Het huis Habsburg, het Oostenrijkse koningsgeslacht, kwam oorspronkelijk uit een klein graafschapje in Zwitserland. Daar bouwde hun voorvader Radboud een kasteel op een schiereiland in de rivier de Aar. De familie kwam later op de Oostenrijkse troon en zwaaide uiteindelijk de scepter over de helft van Europa en een groot deel van Latijns-Amerika.
Het Habsburgse motto was: ‘Laat anderen maar oorlog voeren. Het gelukkige Oostenrijk trouwt gewoon.’ En inderdaad, een hele serie strategische huwelijken creëerde een van de grootste rijken die Europa ooit heeft gekend.
Havik geeft geslacht zijn naam
In het jaar 1020 bouwt Radboud, de graaf van het Zwitserse kanton Klettgau, een kasteel ten westen van het huidige Zürich. Het staat beschut op een klif boven de rivier de Aar en krijgt de naam Habichtsburg (Haviksburg).
De havik, in het Duits Habicht, gaf zijn naam aan het huis Habsburg.
In de volksmond heette het kasteel ‘Habsburg’, en zo kwam het geslacht van Radboud aan zijn naam.
Vorst verovert Oostenrijk
In 1273 kiezen de Duitse vorsten de Habsburgse graaf Rudolf tot keizer van het Heilige Roomse Rijk. In 1278 begint hij een oorlog tegen de Slavische koning Ottokar II van Bohemen, die het Duitstalige Oostenrijk in bezit heeft.
Rudolf verslaat Ottokar in de Slag op het Marsveld ten noorden van Wenen en verklaart Oostenrijk tot Habsburgs grondgebied.
De Slag op het Marsveld werd gewonnen dankzij de hulp van de Hongaarse koning. Hier feliciteren de winnaars elkaar bij de verslagen Ottokar.
Zijn zoon Albrecht breidt het rijk uit met Bohemen, maar wordt in 1308 tijdens een opstand vermoord.
Twee mannen krijgen de macht in Europa door huwelijken
In 1477 trouwt de Habsburgse heerser Maximiliaan met Maria van Bourgondië. Zij brengt de Nederlanden in in het huwelijk.
Maximiliaan en zijn zoon Filips verkregen de Nederlanden en Spanje via een huwelijk.
Maximiliaan laat zijn zoon Filips met de Spaanse prinses Johanna trouwen. Deze manoeuvre verzekert de Habsburgers van de Spaanse troon: de zoon van het paar wordt in 1516 koning onder de naam Karel I.
Karel V regeert over half Europa
In 1519 wordt Karel I gekozen tot keizer van het Heilige Roomse Rijk onder de naam Karel V. Hij is nu de machtigste heerser van Europa en regeert over Oostenrijk-Hongarije, delen van Duitsland, Zuid-Italië, Spanje, de Nederlanden en de Spaanse koloniën in Latijns-Amerika.
Karel V regeert over het grootste Europese rijk van zijn tijd: een gebied van 4 miljoen km2.
In 1556 trekt Karel zich terug om zijn laatste jaren in een klooster in Spanje te slijten. Hij laat zijn Oostenrijkse bezittingen en de titel van keizer van het Heilige Roomse Rijk na aan zijn broer, terwijl zijn zoon Filips Spanje erft. Voortaan is het Habsburgse rijk opgesplitst in twee takken.
Rood: Habsburgse bezittingen in 1521.
Oranje: Heilige Roomse Rijk (*).
(*) Het Heilige Roomse Rijk was een unie van graafschappen en vorstendommen. De keizer was het formele staatshoofd, maar de echte macht lag bij de vorsten van de afzonderlijke staten.
Inteelt bedreigt de stamboom
In de loop van drie generaties trouwen de Habsburgers met elkaar en worden ze het slachtoffer van inteelt. De eerste fysieke tekenen zijn een uitstekende onderkaak, en daarna ontwikkelen de Habsburgers handicaps.
De ‘centenbak’ van de Habsburgers is een teken van inteelt.
Het zwaarst getroffen door de inteelt is Karel II, die van jongs af aan ziekelijk is en nooit kinderen krijgt. Als hij in 1700 sterft, breekt er een successieoorlog uit en verliest de dynastie Spanje.
Napoleon dwingt het rijk op de knieën
Tijdens de Napoleontische Oorlogen verliezen de Habsburgers geleidelijk de Nederlanden en een groot deel van Duitsland aan de Franse keizer. Na een fatale nederlaag bij Ulm in 1805 splitst Napoleon het rijk op en blijft alleen Oostenrijk-Hongarije over.
Keizer Frans I besluit zich alleen nog keizer van Oostenrijk te noemen en verklaart het Heilige Roomse Rijk voor ontbonden.
De laatste Habsburger
Als Oostenrijk de Eerste Wereldoorlog verloren heeft, dwingt de bevolking in 1919 Karel I om af te treden. Kort daarna schrapt de nieuwe republiek alle Habsburgse aanspraken op de troon, en twee jaar later volgt Hongarije.
Karel sterft een jaar nadat hij van de troon is gestoten aan een longontsteking.
De familie Habsburg bestaat nog steeds en vroeg in 2009 toestemming om zich kandidaat te stellen voor de Oostenrijkse presidentsverkiezingen.