
Veel Britse mannen belandden in een criminele bende nadat ze waren teruggekeerd van de Eerste Wereldoorlog. Harry Fowles van de Peaky Blinders had PTSS en zweeg maandenlang toen hij was teruggekeerd van de loopgraven.
Seizoen 5 laat feiten achter zich
Hoewel de chronologie niet helemaal klopt en de personages verzonnen zijn, kun je zeggen dat het eerste seizoen wat aangedikt is, maar wel een enigszins realistisch beeld schetst van de onderwereld van Birmingham in die tijd. Veel van de rivaliserende bendeleiders zijn wel op echte personen gebaseerd.
In de laatste seizoenen, die doorlopen tot in de jaren 1930, neemt de macht van de familie Shelby echter zulke vormen aan dat de bendeleden in contact komen met mensen als Winston Churchill en de vakbondsleider Jessie Eden.
‘De familie Shelby is in de Britse en Europese politieke stof van de jaren 1920 en 1930 geweven,’ zei Steven Knight. Maar hoewel historische personen en gebeurtenissen voorkomen in de serie, zijn ze altijd aangepast aan het universum ervan en hebben ze meestal weinig van doen met de werkelijkheid.
Zo is Thomas Shelby in seizoen 5 in het Britse Lagerhuis gekozen, terwijl zijn criminele imperium een gigantische omvang aanneemt. Het seizoen speelt tijdens de opkomst van het fascisme in de jaren 1930, en grote delen van het plot gaan over Thomas Shelby’s pogingen om de politicus Oswald Mosley te liquideren, de leider van de eerste fascistische partij van Groot-Brittannië. Historici kennen echter geen enkele aanslag op Mosley.
Echte gangsteroorlog verliep anders
Tv-serie: Familie Shelby regeert Birmingham
De Peaky Blinders verslaan alle andere bendes in Birmingham en omstreken. Hun eerste grote overwinning behalen ze op de rivaliserende Birmingham Boys van Billy Kimber.
Werkelijkheid: Rivaliserende bende hakte Blinders in de pan
De Birmingham Boys deden de Peaky Blinders de das om in de jaren 1910. De macht van Billy Kimber reikte tot in Londen, terwijl de Peaky Blinders uiteindelijk uit de achterbuurten van Birmingham verdwenen.
Peaky Blinders is een beetje de gangsterversie van Forrest Gump. Net als het simpele personage van Tom Hanks drukt de fictieve hoofdpersoon Thomas Shelby zijn stempel op enkele van de belangrijkste historische gebeurtenissen in het Engeland van de jaren 1920 en 1930.
Het is zeer fascinerend, erg stijlvast verteld en fantastisch geacteerd, maar als historische weergave van een beruchte misdaadbende is Peaky Blinders ongeveer even authentiek als de fictieve film The Godfather.
