Net na middernacht op 17 juli 1918 wordt de 46-jarige tsarina hardhandig uit haar slaap gewekt. Alexandra Fjodorovna opent geschrokken haar ogen en ziet haar arts Botkin. Hij heeft een boodschap van de bolsjewistische bewakers van de tsarenfamilie: maak je klaar om te vluchten.
Al 78 dagen zit het gezin – de afgezette tsaar Nicolaas II, tsarina Alexandra, hun vijf kinderen en een handvol bedienden – gevangen in een verlaten paleis in Jekaterinenburg, ten oosten van de Oeral.
Buiten woedt een burgeroorlog tussen de bolsjewieken en het Witte Leger, dat de tsaar weer op de troon wil krijgen. Maar van de commandant van de bewakers, Joerovski, mag niemand met de gevangenen praten, waardoor de familie geen idee heeft wat er speelt.
De diepgelovige Alexandra is volledig van de buitenwereld afgesloten en bidt al maanden elke dag, hopend op hulp van de hogere machten – maar tevergeefs.
Het bericht van de arts geeft haar echter een sprankje hoop. Hoewel er gezegd was dat ze niets mee hoefden te nemen, pakt de familie haar koffers. Op het laatste moment neemt de 17-jarige dochter Anastasia ook haar hondje Jimmy mee.
In 1913 liet de tsarenfamilie zich fotograferen. Tsarina Alexandra en Nicolaas II van Rusland zitten in het midden, omringd door hun vijf kinderen.
Als ze buiten zijn, beveelt commandant Joerovski iedereen om de kelder in te gaan. De eerste verdieping, waar de slaapkamers liggen, is te gevaarlijk vanwege de gevechten in de stad, zegt hij.
Als ze de vrijwel lege kelderruimte bereiken, roept Alexandra uit: ‘Er zijn hier niet eens stoelen!’
Joerovski stuurt iemand om een paar stoelen te gaan halen en Alexandra en haar chronisch zieke zoon Aleksej mogen gaan zitten. De andere negen moeten blijven staan.
Iedereen staart naar Joerovski, die ineens een pistool trekt. Het geluid van zware laarzen vult de ruimte als tien gewapende bewakers zich bij hem voegen.
‘Het Uitvoerend Comité van de Oeral-Raad van Arbeiders, Boeren en Soldaten heeft besloten dat u geëxecuteerd zult worden,’ leest Joerovski hardop voor.
Er klinkt een schot. Verschrikt ziet de laatste tsarina hoe haar man dood neervalt.
Tsarina Alexandra heette eigenlijk Alix. Deze foto komt uit 1888, zes jaar voor haar huwelijk met de Russische tsaar.
In die noodlottige zomer van 1918 stond Alexandra Fjodorovna al 24 jaar lang aan het hoofd van het machtige Russische rijk – een rijk dat ze uiteindelijk zelf ten val zou brengen.
Twee decennia lang had ze de problemen van het volk genegeerd en haar zwakke echtgenoot als een marionet aangestuurd om de ene rampzalige beslissing na de andere te nemen.
En wat nog erger was: ze speelde onder één hoedje met een seksverslaafde mysticus die niet alleen haar familie, maar het hele land te gronde zou richten.
Bloedige kroning
Wat in 1918 eindigde met een pistoolschot, begon 34 jaar eerder met muziek.
Op 13 juni 1884 was Alexandra, die toen nog Alix heette, aanwezig bij de bruiloft van haar oudere zus in het Winterpaleis in Sint-Petersburg. De sprookjesachtige locatie van de bruiloft was niet nieuw voor de 12-jarige Alix.
Ze woonde met haar vader, groothertog Lodewijk IV, en haar broers en zussen in Darmstadt, in de Duitse deelstaat Hessen. Hoewel het groothertogdom van haar vader niet bijzonder machtig was, had hij wel goede connecties.
