Normaal heerste er een strenge discipline aan de jezuïetenschool Collège de Clermont in hartje Parijs, maar op een winteravond in 1704 was er commotie in de slaapzaal.
28 jongens liepen verdwaasd rond en trokken kasten en laden open. Hun slaapmutsen, onmisbaar tijdens de koude nachten, waren weg. Maar de zoektocht was vergeefs en de jongens moesten hun bed opzoeken. De volgende ochtend wachtte hun een flink pak slaag.
Terwijl ze in bed lagen, merkte een enkeling op dat één jongen nog een slaapmuts had. Hij trok hem ver over zijn oren en wilde lekker gaan slapen. Tegen de opgetrommelde onderwijzer zei de jongen doodleuk dat hij de andere mutsen niet alleen had gestolen, maar ook had weggegooid.
‘Al word je zo oud als Methusalem, je wordt nooit sterker, moediger en slimmer dan nu.’ Parijse dief, 1711
De diefstal van de slaapmutsen was voor de 11-jarige Louis Dominique Garthausen, zoon van een wijnhandelaar, het begin van een lange loopbaan in de misdaad.
Onder de naam Cartouche, een verbastering van zijn Duitse achternaam, groeide hij uit tot de koning van de Parijse onderwereld.
Parijs is dievenparadijs
Niet veel later ging Cartouche van school om zijn dagen te slijten tussen de bandieten in de sloppenwijken van Parijs. Hij werd berucht om zijn moed en sluwheid.
‘Al word je zo oud als Methusalem, je wordt nooit sterker, moediger en slimmer dan nu,’ zei een oudere dief tegen de 18-jarige Cartouche.
Het duurde niet lang of Cartouche leidde een bende van 200 bandieten.
‘Ik steek mijn vergiftigde dolk tussen je ribben, zo waar als ik Cartouche heet.’ Louis Dominique Garthausen (Cartouche), ca. 1720
De bende had genoeg om handen. Onder Lodewijk XIV, de Zonnekoning, was Frankrijk het machtigste land van Europa, en de hoofdstad Parijs was de op een na grootste stad van het continent.
Het geld klotste tegen de plinten bij de burgerij, en daar profiteerden Cartouche en zijn bende volop van. Telkens opnieuw braken ze in bij de nouveaux riches en stalen ze alles wat los en vast zat. De bende deinsde ook niet terug voor overvallen en roofmoorden, en zelfs de geestelijkheid werd niet gespaard.
Op een dag beroofde Cartouche een abt, en bij die gelegenheid zag hij kans te doen wat hij het liefste deed: de politie voor de gek houden.
Voordat de abt aangifte kon doen, stuurde Cartouche een brief naar het gezag.
In de brief stond dat Cartouche de abt had vermoord en diens identiteit had aangenomen. De politie trapte erin en gooide de abt in de gevangenis toen hij zich meldde om aangifte te doen. Pas een paar dagen later ontdekten de agenten dat ze bij de neus waren genomen.
Losgeld voor zichzelf
Zelfs toen de politie een beloning op zijn hoofd zette, was Cartouche niet onder de indruk. Sterker nog, hij toog naar het bureau om de beloning te innen.
Toen de commissaris aarzelde, trok de bandiet zijn mes en beval hij de man het geld uit te betalen: ‘Anders steek ik mijn vergiftigde dolk tussen je ribben, zo waar als ik Cartouche heet.’
Cartouche kreeg het geld mee.
Toen de politie er eindelijk in was geslaagd Cartouche op te sluiten, ontsnapte hij door het rioleringsstelsel van Parijs. Maar toen was het geluk van de bandiet op.
Op het moment dat hij boven kwam, keek hij recht in de snuit van een blaffende hond. Het baasje riep de politie, en Cartouche werd in de boeien geslagen.
Lans voorkwam vluchtpoging
Vlucht eindigt in woonkamer
Cartouche is ontsnapt uit zijn cel door zich een weg naar de riolering te graven. Hij komt op een willekeurige plaats naar boven en belandt in de woonkamer van een kistenmaker.
Verraden door dienstmeisje
Het geblaf van de hond wekt het dienstmeisje, dat op onderzoek uitgaat. Onthutst staat ze oog in oog met de ontsnapte gevangene.
Cartouche onder bedwang gehouden
De heer des huizes hoort het dienstmeisje gillen en springt zijn bed uit. Hij bedreigt Cartouche met zijn lans tot de politie er is.
Deze keer was er geen ontsnappen aan. Op 26 november 1721 kreeg hij de doodstraf voor zijn vele misdaden. De volgende dag om 17.00 uur werd hij naar de executieplaats gebracht.
Maar Cartouche speelde zijn laatste troef uit. Vanaf het schavot stond hij erop al zijn medeplichtigen aan te geven. De lijst was zo lang dat de terechtstelling een dag uitgesteld werd.
Honderden Parijzenaren stroomden toe om Cartouche geradbraakt te zien worden.
De volgende middag werd Cartouche ter dood gebracht. De assistent van de beul voerde het lichaam af, en in de dagen daarna toonde hij het aan iedereen die een paar cent wilde betalen om de beroemdste dief van Parijs te zien.