Vrouwen hadden eind 19e en begin 20e eeuw voor stemrecht gestreden, en de feministische golf in de jaren 1960 was de tweede fase van dit gevecht voor gelijke rechten en emancipatie.
Hoewel de vrouwen in de westerse wereld nu mochten deelnemen aan het politieke leven, werden velen van hen in de jaren na de oorlog min of meer gedwongen tot een bestaan als huisvrouw.
Ze moesten hun man en kinderen verzorgen en het huishouden doen. Voor eigen ambities was geen plek.
Daar wilden de feministen verandering in brengen. Er was een nieuwe generatie vrouwen volwassen geworden, en die was niet van plan zich door mannen te laten voorschrijven hoe ze hun leven moesten leiden.
Ze namen het heft in handen en kwamen in opstand tegen de mannenmaatschappij. De feministen eisten gelijk loon, het recht op abortus en seksuele emancipatie.
Dat ging niet zonder slag of stoot: volgens velen hoorde de vrouw achter het aanrecht thuis. En het hielp niet dat de feministen het niet altijd met elkaar eens waren over de te varen koers.
De president tekende in 1963 een wet die werkgevers dwong vrouwen hetzelfde te betalen als mannen.
Loonkloof werd niet zomaar gedicht
Het recht op gelijk loon was er in de VS niet van de ene dag op de andere. In 1944 deed de Republikeinse advocaat Winifred C. Stanley een wetsvoorstel dat een lager loon voor vrouwen strafbaar stelde.
Het voorstel werd niet aangenomen. Pas in 1963, onder president John F. Kennedy, werd een wet over gelijke betaling voor vrouwen van kracht.
In de jaren 1970 organiseerde Betty Friedan een mars tegen ongelijkheid, die alleen al in New York 50.000 mensen trok.
Ongelukkige huisvrouwen
Betty Friedan wordt wel gezien als de aanstichter van de tweede feministische golf.
In 1963 gaf ze het boek The Feminine Mystique uit, dat het idee dat vrouwen thuis moesten blijven aan de kaak stelde.
Het bevatte interviews met vrouwen die het zat waren om huisvrouw te zijn.
De demonstranten vergeleken de missverkiezing met een vleeskeuring.
Vrouwen wilden geen vleeskeuringen meer
De schoonheidswedstrijd Miss America wordt sinds 1921 georganiseerd in de VS. De mooiste deelneemster wint een prijs.
Dit viel niet in goede aarde bij de Amerikaanse feministen. In 1968 kwamen ze naar de prijsuitreiking in Atlantic City in New Jersey om te protesteren.
Hun boodschap was niet mis te verstaan: vrouwen zijn geen objecten die alleen bestaan om mannen te behagen.
Ook de mode kreeg een impuls door het feminisme. Supermodel ‘Twiggy’ promootte gewaagde kleding voor vrouwen.
ustin de Villeneuve / Getty Images
Hollywood bracht de mythe over boze feministen die hun bh’s verbrandden op het witte doek.
Kranten verzonnen bh-verbranding
Velen denken bij de eerste grote demonstratie van feministen, tijdens de Miss America-verkiezing van 1968, aan de verbranding van bh’s, maar dat is een mythe die door journalisten de wereld in is geholpen.
‘We wilden wel bh’s verbranden, maar de politie stond het niet toe,’ vertelde een van de demonstranten, Carol Hanisch, later.
Gloria Steinem was een van de leiders van de feministische beweging.
Gerenommeerd tijdschrift gaf vrouwen de ruimte
De journalist Gloria Steinem schreef in 1969 een artikel in New York Magazine getiteld After Black Power, Women’s Liberation. Ze stelde aan de kaak dat veel universitair geschoolde vrouwen minder verdienden dan mannen die net de basisschool hadden afgemaakt.
Hiermee maakte ze naam in de vrouwenbeweging.
Twee jaar later stond ze aan de basis van een stichting die vrouwen aan politieke posten hielp.
Gloria Steinem was medeoprichter van het feministische tijdschrift Ms., dat vrouwen wilde leren dat ze de ketenen van de mannenmaatschappij konden afwerpen.
Imageselect
Meer dan 5000 vrouwen en mannen betoogden op 20 oktober 1979 op Times Square in New York tegen de porno-industrie.
Porno zaaide verdeeldheid
Over één kwestie waren de feministen tot op het bot verdeeld: pornografie.
Volgens sommigen was porno onderdrukkend en werden vrouwen als objecten neergezet.
Anderen waren van mening dat vrouwen met hun lichaam mochten doen wat ze wilden, inclusief meewerken aan films voor volwassenen.
Zweedse feministen demonstreren voor het recht op abortus.
Zweden kregen recht op abortus
Een van de zaken waar de feministen zich sterk voor maakten, was het recht op abortus. In Zweden was abortus legaal, maar artsen moesten toestemming geven.
Dit beleid stuitte op veel verzet, onder meer van de feministische ‘Groep 8’ uit Stockholm.
De protesten hadden resultaat: in 1974 kregen Zweedse vrouwen het recht op vrije abortus.
De actievoerders hingen spandoeken aan de tribune.
Parlement met koekjes bekogeld
Tijdens de behandeling van een wetsvoorstel over gelijk loon in het Deense parlement verscheen er een feministische protestgroep op de publieke tribune.
Onder het scanderen van ‘Wij eisen gelijk loon, dat is heel gewoon’ gooiden ze met koekjes waarvan een hoekje was afgesneden als symbool van de loonkloof. De vrouwen werden uit de vergaderzaal verwijderd.
Veel vrouwen ontdeden zich van hun bh op het mannenvrije Deense eiland.
NF/Ritzau Scanpix
Een groep Noorse feministen was boos dat er een boek werd uitgegeven dat stelde dat vrouwen niet onderdrukt werden.
Mannen zijn de slachtoffers
In maart 1972 kwam een groep feministen naar de Noorse uitgeverij Aschehoug om te protesteren tegen de Noorse uitgave van het boek The Manipulated Man, waarin Esther Vilar beargumenteert dat vrouwen in werkelijkheid mannen onderdrukken.
Hofstätter had zich voor haar breiboek laten inspireren door Zuid-Amerikaanse patronen.
Brei een slipje!
De Deense schrijfster Kirsten Hofstätter gaf in 1973 een boek over breien uit.
Ze wilde afrekenen met de conservatieve breinormen. Mensen moesten breien waar ze zin in hadden, zo meende Hofstätter – zoals bikinibroekjes.
Dolle Mina’s protesteren in 1973 tegen de katholieke kerk, die geboortebeperking tegenwerkte.
Dolle Mina’s laten van zich horen
In Nederland waren de Dolle Mina’s in de jaren 1970 het gezicht van de tweede feministische golf.
Op 23 januari 1970 bezette de groep Kasteel Nijenrode omdat de Business Universiteit die daar gevestigd was, alleen mannen toeliet.
Met hun ludieke acties, zoals het met roze linten afzetten van plaskrullen in Amsterdam om te protesteren tegen het ontbreken van openbare toiletten voor vrouwen, kregen de Dolle Mina’s veel publiciteit.
Ze waren het echter niet altijd met elkaar eens, en na conflicten over de politieke richting van de groep ontstonden er tal van afsplitsingen.
Vanaf 1977 werd er weinig meer van de groep vernomen, maar veel aanhangers zetten hun acties voort.