Alix’ moeder, Alice, was de dochter van de Britse koningin Victoria – het machtigste staatshoofd van Europa. Alix was dus wel wat luxe gewend. Maar ze had ook al de nodige tegenslagen gekend, bijvoorbeeld toen ze op zesjarige leeftijd haar moeder verloor.
In de zomer van 1884 werd ze voor het eerst verliefd. Tijdens het huwelijksfeest in Sint-Petersburg ontmoette ze de Russische troonopvolger, de 16-jarige Nicolaas Romanov, zoon van tsaar Alexander III en de Deense tsarina Dagmar.
Alix weigerde te trouwen met Albert Victor (zittend), zoon van de toekomstige koning van Engeland, Eduard VII, en zijn vrouw Alexandra.
Alix wilde geen Britse koningin worden
De Britse koningin Victoria was allesbehalve blij met de relatie tussen haar kleindochter Alix en de Russische troonopvolger. De koningin vond dat ze beter binnen de Britse koninklijke familie kon trouwen, maar dat weigerde Alix.
Rusland was een barbaars en vreselijk land, vond de Britse koningin Victoria. Dus toen haar favoriete kleinkind, Alix van Hessen, een relatie kreeg met de Russische troonopvolger Nicolaas, probeerde Victoria die te dwarsbomen.
De koningin wilde Alix veel liever koppelen aan haar neef, prins Albert Victor. Hij was de oudste zoon van de toekomstige koning van Groot-Brittannië, Eduard VII, en zijn Deense vrouw Alexandra. De prins zou dus ooit aan het hoofd staan van het machtige Britse Rijk.
Maar de vonk tussen die twee sloeg nooit over en uiteindelijk moest zelfs Victoria toegeven dat Alix en Nicolaas voor elkaar gemaakt waren.
‘Ik heb nog nooit twee mensen gezien die zo gek op elkaar zijn. Dat is mijn enige troost, want het risico en de verantwoordelijkheid die het huwelijk met zich meebrengt, maakt me bang,’ schreef ze in haar dagboek.
In 1892 overleed Albert Victor aan een longontsteking, nog voordat hij koning van Engeland kon worden.
De liefde was wederzijds en tien jaar later, op 26 november 1894, trouwde het jonge stel in het bijzijn van de belangrijkste vorsten van Europa.
De bruiloft had echter een tragische reden. Een paar weken eerder was Nicolaas’ vader en de regerende tsaar van Rusland, Alexander III, gestorven, en de jonge Nicolaas moest hem opvolgen.
‘Ik ben niet klaar om tsaar te worden. Ik weet niets van regeren,’ vertrouwde hij zijn zwager toe.
De sociaal onhandige Alexandra had ook geen zin om tsarina te worden: ‘Ik ben niet gemaakt om te schitteren voor grote groepen mensen. Ik vind het lastig om met ze te praten. Het liefst word ik gewoon met rust gelaten,’ schreef ze.
Tot overmaat van ramp begon het bewind van Nicolaas met een tragedie. Om zijn kroning te vieren, op 30 mei 1896, kwamen meer dan een half miljoen mensen bijeen voor een openluchtfeest vlak buiten Moskou.
Het feest werd betaald door de tsarenfamilie. Maar toen het gerucht ging dat er niet genoeg eten was voor iedereen, wilde iedereen als eerste bij het buffet zijn. 1389 mensen werden doodgetrapt.
De bevolking gaf de jonge tsaar de schuld en noemde hem ‘Bloedige Nicolaas’, terwijl bijgelovige Russen het incident zagen als een slecht voorteken.
In 1894 trouwde de jonge tsaar Nicholas, vlak na de dood van zijn vader, met Alexandra.
Iedereen haat ‘het Duitse kreng’
Alexandra werd tsarina op een gevaarlijk moment in de bijna 300-jarige geschiedenis van de tsarendynastie. Een paar jaar voor het huwelijk in 1894 werd de Russische bevolking getroffen door hongersnood.
