Gifmoorden waren in het oude Rome geen zeldzaam verschijnsel. Keizer Claudius was dan ook op het ergste voorbereid toen hij op een avond in 54 n.Chr. aan tafel plaatsnam om van zijn lievelingseten te genieten: een gerecht met paddenstoelen.
Maar de keizer mocht pas beginnen als iemand anders het eten voorgeproefd had. En als er zich desondanks vergiftigingsverschijnselen voordeden, stond de lijfarts van Claudius klaar om hem te laten braken door een veer in zijn keel te steken.
Deze voorzorgsmaatregelen bleken echter ontoereikend.
Toen de echtgenote van de keizer, Agrippina, van de paddenstoelen at, achtte hij het veilig en tastte hij ook toe. Maar de keizerin had zijn portie vergiftigd.
En de veer die in Claudius’ keel gestoken werd toen de eerste symptomen zichtbaar werden, had Agrippina in gif gedrenkt. Claudius raakte buiten bewustzijn en werd nooit meer wakker.
Gif is felbegeerd
Toen Locusta werd geboren, kon niemand bevroeden dat ze zich ooit in de hoogste kringen zou begeven.
Volgens historici groeide de gifmengster op in Gallië, het huidige Frankrijk.
Als boerendochter wist ze veel over kruiden, zowel geneeskrachtige als giftige. En van die kennis maakte ze handig gebruik toen ze zich al op jonge leeftijd in Rome vestigde om vergif te maken.
‘Een meester op dit gebied werd gekozen. Haar naam was Locusta.’ Tacitus (ca. 56-120 n.Chr.)
De concurrentie om de macht was fel en wie het wilde maken in de maatschappij, ging vaak over lijken. Met vergif kon je iemand doden zonder geweld, en de symptomen leken op die van ziekten. En hoewel op gifmenging de doodstraf stond, had Locusta nooit een gebrek aan klandizie.
Agrippina wist dan ook precies wie ze moest hebben toen ze in 54 haar man wilde ombrengen.
‘Een meester op dit gebied werd gekozen. Haar naam was Locusta,’ aldus geschiedschrijver Tacitus.
De keizermoord was de eerste stap van een staatsgreep waarmee Agrippina haar zoon Nero uit een eerder huwelijk op de troon wilde krijgen.
‘Hij (Nero, red.) beloonde haar door haar gratie te schenken en grote landgoederen toe te wijzen.’ Suetonius (ca. 69-122 n.Chr.).
Nero was er echter nog niet gerust op. Zijn rivaal Britannicus, een zoon van Claudius uit een eerder huwelijk en volgens velen de gedoodverfde keizer, moest uit de weg geruimd worden.
Opnieuw werd er een beroep op Locusta gedaan.
Toen de voorproever van Britannicus op een avond merkte dat de wijn die Britannicus bij de maaltijd kreeg warmer was dan anders, rook hij geen onraad.
En dat was terecht, want de wijn was niet vergiftigd. Maar het koude water waarmee Britannicus zijn wijn aanlengde toen de voorproever had geklaagd over de temperatuur, was dat wel.
Hij had het glas nog niet aan zijn lippen gezet of hij kreeg stuiptrekkingen en stopte met ademhalen.
Moord wordt rijkelijk beloond
Nero deinsde er niet voor terug om Locusta zijn dankbaarheid te tonen.
‘Hij beloonde haar door haar gratie te schenken (voor eerdere misdaden, red.) en grote landgoederen toe te wijzen,’ aldus de Romeinse historicus Suetonius.
Locusta deinsde er naar verluidt niet voor terug haar gif op mensen te testen, vooral op slaven en gevangenen.
Keizerin oefende voor moord
Locusta legt werking van het gif uit
De gifmengster plande de moord op Nero’s rivaal Britannicus tot in het kleinste detail. Ze maakte het gif in de slaapkamer van de keizer, zodat hij het hele proces kon zien.
Gif veroorzaakt stuiptrekkingen
Locusta zou het gif hebben uitgeprobeerd op mensen en dieren. Een sterk mengsel gaf stuiptrekkingen van hetzelfde soort als bij ziekten voorkomen. Zo was de misdaad moeilijk te ontdekken.
Nero houdt het in de gaten
De keizer wilde met zijn eigen ogen zien hoe het gif zijn werk deed. Het ideale gif doodde snel, maar niet zo snel dat de voorproever dood neerviel voordat het slachtoffer zelf het vergif innam.
Locusta maakte graag gebruik van de wolfskers (Atropa belladonna), die hallucinaties en kramp veroorzaakt en de ademhaling stillegt.
Locusta’s vaardigheden kwamen Nero ook in de jaren daarna nog van pas, toen hij zijn vijanden bij bosjes vermoordde.
Maar in 68 waren de Romeinen het zat. De elite keerde zich tegen de keizer, en Nero moest het paleis ontvluchten. Hij nam een doosje met het gif van Locusta mee.
Maar daar maakte Nero nooit gebruik van.
Toen hij korte tijd later zelfmoord pleegde, deed hij dat met een dolk.
De dood van Nero was het einde van Locusta’s loopbaan.
Zijn opvolger Galba strafte de handlangers van de ex-keizer hard.
‘De tovenares Locusta en ander tuig dat was bovengekomen in de tijd van Nero werd geketend door de straten gevoerd en vervolgens terechtgesteld,’ schreef historicus Cassius Dio over het lot van Locusta.