Niet waar: ‘Salomo’s architect was eerste vrijmetselaar’
Volgens de legenden van de vrijmetselarij gaat het genootschap terug tot de bouw van de Tempel van Salomo rond 1000 v.Chr. Salomo’s hoofdarchitect zou ene Hiram Abiff zijn.
Hij wist als enige het geheime wachtwoord van de meesterbouwers. Drie metselaars van de tempel probeerden Abiff over te halen het hun te vertellen en toen hij dit weigerde, vermoordden ze hem.
Het verhaal van Hiram Abiff speelt een centrale rol in de vrijmetselarij, maar wordt niet gestaafd door de Bijbel. Daarin staat namelijk dat niet Hiram de architect was.
Hij was verantwoordelijk voor de gouden en bronzen versieringen. Alle deskundigen ontkennen dan ook dat de vrijmetselarij uit 1000 v.Chr. stamt.
Volgens sommige historici gaat de vrijmetselarij helemaal terug tot aan de bouw van de Tempel van Salomo.
Niet waar: ‘Tempeliers werden vrijmetselaars’
De allereerste vrijmetselaars waren tempeliers die in de 14e eeuw aan de vervolging van hun orde wisten te ontkomen. Zo luidt een hardnekkige mythe over het ontstaan van het genootschap.
De tempelorde werd ontbonden op bevel van de paus en de Franse koning Filips IV, en in 1314 werd grootmeester Jacques de Molay wegens ketterij verbrand. De reden om korte metten te maken met de orde was dat Filips IV aasde op het geld ervan. Ook boezemden de geheimzinnige rituelen van de tempeliers velen angst in.
Volgens de mythe wisten enkele tempeliers naar Schotland te vluchten, waar ze een plek bemachtigden in de bestaande metselaarsgilden aldaar.
De rituelen, de geheime kennis en mogelijk ook een meegenomen schat brachten ze in de gilden in. Naar verluidt doken de tempeliers zo dus weer op, maar ditmaal als vrijmetselaars.
Het verband tussen de tempeliers en de vrijmetselaars is echter nooit bewezen. En kenners van de geschiedenis van de tempeliers weerspreken dat de twee orden iets met elkaar te maken hebben.
De eerste grootloge werd pas in 1717 in Engeland opgericht, toen vier kleinere vrijmetselaarsloges zich verenigden. Hoe lang de kleinere loges toen al bestonden, is onbekend. Maar het is niet waarschijnlijk dat ze teruggaan tot de tempeliers uit de 14e eeuw.
Een veel waarschijnlijker verklaring is dat de vrijmetselaars hun oorsprong in de metselaarsgilden van de middeleeuwen vinden. In die tijd waren er twee soorten metselaars. Degenen die werkten met gewone stenen, werden roughstone masons genoemd.
Degenen die zich bezighielden met het fijnere werk in zachtere steen, heetten freestone masons. Die laatste metselaars gingen zich in gilden en later in loges organiseren om hun monopolie op het goed betaalde werk te behouden.
De tempeliers werden in 1128 officieel erkend door de kerk. De orde was echter omgeven met geruchten van ketterij.
Waar: ‘Logebroeders stonden achter grote revoluties’
De organisatie van de vrijmetselarij is heel divers. De Frans-Italiaanse tak – Grand Orient de France en Grand Orient D’Italia – wijkt bijvoorbeeld op veel punten af van andere grootloges.
De broeders mogen atheïst zijn en bemoeien zich met de politiek.
Een aantal belangrijke deelnemers aan de Franse Revolutie was dan ook vrijmetselaar. Een van hen was Georges Danton, de stuwende kracht achter de aanloop van de revolutie.
Hetzelfde gold voor de Italiaanse onafhankelijkheidsbeweging in de 19e eeuw, risorgimento. De revolutieleiders Giuseppe Garibaldi en Giuseppe Mazzini waren beiden grootmeester in de Italiaanse Grand Orient-loge.
Deze politieke ambities zijn echter niet kenmerkend voor de vrijmetselarij. De meeste loges mengen zich op geen enkele manier in de politiek.
De beroemde revolutieleider uit Italië Giuseppe Garibaldi was een actieve vrijmetselaar.
Waar: ‘VS zijn gesticht door vrijmetselaars’
De vrijmetselaars hadden veel invloed in de vroege VS. De leider van de Onafhankelijkheidsoorlog en eerste president, George Washington, was vrijmetselaar.
Hetzelfde gold voor 20 van zijn 22 generaals en voor 104 van de 106 stafofficiers. Bovendien waren de gouverneurs van de eerste 13 staten logebroeders, net als de hele regering van Washington.
Volgens complotdenkers was het doel van de oorlog om een staat te stichten op basis van de organisatorische beginselen van de vrijmetselarij.
Als bewijs wijzen ze erop dat het Grootzegel van de VS en het 1 dollarbiljet ‘symbolen van de vrijmetselarij’ bevatten als de piramide en het alziend oog.
Deze symbolen zijn echter universeel en komen niet alleen bij de vrijmetselarij voor. De voor zover bekend enige vrijmetselaar in het comité dat het Grootzegel ontwierp, was Benjamin Franklin. Zijn voorstel bevatte geen alziend oog en werd afgewezen.
Niet waar: ‘Verraders worden met de dood bestraft’
Het verhaal doet de ronde als zouden afvallige of loslippige logebroeders streng worden gestraft.
Dit komt doordat leden er bij toetreding mee instemmen dat hun tong, hart en ingewanden uitgerukt worden en hun hoofd afgehakt wordt als ze de gelofte van geheimhouding verbreken.