De oogst mislukte en duizenden mensen kwamen om van de honger. De voedseltekorten werden opgevolgd door cholera-uitbraken die meer dan een kwart miljoen Russen het leven kostten.
Terwijl de bevolking worstelde met ziekte en armoede, zwommen de tsarenfamilie en de adel in het geld. De ongelijkheid tussen de rijke elite en de straatarme bevolking leidde aan het begin van de 20e eeuw tot talloze arbeidersopstanden.
De Russen haatten de kille tsarina
Begrafenisbruid greep de macht
Het huwelijk tussen Alexandra en Nicolaas werd een paar weken na de begrafenis van de vorige tsaar, Alexander III, gehouden. De kranten noemden de jonge tsarina ‘begrafenisbruid’ en beweerden dat ze alleen met de zwakke troonopvolger was getrouwd om meer macht te krijgen.
Verlegenheid werd gezien als arrogantie
Nadat ze als kind haar moeder, een broer en een zus verloor, werd Alexandra somber en teruggetrokken. Maar de meeste Russen interpreteerden dit als arrogantie, waardoor ze haar al gauw de bijnaam ‘het Duitse kreng’ gaven.
Spotprenten veroorzaakten verontwaardiging
Al snel kreeg Alexandra een slechte naam toen ze karikaturen tekende van haar Russische schoonfamilie. Een daarvan beeldde haar man Nicolaas af als een baby die gevoed wordt door zijn dominante moeder. De tekeningen lekten uit en het volk vond het schandalig dat de tsaar belachelijk werd gemaakt door zijn eigen vrouw.
Tsarina maakte einde aan wilde feesten
Voordat Alexandra tsarina werd, gaf de tsarenfamilie vaak feesten voor de Russische adel. De diepgelovige Alexandra was geschokt door alle affaires en ranzige roddels die op deze feesten rondgingen. Al snel werden er geen uitnodigingen meer verstuurd en raakte tsaar Nicolaas geïsoleerd van de Russische elite.
Tsarina voelde zich verheven boven het volk
Alexandra was ervan overtuigd dat de Russen de tsarenfamilie aanbaden. Daarom besloot ze geen tijd in het volk te steken. Toen zij en Nicolaas tijdens een treinreis naar de Krim werden verwelkomd door honderden boeren die hun beste kleren hadden aangetrokken, hield ze de gordijnen dicht.
Beschuldigd van spionage
Toen het Russische leger in de Eerste Wereldoorlog zware nederlagen leed, werd Alexandra snel aangewezen als zondebok. Vanwege haar afkomst dachten veel Russen dat ze samenwerkte met de Duitsers en dat ze zelfs spioneerde voor de Duitse keizer.
De man van Alexandra werd gezien als een zwakke leider die geen beslissingen durfde te nemen. De Russen maakten hier grapjes over en zeiden dat het land eigenlijk twee leiders had: de tsaar en de laatste persoon die met de tsaar had gesproken. Maar de haat tegen zijn buitenlandse vrouw uit een onbeduidend groothertogdom was groter.
Door haar introverte en koele persoonlijkheid kreeg de tsarina de bijnaam ‘het Duitse kreng’. Zelfs Alexandra’s grootmoeder, koningin Victoria van Engeland, hoorde hoe impopulair ze was.
‘Rusland is Engeland niet. Hier hoeven we de liefde van het volk niet te winnen.’ Alexandra in een brief aan de Britse koningin Victoria
‘Het is je belangrijkste plicht om de liefde en het respect van de bevolking te winnen,’ drong de ervaren koningin aan.
Maar Alexandra was eigenwijs: ‘Je vergist je, lieve grootmoeder. Rusland is Engeland niet. Hier hoeven we de liefde van het volk niet te winnen. De Russen vereren hun tsaren als goddelijke schepsels.’
In januari 1905 kon zelfs Alexandra de woede van het volk niet negeren. 140.000 arbeiders trokken op naar het Winterpaleis om te demonstreren tegen de stijgende voedselprijzen als gevolg van de mislukte oorlog tegen Japan (1904-1905).
