Het is 1761 en het haar van de Duitse prinses Catharina wappert in de wind terwijl ze met een vriendin aan het schommelen is. Er verschijnt een grote glimlach op haar gezicht als ze vertelt dat ze spoedig naar Rusland vertrekt om met Peter III te trouwen. ‘Ik heb gehoord dat hij beren als huisdier heeft. Misschien krijg ik er ook wel een’, zegt ze lachend.
Het lachen vergaat haar echter als ze in Sint-Petersburg haar verloofde ontmoet. ‘De bruiloft vindt plaats om 19.00 uur. Nu ga ik terug naar mijn hoeren’, zegt Peter na een blik op zijn nieuwe vrouw te hebben geworpen – en haar te hebben verteld dat ze stinkt. Even later voelt de aartsbisschop met twee vingers of Catharina nog wel maagd is. Zoals gewenst, krijgt ze een beer cadeau, maar haar geluk is van korte duur: Peter schiet de beer in een dronken bui dood.
Ze hoopt via Peter Rusland te moderniseren met verlichte ideeën, maar die hoop is hetzelfde lot beschoren als haar beer. Als Catharina iets wil veranderen, moet ze het zelf doen, en al snel plant ze een gedurfde coup, samen met ontevreden leden van het tsarenhof.
VIDEO: Bekijk de trailer van ‘The Great’
Troonrover komt aan de macht
In de tv-serie The Great op HBO Max begint elke aflevering met de tekst ‘een soms waargebeurd verhaal’. En onderweg worden de feiten ook behoorlijk opgepimpt. De echte Catharina was 17 jaar getrouwd met Peter III totdat hij in 1762 tsaar werd en een half jaar later moest aftreden. In de serie is hij tijdens hun ontmoeting al aan de macht.
In de serie is de tsaar oorlogszuchtig en Catharina de Grote vredelievend, maar daar klopt weinig van. Peter III voerde de oorlogshandelingen niet op, maar beëindigde juist de Russische oorlog tegen Pruisen. Dat besluit kon rekenen op afkeuring van de militaire top, die daarmee in de armen van troonrover Catharina werd geleid. Toen de tsarina aan de macht kwam, won ze flink wat oorlogen, waarbij Rusland de Krim, Oekraïne en delen van Polen inpikte.
Peter III dronk als een tempelier
Serie: Peter III is een sukkel
Peter III wordt gepresenteerd als een incompetente sociopaat. Hij besteedt zijn tijd aan minnaressen, drankgelagen en het strooien met doodsbedreigingen en vreselijke grappen.
Feit: Tsaar was een impopulaire alcoholist
De tsaar was niet zo sadistisch als de serie hem doet lijken, maar hij stond wel bekend om zijn drankgebruik. Hij was behoorlijk impopulair omdat hij aan zijn Duitse gewoonten vasthield en geen Russisch sprak.
Met andere woorden: je moet lang zoeken om de historisch accurate gang van zaken te vinden die leidde tot de val van Peter III en de machtsovername van Catharina de Grote. Tegelijkertijd levert de serie een knap staaltje politieke satire die even grappig als morbide is.
Afgehakte hoofden bij het avondeten, bestiale kindermoord, necrofilie en dierenmishandeling vormen slechts een greep uit de absurde scènes. Soms is er sprake van pure fantasie, soms is er wel iets van waar, maar alles wordt met zo’n dik humoristisch sausje overgoten dat je onmogelijk je lach kunt inhouden.
Door farce zwaarder te wegen dan feiten, onthult The Great de absurditeiten in een autocratisch bestuur, wat ons eraan herinnert dat absolute macht alles overschaduwt. Een waarheid die helaas net zo actueel is in het Rusland van nu als in het Rusland van een kwart millennium geleden.
De maker van de serie, Tony McNamara, speelde eerder met historische komedie toen hij in 2018 de film The Favorite over koningin Anne van Groot-Brittannië regisseerde. In The Great presenteert hij Peter III als een seksverslaafde sociopaat met gigantische waanideeën die alleen denkt aan zijn volgende zaadlozing. En volgens Catharina de Grote zelf is dat niet geheel onwaar.
In haar dagboek schreef de tsarina onder meer dat Peter dronk als een tempelier, meerdere minnaressen had en door de Russische bevolking en de politieke elite werd gehaat. ‘Met zijn handelingen grensde hij aan het krankzinnige’, schreef Catharina.
Alles wijst erop dat de echte Peter III te zelfingenomen en naïef was om de snode plannen van zijn vrouw om de troon over te nemen te doorzien. Zoals zijn rivaal Frederik de Grote de bloedige coup later beschreef: ‘De Russische tsaar liet de onttroning toe als een kind dat zonder eten naar bed werd gestuurd’.
Satire weegt zwaarder dan feiten
Als je zoekt naar een waarheidsgetrouwe voorstelling van de korte en rampzalige regeerperiode van Peter III en de sluwe staatsgreep van Catharina de Grote, ben je bij The Great aan het verkeerde adres. Maar de serie is ook niet zo bedoeld.
De serie wil zwarte satire laten zien over een corrupte en een bevoorrechte machtselite zonder gevoel voor het volk. En daarvoor krijgt de serie een tien.
