1. Jesse James
Wraak was het motief
Toen Jesse James (1847-1882) en zijn broer op 13 februari 1866 de Clay County Savings Bank in Liberty, Missouri overvielen, deden ze dat uit wraak. De bankdirecteur had in de Burgeroorlog (1861-1865) voor de noordelijke staten gevochten en de familie James bestond uit voormalige slavendrijvers, die nu alles verloren hadden.
Veel leden van de James-Younger-bende, die in de jaren daarna banken en treinen beroofden, hadden een guerrillaoorlog tegen de noordelijke staten gevoerd. Een aantal detectives van Pinkerton die waren ingehuurd door een spoorwegmaatschappij, werd vermoord toen ze zochten naar de bende.
Er was onder de bevolking veel symathie voor de zaak van de zuidelijke staten, en Jesse James werd beschouwd als vrijheidsstrijder en een soort Robin Hood, al wijst alles erop dat de rusteloze jongeman het meest voor eigen gebruik roofde.
Na de overval in Northfield zetten de autoriteiten een beloning op het hoofd van Jesse James om een eind te maken aan zijn misdaadpraktijken.
2. John Wesley Hardin
De ergste moordenaar in Texas
'Hardin komt je halen als je je nu niet netjes gedraagt!' zeiden ouders tegen stoute kinderen in het Texas van de jaren 1880.
John Wesley Hardin (1853-1895) was de zoon van een predikant, maar had 42 blanke doden plus een onbekend aantal indianen en zwarten op zijn geweten toen hij in 1878 gevangengenomen werd.
Zijn 16 jaar achter de tralies gebruikte hij om zich te scholen als jurist, en zijn wens om een gehoorzame burger te worden leverde hem gratie op.
Hij vestigde zich als advocaat ('de beste van de stad', schreef de lokale krant tegen betaling over hem), maar al na een jaar werd zijn drift hem weer de baas toen hij in El Paso ruzie kreeg met de lokale sheriff. Het eindigde ermee dat de sheriff 'de ergste moordenaar van Texas' doodschoot.
3. Calamity Jane
De ramp
Op haar 15e verloor Martha Jane Cannary Burke (1852-1903) haar ouders en moest ze haar vier broertjes en zusjes in leven zien te houden. Ze nam allerlei baantjes aan, van afwasser tot prostituee. Maar ze was het liefst op de prairie, waar ze dankzij haar schietvaardigheden een onbekend aantal indianen doodde.
Het mooie meisje had nooit leren lezen, maar als iemand haar beledigde, bleek haar woordenschat groter dan vermoed en dreigde ze met de meest uiteenlopende rampen. Daardoor werd ze bekend als Calamity Jane.c
Calamity Jane was geen doorsnee vrouw. Ze was avontuurlijk aangelegd, was graag buiten, dronk iedereen onder tafel in de kroeg en kleedde zich als een man. De meeste mannen zagen haar dan ook als een van hen.
4. Billy the Kid
Kaas leidde tot criminele carrière
Henry McCarty (1859-1881) verloor zijn ouders op zijn 14e, en in 1875 werd hij aangehouden omdat hij een stuk kaas had gestolen.
Voordien werd hij omschreven als een 'knappe, beleefde jongen', maar die ene gebeurtenis bracht hem in aanraking met slecht gezelschap. Hij legde zich toe op paardendiefstal in New Mexico en werd door zijn jongensachtige uiterlijk al snel bekend als Billy the Kid.
Toen de sheriff Pat Garrett hem vond en doodde in Fort Sumner, had Billy the Kid vier tot negen mensenlevens op zijn geweten. Hij is 21 jaar geworden.
Henry McCarty, beter bekend als Billy the Kid.
5. Pat Garrett
De man die zichzelf tot legende maakte
Barman en buffeljager Pat Garrett (1850-1908) werd gekozen tot sheriff in Lincoln County, New Mexico, maar buiten het doodschieten van Billy the Kid in 1881 was hij niet erg succesvol.
Toen hij zich het jaar daarop weer verkiesbaar wilde stellen, haalde hij een vriend over om het boek The Authentic Life of Billy the Kid te schrijven, en daarin zijn eigen rol wat op te hemelen.
De verkiezing liep voor Pat Garrett op niets uit en voor het doden van Billy the Kid kreeg hij niet de beloning van 500 dollar, maar deze moord, toch een alledaagse gebeurtenis in het gewelddadige New Mexico, werd wel legendarisch.
Pat Garrett werd in 1880 tot sheriff van Lincoln County, New Mexico gekozen.
6. Emmett Dalton
Van bankovervaller tot makelaar
Toen een veedief in Oklahoma de hulpsheriff Frank Dalton doodde in 1887, besloten Emmett, Gratton en Bob Dalton in de voetsporen van hun broer te treden. Het lukte Emmett (1871-1937) niet om een baan te vinden als wetsdienaar, en toen zijn twee broers als sheriff geen salaris kregen uitbetaald, was de maat vol: hij haalde ze over om samen met hem banken en treinen te gaan beroven.
Het ging verkeerd in Coffeyville. Ze werden gearresteerd en Emmett kreeg levenslang. Hij kreeg na 14 jaar echter gratie en was tot zijn dood makelaar in Californië.