De tsarenfamilie was er niet, maar de politie greep in – tijdens de ongeregeldheden kwamen 1000 demonstranten om.
Het bloedbad leidde tot stakingen in heel Rusland en het bleef nog maanden onrustig. Op 17 oktober haalde Nicolaas bakzeil en voerde hij hervormingen door. Zijn macht werd ingeperkt, burgerrechten werden ingevoerd en er kwam een parlement, de Doema.
Alexandra was woedend. Zij geloofde heilig in de absolute, door God gegeven macht van de tsaar en dwong haar man om zijn historische recht te verdedigen.
Twee jaar later trok de tsaar de nieuwe rechten van het volk weer in. De revolutie was voorbij – voorlopig.
In 1908 werd er een aanslag gepleegd op Nicolaas. Alleen zijn paarden kwamen om.
Troonopvolger lijdt aan dodelijke ziekte
In het paleis leefde Alexandra in een zelfverkozen onwetendheid, samen met haar man, vijf kinderen en een leger aan bedienden. Nadat ze vier meisjes had gekregen, was de vreugde groot toen ze op 25 augustus 1904 eindelijk een zoon en troonopvolger ter wereld bracht.
Aleksej werd de oogappel van de familie, en vooral van Alexandra. Maar het geluk duurde niet lang. Aleksej was namelijk ernstig ziek.
Zonder het te weten was Alexandra draagster van de ziekte hemofilie, die ze aan haar zoon had doorgegeven. De aandoening veroorzaakt spontane bloedingen in spieren en gewrichten, en was in die tijd ongeneeslijk.
Omdat de artsen niets konden doen, zocht Alexandra hulp in haar geloof. De tsarina had zich door haar huwelijk bekeerd tot het Russisch-orthodoxe geloof, dat ze – na aanvankelijke scepsis – met volle overtuiging had omarmd.
In de hoop een zoon te krijgen, had ze ook hulp gezocht bij religieuze mystici, die volgens veel Russen genezende krachten bezaten. Toen ze beviel van Aleksej, kwam dat volgens haar door de mystici.
Tsarina verkoos haar zoon boven de rest
Alexandra hield van al haar kinderen, maar vooral van haar enige zoon, de troonopvolger Aleksej. Toen ze ontdekte dat hij ernstig ziek was, week ze niet meer van zijn zijde.
Grootvorstin Olga
Als oudste kind van de tsaar werd Olga gedwongen om haar jongere zussen en broer op te voeden. En Alexandra was streng voor haar oudste dochter als de kinderen zich niet gedroegen. Ze herinnerde haar er voortdurend aan dat ze ‘het goede voorbeeld voor de kleintjes moest zijn’.
Grootvorstin Tatjana
De teleurstelling was groot toen Tatjana in 1897 werd geboren: ‘Mijn God, weer een dochter! Wat zal het land zeggen?’ zou Alexandra na de geboorte hebben geroepen. Desondanks werd de mooie en elegante Tatjana uiteindelijk haar lievelingsdochter.
Grootvorstin Maria
Dochter Maria was aardig en stond bekend om haar schoonheid. Helaas had ze vaak last van onzekerheid, iets waar ook haar moeder aan leed. Als middelste kind voelde ze zich ook buitengesloten door haar twee oudere zussen – en soms door haar moeder.
Grootvorstin Anastasia
Anastasia was de onruststoker van het gezin. Ze kwam altijd in de problemen en kreeg vaak straf. Anastasia betekent ‘de herrezene’, en jarenlang ging het gerucht dat zij de moord op de tsarenfamilie in 1918 had overleefd. Uit DNA-analyses blijkt echter dat ook zij werd vermoord.
Tsarevitsj Aleksej
Het vijfde kind van de tsarenfamilie, Aleksej, was de favoriet van zijn moeder. Alexandra beschreef hem als ‘het resultaat van mijn gebeden, de goddelijke almacht en het juweel van mijn huwelijk’. Toen bleek dat hij ziek was, ging ze er bijna aan onderdoor.
