Koningen kregen pijnlijke bijnamen

Keizer Constantijn V van Byzantium zat 34 jaar op de troon en stond bekend als een sterk heerser.

En hij maakte naam als legerleider en godvruchtig vorst, maar hij moest het stellen met de bijnaam die hij van zijn vijanden kreeg:

Kopronymos – Grieks voor ‘hij wiens naam stront is’. Het gerucht ging dat hij als kind tijdens zijn doop in het water had gepoept.

En dat was zo’n sterk verhaal dat de keizer de geschiedenis in is gegaan als Constantijn Strontnaam – hoe goed hij verder ook was.

In 695 waren het Byzantijnse leger en de kerk hun keizer zat. Justinianus II voerde de ene oorlog na de andere en zette veel te dure gebouwen neer.

Bovendien was hij een despoot die alleen maar vijanden maakte. Het paleis werd bestormd en de trouwste raadgevers van de keizer werden gedood. Justinianus zelf kreeg een snee in zijn neus en werd verbannen.

De verminking moest ervoor zorgen dat hij niet terug durfde te keren, maar in 705 stond Justinianus met een leger van huurlingen voor de poort en heroverde hij de troon.

Zes jaar later werd hij echter weer afgezet, en deze keer werd hij voor de zekerheid gedood.

Zelf had hij wellicht liever ‘de Wreker’ geheten, maar hij moest het doen met Rhinotmetos – ‘met de afgesneden neus’.

Toen de boerenzoon Ivajlo in Bulgarije ter wereld kwam, dacht niemand dat hij het ver zou schoppen.

Hij begon als varkenshoeder, maar rond 1277 werd hij legerleider. Ondanks een gebrek aan militaire training trok hij zegevierend op naar de hoofdstad Tarnovo, waar hij de koning van de troon stootte en eigenhandig doodde.

Hij trouwde met diens weduwe. Ivajlo was de enige leider van een boerenopstand in de middeleeuwen die aan de macht kwam. Toch werd hij elke dag herinnerd aan zijn nederige komaf: zijn vijanden noemden hem Ivajlo de Kool (of de Radijs).

Toen Alfons IX van León en Galicië in Spanje in 1230 op zijn sterfbed lag, kon hij terugkijken op een rijk leven.

In zijn regeringstijd had hij het eerste parlement op het Europese vasteland en de eerste universiteit van zijn rijk opgericht.

Alfons zat op de troon in een roerige tijd en wist te blijven zitten – zelfs toen zijn rijk in de ban gedaan werd door de paus, die niets moest hebben van al zijn huwelijken en echtscheidingen.

De paus draaide echter bij toen Alfons hem waarschuwde dat de moslims vrij spel zouden krijgen in zijn rijk als hij ze niet in toom hield.

Met zo’n staat van dienst had zijn bijnaam prima ‘de Wijze’ kunnen luiden.

Maar volgens de Noord-Afrikaanse geschiedschrijver Ibn Khaldun had de koning een probleem: hij kreeg regelmatig een woedeaanval, en als hij zich opwond, vloog het speeksel in de rondte. Dat was te leuk om te laten schieten, en Alfons ging dan ook door het leven als ‘de Kwijler’.

Wladislaus I was een van de grote vorsten van middeleeuws Polen.

Via list, geweld en strategische huwelijken wist hij een aantal kleine provincies te verenigen tot wat later het Poolse koninkrijk werd, en hij beveiligde de grenzen van het land.

Maar hoe groot zijn persoonlijkheid ook was, Wladislaus was een klein mannetje. Hij staat in eigen land bekend als Władysław Łokietek.

Een łokieć is een el, een oude eenheid die de lengte aangeeft van de arm van een volwassen man tot aan de elleboog. Wladislaus ging dus de geschiedenis in als ‘hij die zo lang is als een el’ – de Ellelange of de Korte.

In 1440 trouwde de 15-jarige kroonprins Hendrik van Castilië met de koningsdochter Blanca van Navarra.

Tot zo ver niets geks, want het sluiten van bondgenootschappen via gearrangeerde huwelijken was heel normaal.

Maar dit huwelijk eindigde op een bijzondere manier, en Hendrik, die in 1454 koning werd, hield er een ongelukkige bijnaam aan over: de Impotente.

In 1453 ontbond de bisschop van Segovia het huwelijk. Hendrik had bezworen dat het nooit geconsummeerd was.

Prostituees getuigden dat Hendrik in hun gezelschap in ieder geval niet impotent was, maar de kroonprins beweerde dat er een vloek op hem rustte waardoor hij niet kon presteren in het echtelijk bed.

Een onderzoek toonde aan dat Blanca nog maagd was, dus het was een uitgemaakte zaak. Het huwelijk werd ongedaan gemaakt en Blanca naar huis gestuurd.

En de vloek verdween met Blanca. Hendrik mocht opnieuw trouwen, en dit huwelijk werd wel geconsummeerd en bovendien bekroond met een dochter.

Zijn ouders hadden geen vooruitziende blik toen ze in 1336 hun pasgeboren baby Timoer – staal – noemden.

Timoer uit het huidige Oezbekistan ging de geschiedenis in als een groot legerleider en veroveraar, maar niet als de man van staal. Hij wordt aangeduid als Timoer Lenk. Lenk betekent ‘de manke’.

Hij trok namelijk zichtbaar met zijn been. De vijanden van Timoer verspreidden het gerucht dat hij door een pijl getroffen was toen hij schapen wilde stelen.

Het is echter waarschijnlijker dat hij tijdens een veldslag gewond was geraakt.

Alleen zijn eigen moeder kon zeggen dat kroonprins Karel van Spanje een mooi kind was toen hij in 1661 ter wereld kwam.

Hij was een stoethaspel met een enorme kinnebak en een tong die zo groot was dat hij nauwelijks kon eten.

Karel werd al op zijn derde koning en zou de laatste der Spaanse Habsburgers worden. Het geslacht was op de troon blijven zitten door huwelijken binnen de familie te sluiten, en Karel II was het resultaat van vele generaties van inteelt.

Hij stond bekend als ‘de Behekste’ vanwege zijn uiterlijk en zijn bizarre gedrag – zo eiste hij eens dat overleden familieleden werden opgegraven zodat hij ze kon bekijken.

Spanje kampte tijdens zijn regeringstijd met economische crises, oorlog en hongersnood. Toen Karel op 39-jarige leeftijd stierf, had hij geen erfgenamen en brak er een bloedige strijd uit om de erfopvolging.

Lodewijk V was rond de 20 toen hij in 986 koning van het West-Frankische Rijk werd.

Door interne strijd aan het hof was zijn macht beperkt, en daarom stortte hij zich op zijn liefhebberijen: jacht en vrouwen.

En de jacht werd hem noodlottig. Op 21 mei 987 viel hij tijdens een jachtpartij van zijn paard en kwam hij om.

Hij had geen erfgenamen – en had ook niets uitgevoerd in zijn regeringstijd. Zijn bijnaam werd dan ook ‘de Doeniet’ of ‘de Luie’.