De bende van de gebroeders Dalton na de bankoverval in Coffeyville. Vlnr: Bill Power, Bob Dalton, Gratton Dalton en Dick Broadwell.
7. Wyatt Earp
Duel in de laatste hel van het Westen
Op 26 oktober 1881 probeerde de hulpsheriff van Tombstone, Arizona – Wyatt Earp (1848-1929) – samen met zijn broers en de tandarts Holliday een groep veedieven hun wapens afhandig te maken bij de weilanden van O.K. Corral. Dat ging er hevig aan toe.
Het misschien wel belangrijkste pistolenduel van het Wilde Westen duurden nog geen 30 seconden, maar na afloop waren drie bandieten gedood, en sindsdien heerste er rust in het plaatsje, dat altijd de bijnaam 'de laatste hel van het Wilde Westen' hield.
Wyatt Earp was sheriff in Arizona. Hij leefde tot 1929, toen hij op zijn 80e stierf aan een blaasontsteking.
8. Apache Kid
Inspiratie voor Tarzan
De jonge apache Has-kay-bay-nay-ntayl (geboren in de jaren 1860) was spion voor Al Sieber, die oorlog voerde tegen de indianen in het territorium van Arizona.
Toen hij 20 was, werd zijn vader gedood door een dronken soldaat. Hij vermoordde deze man, en de tien jaar daarop was hij vogelvrij en stond bekend als Apache Kid. Een lange reeks overvallen, verkrachtingen en moorden werd toegeschreven aan hem en zijn bende. Ondanks een beloning van 5000 dollar werd Apache Kid nooit gepakt, en het schijnt dat hij tot op hoge leeftijd ergens in Mexico woonde.
De jonge Edgar Rice Burroughs deed als cavalerist in 1896 mee aan een klopjacht op Apache Kid. Mogelijk haalde hij de inspiratie voor zijn eerste roman over Tarzan, die in 1912 verscheen, uit dit verhaal.
Omdat de indiaanse naam Haskay-bay-nay-ntayl moeilijk uit te spreken was, werd deze jongeman Apache Kid genoemd.
9. Big Nose Parrott
Bandiet veranderde in een paar schoenen
Toen de ter dood veroordeelde veedief en massamoordenaar Big Nose George Parrott (18??-1881) probeerde uit de gevangenis van Rawlins, Wyoming, te ontsnappen, werd hij te grazen genomen door een woedende mensenmassa, die hem aan een telegraafpaal ophing.
De eerste vrouwelijke arts van de staat, Lilian Heath, bewaarde vervolgens het bovenste deel van zijn schedel, dat ze als asbak gebruikte, en liet van stukken huid van de bandiet een paar schoenen maken.
Moderne DNA-tests hebben het verhaal bevestigd.
George Parrott zou zijn begonnen met koetsen overvallen en legde zich later toe op treinroven.
10. Dynamite Dick
De vaakst gedode man van Amerika
Drie ontbrekende vingers aan de ene hand – dat stond in het lijstje kenmerken van de bankovervaller en veedief Dan Clifton (1865-1896), die werd gezocht in Oklahoma.
Premiejagers kwamen met het ene lijk na het andere aanzetten. Vaak was te zien dat de vingers eraf waren gesneden, en meestal waren het de verkeerde vingers.
In 1896 arriveerde bij de sheriff van Blackwell, Oklahoma een lijk dat aan het signalement beantwoordde. De 3500 dollar werd uitbetaald, maar het is nooit vastgesteld of het werkelijk om Dynamite Dick ging – 'de vaakst gedode man van Amerika'.
11. Black Jack
Hole in the Wall
In 1890 moest cowboy Tom Ketchum (1863-1901) uit Texas vluchten. De reden is onbekend, maar vanaf dat moment escaleerde zijn criminele loopbaan en volgde er een serie bloedige treinovervallen.
Black Jack, zoals hij genoemd werd, zat samen met andere bandieten in Hole in the Wall, een gehuchtje in de Big Horn Mountains in het noorden van Wyoming, waar de wetshandhavers niet waagden te komen.
In 1899 probeerde Black Jack in zijn eentje een trein te beroven, maar de machinist schoot hem in zijn rechterarm. De volgende dag werd Black Jack gepakt, en omdat het de enige misdaad was die duidelijk aan hem toegeschreven kon worden, is Tom Ketchum de enige man in de geschiedenis van de VS die ter dood werd veroordeeld wegens een poging tot een treinoverval. Hij werd opgehangen in 1901.
12. The Sundance Kid
Als tiener stal Harry Longabaugh (1867-1908?) een zadel en een paard van een boerderij in Sundance, Wyoming.
Het slechte pad lonkte en hij overviel banken, ontsnapte uit de gevangenis van Deadwood, overviel nog meer banken en vluchtte naar Zuid-Amerika.
Misschien was hij wel onder de vogelvrij verklaarden die werden gedood in een confrontatie met Boliviaanse soldaten in 1908, al gaat men er graag van uit dat The Sundance Kid tot 1931 een teruggetrokken bestaan leidde in de VS.
The Wild Bunch. Voorste rij vlnr: Harry A. Longabaugh (alias the Sundance Kid), Ben Kilpatrick (alias the Tall Texan), Robert Leroy Parker (alias Butch Cassidy). Achterste rij vlnr: Will Carver en Harvey Logan (alias Kid Curry). Fort Worth, Texas, 1900