Door de ziekte van Aleksej zocht Alexandra opnieuw hulp in het alternatieve circuit – dit keer bij de beruchte mysticus Grigori Raspoetin – een arme, ongeschoolde boer die een reputatie als gebedsgenezer had opgebouwd.
Raspoetin kwam in 1904 naar Sint-Petersburg, waar hij vanuit zijn appartement vooral vrouwen genas. De vrijzinnige Raspoetin werd echter ook beschuldigd van aanranding.
De mysticus ontmoette de tsaar en zijn vrouw kort na de geboorte van Aleksej en er ontstond een hechte band. Elke keer dat de troonopvolger ziek werd, bad Raspoetin voor hem – en elke keer werd de jonge Aleksej weer beter.
Al snel vroeg Alexandra hem ook om advies bij andere kwesties. Raspoetin beweerde dat hij de wil van God kende, en de tsarina zag alles wat hij verkondigde als een goddelijke waarheid.
‘De tsaar is helaas zwak. Maar ik niet, en ik ben van plan om keihard te zijn.’ Alexandra tegen de Britse ambassadeur in Rusland
Alexandra ging zich steeds meer met de politiek bemoeien. Omdat haar man niet in staat was het land te leiden, zag Alexandra het als haar taak om te voorkomen dat het tsaristische regime instortte.
‘De tsaar is helaas zwak. Maar ik niet, en ik ben van plan om keihard te zijn,’ vertrouwde ze de Britse ambassadeur in Rusland toe.
Raspoetin laat geruchtenmolen draaien
Door haar relatie met Raspoetin werd Alexandra nog minder populair bij de bevolking. De Russen haatten Raspoetin, die de tsarina verdorven gedachten influisterde en in de hoogste kringen tekeer ging met zijn godsdienstwaanzin, amorele daden en een toenemend drankmisbruik.
Een krant beschreef de mysticus als een ‘vernietiger van lichamen en zielen’, en al gauw werd er volop gespeculeerd over een seksuele verhouding tussen Alexandra en Raspoetin. De tsarina deed de geruchten af als ‘giftige roddels’.
Terwijl de kritiek op haar toenam, werd Alexandra’s sociale kring steeds kleiner. De tsarina werd paranoïde en vertrouwde niemand behalve haar directe familie. Zoals de nicht van de tsaar, Maria, het uitdrukte, was de tsarina ‘haar geestelijke balans kwijt’.
Ondanks de moeilijke tijden genoten de dochters van de tsaar van het leven. Dit zijn Tatjana (links) en Olga (midden) op reis in Finland rond 1908.
Ook lichamelijk ging Alexandra achteruit. Al voordat ze naar Rusland was gekomen, had ze regelmatig last van migraine en hevige pijn in haar rug en ledematen. De pijn werd met de jaren erger en vaak was ze langdurig aan haar bed of een rolstoel gekluisterd.
Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak, moesten miljoenen weerbare mannen de korenvelden en fabrieken verlaten om te vechten tegen het Duitse keizerrijk. Hierdoor kelderde de voedselproductie en brak er hongersnood uit.
Terwijl de Russische bevolking honger leed en in de rij moest staan voor een sneetje brood, leefde de tsarenfamilie in ongekende weelde. De kloof tussen het volk en de tsaar was nog nooit zo groot geweest.
‘Dit is het begin van uw glorieuze heerschappij.’ Alexandra tegen tsaar Nicolaas
En in de herfst van 1915 nam Alexandra een beslissing die haar en het tsaardom fataal zou worden.
Tsaar nam legerleiding over
Het Russische leger had een reeks rampzalige nederlagen geleden. Op advies van Raspoetin haalde Alexandra haar man – die nagenoeg geen militaire ervaring had – over om de functie van opperbevelhebber van het leger op zich te nemen.
‘Dit is het begin van uw glorieuze heerschappij. Dat zegt Raspoetin, en ik heb het volste vertrouwen in hem,’ zei ze tegen haar man.
