Met zijn wilde haardos en woeste baard ziet Felice Orsini eruit als een Italiaanse patriot en revolutionair, en dat is hij ook. En de Britten dragen hem op handen.
Als Orsini in 1856 door het tolerante land reist om te spreken, prijzen politici en intellectuelen hem en zijn inzet voor de hereniging van Italië.
Dat land is sinds de laat-Romeinse tijd verdeeld en bestaat nu uit een aantal koninkrijken, gedomineerd door Oostenrijk. Het idee om de oude beschaving weer in één land onder te brengen, slaat aan in Groot-Brittannië.
Orsini’s dramatische verhalen over zijn strijd tegen de Oostenrijkse overmacht gaan erin als koek.
‘Het baldakijn boven de deur was gescheurd en de stoep was besmeurd met bloed.’ Ooggetuige van de aanslag, 1858
Maar met zijn charme alleen haalt hij het niet, zo weet Orsini. In januari 1858 reist hij daarom naar Frankrijk.
In zijn bagage heeft hij een tas vol explosieven. De granaten zijn van Britse makelij en ontploffen zodra ze iets raken. Dan vliegen er kogeltjes en spijkers in het rond.
Met zo’n middel moet het lukken.
Napoleon staat in de weg
Het doelwit is de aartsvijand van Orsini, keizer Napoleon III. Als leider van een politieke en militaire grootmacht kan hij de Oostenrijkers dwingen Orsini zijn zin te geven.
Maar het ambitieuze staatshoofd heeft weinig oog voor Italië, en Orsini ziet maar één uitweg: de onwillige keizer moet dood.
Er vielen zo veel doden en gewonden omdat er veel mensen op de been waren om het keizerlijk paar te zien.
Bom ontploft onder koets
De passagiers van de keizerlijke koets worden beschermd door een pantser op de bodem en zijkanten, maar de ruiten verbrijzelen door de explosie en het voertuig wordt 76 keer geraakt.
Paarden komen om
20 paarden komen om of raken gewond. Een van de twee paarden die de koets van Napoleon trekken is op slag dood, het andere moet worden afgemaakt.
Een bloedige dag
Bij de explosie vallen acht doden en 156 gewonden. 42 van de gewonden zijn politieagenten. In Napoleons 24-koppige escorte vallen 13 gewonden.
Op 14 januari 1858 verbergen hij en drie Italiaanse handlangers zich bij het operahuis van Parijs in de Rue Le Peletier 12. Om 20.30 uur is het zo ver.
Geëscorteerd door ruiters komt de koets van keizer Napoleon voorrijden bij de hoofdingang.
De koets staat nog niet stil of de mannen gooien de granaten.
Een ervan komt voor de koets terecht, een andere ernaast. De derde explodeert onder het voertuig.
Het is zo’n harde klap dat de ramen van de koets springen, net als het glas in de straatlantaarns.
‘Als uwe majesteit mijn land bevrijdt, zult u gezegend worden door 25 miljoen burgers.’ Felice Orsini, 1858
Het is één grote chaos van kermende gewonden en hinnikende paarden.
‘Het baldakijn boven de deur was gescheurd en de stoep was besmeurd met bloed,’ vertelt een getuige.
Het keizerlijk paar is beschermd door het pantser in de bodem en zijkanten van de koets. Er is een granaatscherf door Napoleons hoge hoed gegaan en een stukje glas heeft een oog van de keizerin geschampt, maar beiden zijn met de schrik vrijgekomen.
Ze worden de opera binnengeleid erwijl politie en passanten de gewonden helpen.
Moordaanslag verandert Europa
Ondertussen zit de politie achter de daders aan. Een vierde Italiaan, Pieri, was al een paar minuten vóór de aanslag opgepakt op Rue Le Peletier omdat hij zich verdacht gedroeg.
De man blijkt in het bezit te zijn van eenzelfde bom als er bij de aanslag is gebruikt.
De verhoren van Pieri en een ander brengen de politie op het spoor van Orsini. Hij wordt de volgende ochtend gearresteerd.
De bommen hadden stekels die het licht ontvlambare explosief kwikfulminaat bevatten.
De Italiaan wordt meteen tot de guillotine veroordeeld. Voordat het vonnis voltrokken wordt, doet hij een beroep op Napoleon:
‘Als uwe majesteit mijn land bevrijdt, zult u gezegend worden door 25 miljoen burgers.’
De keizer ziet er wel wat in. Een zwak Oostenrijk is sowieso gunstig voor Frankrijk. Op 20 juli spreekt hij daarom met graaf Cavour, de Sardijnse premier en een pleitbezorger voor Italiaanse eenheid. Samen smeden ze plannen tegen hun gemeenschappelijke vijand. Twee jaar later is Italië herenigd.
Ook in Engeland heeft de aanslag gevolgen.
Premier Henry Palmerston moet aftreden als blijkt dat hij Orsini niet alleen onderdak heeft geboden, maar zelfs thee met de aanstaande aanslagpleger heeft gedronken.