John Jabez Edwin Paisley Mayall/Royal Collection/Wikimedia

‘Hoezeer ik geleden heb, kan ik niet beschrijven’

Als moeder van negen kinderen wist de Britse koningin Victoria het een en ander over het leven als echtgenote in de 19e eeuw. In een brief aan haar pas getrouwde dochter, ook Victoria geheten, waarschuwt ze haar voor de kwellingen van het huwelijk.

Ik heb je brief ontvangen, die je de 18e stuurde, en dank je hartelijk. Ik ben blij dat je het eens bent met wat ik schreef aangaande onze correspondentie.

Onze briefwisseling is een groot plezier en een troost voor me, want het is zwaar om zo ver uit elkaar te wonen.

Ik ben zelfs zo langzamerhand van mening dat ik je zusters niet zou moeten toestaan te trouwen.

In ieder geval niet in omstandigheden waarbij ze constant weg zijn van hun ouders en ons zo weinig zien als met jou het geval is – overigens rechtstreeks in tegenspraak met alles wat me destijds werd beloofd en verteld.

Ik ben verheugd dat je je zo volledig kunt verplaatsen in mijn gevoelens als moeder. Begrijp je, mijn liefste, het is een vreselijk moment wanneer je je onschuldige kind moet overdragen aan een man en vervolgens niet
anders kunt dan denken aan wat haar allemaal overkomt.

Dat geldt zelfs in de gevallen waarbij de echtgenoot een aardige man is.

‘Het is welbeschouwd alsof je een lam naar de slachtbank brengt.’ Koningin Victoria in 1859 over haar dochters die trouwen.

Hoezeer ik geleden heb, kan ik niet beschrijven. Ik kan evenmin beschrijven wat ik gevoeld heb en hoeveel gevechten ik heb moeten voeren. Ik ben er zelfs nu nog niet geheel van bekomen.

Ik herinner me de laatste avond dat we je naar je kamer volgden. Je kon gewoon niet stoppen met huilen.

‘Het is, welbeschouwd, alsof je een lam naar slachtbank brengt,’ zei ik later tegen je vader. Nu begrijp je wat ik bedoel, mijn liefste.

Ik weet dat het allemaal de wil van God is en dat dit beproevingen zijn die wij vrouwen moeten doorstaan. Geen vader, geen man kan zich hierin verplaatsen.

Vader wilde er nooit over spreken. Zo is het altijd geweest als het over mijn zeer sterke gevoelens ging.

Overklassen i victoriatiden

In het 19e-eeuwse Engeland trouwde de elite relatief laat in het leven. Gemiddeld stapten vrouwen op hun 24e en mannen op hun 26e in het huwelijksbootje.

© Amoret Tanner/Imageselect

Ik zit te trillen als ik naar je lieve, vrolijke en onbezorgde zusjes kijk en eraan denk aan welk lot ik hen overlever – de een na de ander!

Onze lieve Alice weet vanwege jouw huwelijk meer dan jij wist voordat je trouwde. Natuurlijk voor zover je überhaupt iets over dat soort dingen kunt weten voordat je zelf een huwelijk aangaat en kinderen krijgt.

Ze heeft zelfs zo veel gehoord dat ze nu doodsbang is geworden voor het huwelijk.

Het marmeren kruis* en medaillon krijgt Alice morgen.

Vader is heel tevreden over haar, en dat geldt ook voor de diaken van de kerk.

Ze is een lief, vriendelijk en verstandig kind. Zeer volwassen, mooi en met perfecte manieren in het openbaar. Ze gedraagt zich als een dame en is een goede gesprekspartner.

© Artist Franz Xaver Winterhalter/Royal Collection/Wikimedia

Loningin Victoria

Als het goed gaat in Italië, gaat Bertie in augustus niet naar Duitsland, maar brengt hij juni en juli in Zwitserland door. Wanneer Affie* terugkomt, weet ik nog niet. Het wordt waarschijnlijk juli, maar het zal uiteraard kort zijn.

Zou er een oorlog uitbreken, dan moet hij blijven om zijn plicht te doen, net als iedere andere officier. Ik wil niet dat hij iets anders doet. Wat de politiek betreft heeft je geliefde vader je vermoedelijk al helemaal bijgepraat.

Na gisteravond hebben we weer hoop. Als het gaat zoals ik hoop, zullen al mijn angsten en bange gevoelens van gisteren verdampen. Moge God ervoor zorgen dat Oostenrijk zich verstandig gedraagt.

Alles wat je over Pruisen zegt, is waar. Daar ben ik van overtuigd. Maar ik kan jullie niet helpen met schepen. We hebben er zelf niet eens genoeg!

Een tijdje met olieverf schilderen verbetert je kwaliteiten als aquarellist. Daarom is het een goed idee. Maar laat het een het ander niet uitsluiten.

Vandaag wordt Alice overhoord. De belijdenis is morgen om 12.00 uur. Ze vindt het heel jammer dat je niet kunt komen, maar dankt je voor de groet.

Wat betreft Shakespeare en wat je over hem zegt: ik ben het met je eens, maar Faust kun je met een gerust hart bijwonen*.

Ik, een oude, getrouwde vrouw, ben zo terughoudend en verlegen als maar kan, maar de voorstelling is zo fraai opgezet dat je er geen aanstoot aan zult nemen. Ik beveel hem aan, mijn liefste.

'Een getrouwde dochter staat nu eenmaal, hoe jong ze ook is, meteen op gelijke voet met haar moeder. ' Koningin Victoria in 1859 over haar dochters die trouwen.

De Franse toneelstukken moet je zien. Er zijn veel, zelfs heel veel, charmante kleine Franse voorstellingen.

Zelfs je geliefde vader, die het zoals je weet niet zo op Fransen heeft, genoot altijd wel van de Franse stukken.

Hij hield zelfs meer van die stukken dan van wat voor voorstellingen dan ook.

Vroeger, toen we vaak met andere mensen uitgingen, zagen we veel toneelstukken en genoten we er met volle teugen van. Maar zo is het sinds 1854 niet meer.

De stukken zijn bovendien nuttig als je een nieuwe taal wilt leren. Ik hoop dat je erheen gaat, mijn liefste.

Weerzin tegen een land zou je er niet van moeten weerhouden om te bewonderen wat goed is en plezier te hebben met wat een land te bieden heeft.

Wat zal ik gelukkig zijn als we elkaar weer zien. Ik weet zeker dat we het eens zullen zijn over veel meer dan vroeger, mijn liefste. Ik denk dat dat al zo is sinds de dag dat je trouwde.

Er zijn nu niet langer onderwerpen waar ik niet met je over kan spreken. Een getrouwde dochter staat nu eenmaal, hoe jong ze ook is, meteen op gelijke voet met haar moeder.

We gaan op goede vrijdag om 9.00 uur ter kerke.