De dag nadat Nicolaas het opperbevel overnam, namen acht van de 13 ministers uit protest ontslag. Terwijl de tsaar in Sint-Petersburg zat om de inzet van het leger te coördineren, was Alexandra feitelijk de bestuurder van het land – samen met Raspoetin.
Eind januari 1916 benoemde Alexandra haar voormalige ceremoniemeester, Boris Stürmer, tot premier van Rusland. Stürmer was een vriend van Raspoetin, die hem had aanbevolen.
Even later ontsloeg Alexandra ook de minister van Oorlog, Polivanov, en minister van Buitenlandse Zaken, Sazonov, en gaf beide functies aan Stürmer – weer op advies van Raspoetin.
De mysticus Grigori Raspoetin was ongeschoold, maar desondanks vertrouwde Alexandra hem blind.
De benoeming van de incompetente Boris Stürmer was een ramp en onder zware druk moest Alexandra hem in november 1916 ontslaan. Maar de geest was uit de fles.
De bevolking was ervan overtuigd dat alle tegenslagen te wijten waren aan Raspoetin en de Duitse tsarina, die staatsgeheimen aan de vijand doorgaven. Op 23 februari 1917 gingen meer dan 90.000 vrouwelijke arbeiders in Sint-Petersburg in staking, met borden waarop stond: ‘Weg met de tsaar’ en ‘Nee tegen de oorlog’.
Al snel sloten de soldaten zich aan bij het protest tegen Nicolaas II, die op 15 maart 1917 moest aftreden. Zijn regime werd vervangen door een tijdelijke regering. Na 300 jaar was de tsaristische heerschappij doorbroken.
Raspoetin werd vergiftigd en doodgeschoten. Zijn lichaam werd opgerold in een tapijt en in de rivier gegooid.
Raspoetin verraden door de familie van de tsaar
De familie van de tsaar was bang dat Raspoetin het tsaardom van binnenuit zou vernietigen. Daarom lokten ze hem in de val.
Op 19 november 1916 hield grondbezitter Vladimir Poerisjkevitsj een donderpreek in het parlement, de Doema. De rampzalige verliezen in de Eerste Wereldoorlog waren de schuld van Raspoetin, schreeuwde hij. Raspoetin bespeelde de ministers van de tsaar als marionetten en spioneerde voor de vijand, was de kritiek.
Toen de jonge prins Felix Joesoepov de toespraak hoorde, besloot hij Raspoetin uit de weg te ruimen. Joesoepov was getrouwd met het nichtje van de tsaar en had daardoor een hoge positie. Het was dan ook niet moeilijk voor hem om Raspoetin uit te nodigen om langs te komen in zijn paleis om zijn vrouw Irina te ontmoeten.
Toen de drankzuchtige Raspoetin op 16 december verscheen, probeerde Felix hem eerst te vermoorden met vergiftigde maderawijn. Verbazend genoeg had het gif geen effect op Raspoetin, en Felix en zijn handlangers moesten vier keer schieten voordat hij uiteindelijk stierf.
Na de moord op Raspoetin was de Russische bevolking opgelucht. ‘De heilige duivel is dood!’ riepen mensen op straat en Felix en zijn vrienden werden gezien als de bevrijders van Rusland.
Huisarrest eindigde in bloedbad
De tsarenfamilie werd in het voorjaar van 1917 onder huisarrest geplaatst in een paleis buiten Sint-Petersburg. Maar toen de spanningen in de hoofdstad opliepen, besloot de regering om de familie uit het zicht en in veiligheid te brengen in de Siberische stad Tobolsk.
Toen de bolsjewieken tijdens de Oktoberrevolutie van eind 1917 de regering omverwierpen, werd de tsarenfamilie onder communistische bewaking gesteld. Maar de revolutie had het land verdeeld. Er ontstond een bloedige burgeroorlog tussen het communistische Rode Leger en het Witte Leger, dat bestond uit aanhangers van de tsaar en Oekraïners die zich wilden afscheiden van Rusland.