De Amerikaanse vrijmetselaar William Morgan verdween in 1826 spoorloos nadat hij een boek over de geheimen van de orde had aangekondigd. Naar verluidt was Morgan ontvoerd en vermoord door wraakzuchtige logebroeders.
De vrijmetselaars ontkenden de aanklachten en zeiden dat ze Morgan hadden betaald om het land te verlaten. Toch werden drie logebroeders veroordeeld. Alles wijst er echter op dat Morgan niets ergs was overkomen.
Ondanks de lange geschiedenis van de orde is er geen enkel voorbeeld bekend van iemand die is gestraft voor het verraden van geheimen van de vrijmetselarij.
Vrijmetselaar William Morgan zou in 1826 zijn ontvoerd en vermoord door drie van zijn logebroeders.
Niet waar: ‘Vrijmetselaars doodden Mozart’
De dood van de componist Wolfgang Amadeus Mozart is in raadselen gehuld. Een van de geruchten is dat hij vermoord is door vrijmetselaars.
Mozart was de laatste zeven jaar van zijn leven namelijk vrijmetselaar. Hij maakte hier geen geheim van en probeerde actief leden te werven.
Maar toen het muziekgenie de opera Die Zauberflöte componeerde, maakte hij volgens het gerucht een fatale fout.
De opera bevat allerlei verwijzingen naar de vrijmetselaars en hun geheime rituelen. Daarom menen complotdenkers dat de vrijmetselaars Mozart vermoordden uit wraak voor het openbaar maken van hun diepste geheimen.
Waarom de ijverige, loyale logebroeder Mozart zich zomaar tegen de vrijmetselaars zou keren, blijft een groot raadsel.
Overigens zou hij volgens andere geruchten zijn vermoord door zijn rivaal Salieri of door een jaloerse echtgenoot. In werkelijkheid stierf hij waarschijnlijk aan een streptokokkeninfectie.
Niet waar: ‘Logebroeders bedrijven zwarte magie’
De vrijmetselaars zijn vaak beticht van satanische rituelen en aanbidding van de duivel. Maar het gebruik van schedels en doodskisten in inwijdingsrituelen heeft niets met satanisme te maken.
Volgens de vrijmetselaars staan de objecten voor de ‘dood’ van nieuwe leden in hun oude leven, voor ze vrijmetselaars worden.
Tijdens de inwijdingsceremonie wordt het nieuwe lid geblinddoekt, waarna drie mannen hem opdragen de geheimen van de vrijmetselarij te onthullen.
De man met de blinddoek zweert dat hij de geheimen nooit zal prijsgeven en doet alsof hij sterft. Dan staat hij symbolisch op uit de dood als vrijmetselaar.
Deze ceremonie vindt zijn oorsprong in het verhaal over Salomo’s hoofdarchitect Hiram Abiff, die volgens de vrijmetselarij werd gedood omdat hij weigerde het geheim van de meesterbouwer te onthullen.
De griezelige voorwerpen die bij de ceremoniën worden gebruikt, staan ook voor de reis van de leden van het duister naar het licht van de kennis.
De orde kent drie graden: leerling, gezel en meester. Aan het hoofd van de vrijmetselarij staat de grootmeester. Wanneer vrijmetselaars in het gradenstelsel stijgen, worden ze in steeds meer geheimen ingewijd.
Tegelijk komen ze op een hoger geestelijk en moreel niveau. Het hoofddoel van de vrijmetselarij is volgens de orde zelf om een beter mens te worden.
Om die reden stelt de vrijmetselarij geen eisen aan de geloofsovertuiging van zijn leden (behalve de Scandinavische loge, waar de leden als christen gedoopt moeten zijn).
De enige voorwaarde in dat opzicht is dat de leden moeten verklaren dat ze geloven in een ‘hoger wezen’ dat het universum heeft geschapen.
De schedels en kisten bij de inwijdingsrituelen staan voor de dood van de rekruut en zijn opstanding als vrijmetselaar.
Niet waar: ‘Joden controleren vrijmetselarij’
Al in de 19e eeuw beschuldigden antisemitische katholieken de orde ervan een Joodse organisatie te zijn.
De theorie werd overgenomen door de nazi’s, die in de jaren 1930 een agressieve campagne voerden tegen de orde. Volgens de nazi’s wilden de Joden via de vrijmetselarij de wereldheerschappij verkrijgen.
In werkelijkheid hebben Joden nooit een speciale machtspositie in de vrijmetselarij bekleed. De orde heeft wel veel Joodse leden gekend.
Dat komt doordat de vrijmetselarij al in de 18e eeuw werd opengesteld voor Joden, terwijl andere scholen, verenigingen en organisaties in het toenmalige Europa Joden weerden.
Niet waar: ‘Jack the Ripper was vrijmetselaar’
De Britse auteur Stephen Knight gaf in 1976 een omstreden boek uit over de Jack the Ripper-moorden in het 19e-eeuwse Londen.
Daarin beweerde hij dat de vrijmetselaars verantwoordelijk waren voor de moorden op de vijf prostituees.
Het doel van de moorden was om stil te houden dat koningin Victoria’s kleinzoon Albert in het geheim was getrouwd met het katholieke winkelmeisje Annie Crook, en zelfs een kind met haar had.
Om te voorkomen dat dit aan het licht kwam, had lord Salisbury, de Britse premier en een vrijmetselaar, zijn logebroeders opgedragen een van Annies vriendinnen en vier
andere prostituees te vermoorden, die van het kind wisten en de regering daarmee wilden afpersen.
De theorie vormde de inspiratie voor de film From Hell. De meeste wetenschappers wijzen deze
onbewijsbare theorie echter af.
De orde zou zitten achter de moorden van Jack de Ripper.