Als de tsaar bevrijd zou worden, zou dat een grote symbolische overwinning voor de vijand zijn. Toen het Witte Leger oprukte naar Tobolsk, brachten de bolsjewieken de familie daarom naar een verlaten paleis in Jekaterinenburg.
Een paar maanden later besloten de bolsjewieken het probleem voorgoed op te lossen en de hele familie te liquideren. Alexandra geloofde tot op het laatste moment dat haar geloof de familie zou redden.
‘Maak je geen zorgen. God is overal en zal een wonder verrichten,’ schreef zij een paar weken voor de executie aan een vriendin.
Nicolaas werd als eerste doodgeschoten. Daarna werden zijn gezin en bedienden vermoord.
Maar het wonder kwam niet. Op 17 juli gaf de bolsjewistische commandant Joerovski zijn mannen opdracht om het hele gezin, de bedienden en de arts te executeren. Volgens Joerovski schoot hij eerst de tsaar neer, daarna openden zijn mannen het vuur op de anderen in de kleine kelder.
Toen het schieten ophield, bleek dat de twee dochters, Aleksej en de tsarina nog in leven waren.
‘Ik denk dat ze van de schrik of misschien opzettelijk waren omgevallen, dus ze leefden nog. Dus bleven we schieten. Aleksej bleef doodsbang stilzitten. Ik heb hem vermoord,’ bekende Joerovski jaren later.
Zelfs Anastasia’s hond Jimmy kwam niet levend uit de kelder.
Om te voorkomen dat de lijken in handen van het Witte Leger zouden vallen, werden ze overgoten met zuur en gedeeltelijk verbrand. Daarna werden ze begraven in een geïmproviseerd graf onder een bospad.
Tsaar Nicolaas was een neef van George V, maar de Britse koning weigerde hem en zijn familie te redden.
Britse koning durfde tsaar niet te redden
De Britten hadden de tsaar kunnen redden, maar koning George V was bang dat het Britse koningshuis zijn macht zou verliezen als ze de gehate vorst en zijn familie zouden steunen.
Toen Nicolaas II en zijn vrouw en kinderen in 1917 onder huisarrest werden geplaatst, hoopten ze dat hun sterke banden, vooral die met de Britse koninklijke familie, hen zouden redden. Koning George V was een neef van Nicolaas en even leek het erop dat de Britse vorst een schip naar Rusland zou sturen om de familie van de tsaar op te halen.
Maar de onderhandelingen tussen de Russische minister van Buitenlandse Zaken en de Britse ambassadeur liepen spaak. ‘De Britse regering dringt er niet langer op aan om de familie van de tsaar naar Engeland te laten komen,’ zei de ambassadeur.
De Britse koning zou zelf de laatste reddingslijn van de tsaar hebben doorgeknipt omdat hij bang was voor reputatieschade als hij zijn controversiële neef zou redden. De Britten waren namelijk niet vergeten dat het tsaristische regime tijdens de rellen van 1905 honderden demonstranten had vermoord. In Groot-Brittannië werd de tsaar daarom ‘Bloedige Nicolaas’ genoemd.
George V wilde niet dat het bloed dat Nicolaas aan zijn handen had, zou afgeven op hem en zou leiden tot de val van het Britse koningshuis. De tsaar moest zichzelf maar zien te redden.
Pas in 1998 werden de tsarenfamilie en Alexandra vergeven door het Russische volk. Toen werd de stoffelijk resten van de familie tijdens een plechtigheid begraven in de kathedraal van Sint-Petersburg.
‘We hebben lang gezwegen over deze vreselijke misdaad,’ zei de toenmalige president van Rusland, Boris Jeltsin, in zijn toespraak:
‘Het is tijd om de waarheid te vertellen: het bloedbad in Jekaterinenburg is een van de meest beschamende momenten uit onze geschiedenis.’