Wie was Harald Blauwtand?
Harald Blauwtand was van ongeveer 958 tot 987 koning van Denemarken en er zijn maar weinig koningen met zo’n indrukwekkende staat van dienst.
Hij werd heerser over heel Denemarken nadat hij zijn vader, Gorm de Oude, opvolgde. Hij veroverde delen van Noorwegen, vocht tegen de Duitse keizer om de macht in Zuid-Jutland en bouwde in de koningsstad Jelling twee indrukwekkende grafheuvels en de eerste kerk van Denemarken.
Harald Blauwtand was een machtige koning die genoeg mensen wist te verzamelen om verschillende prestigeprojecten te voltooien.
Tijdens zijn regeerperiode breidde hij de vestingwerken Danevirke uit en bouwde hij vijf ringburchten om Denemarken te beschermen tegen aanvallen van buitenaf.
Harald Blauwtand liet o.a. de Vikingburcht Trelleborg bouwen – een onneembare vesting op een smalle landtong met rivieren aan beide kanten. Trelleborg bestond uit een binnenwal en een zogenaamde voorburcht. De binnenwal was naar schatting 17 meter breed en vijf meter hoog en bestond uit 25.000 kubieke meter aarde, steen en hout.
Harald Blauwtand doopte Denemarken
Maar zijn grootste prestatie is dat hij zich liet dopen en Denemarken christelijk maakte. Of, zoals gebeiteld staat in de grootste van de twee stenen van Jelling, die hij liet oprichten:
‘Koning Harald liet deze stenen oprichten voor Gorm zijn vader en Tyra zijn moeder – de Harald die heel Denemarken en Noorwegen veroverde en de Denen christen maakte.’
Harald Blauwtand werd rond 965 gedoopt en was daarmee de eerste christelijke koning van Denemarken.
Volgens historische bronnen liet hij zich dopen nadat hij had gezien hoe de christelijke monnik Poppo gloeiend ijzer in zijn blote handen hield, zonder zich te verbranden.
Dit was volgens Poppo het bewijs dat God bestond – en Harald Blauwtand liet zich overtuigen door dit wonder.
De bekering van zijn onderdanen nam echter wat meer tijd in beslag. Pas tegen het einde van de Vikingtijd, rond het jaar 1050 en decennia na zijn dood, waren de meeste Vikingen christen geworden.
De verblijfplaats van Harald Blauwtand is lang onduidelijk geweest, maar in 2013 concludeerde het Nationalmuseet in Denemarken dat de invloedrijke koning in Jelling woonde.
Uit opgravingen blijkt dat een 1,4 kilometer lange palissade, die de residentie van Harald Blauwtand omringde, in 968 werd gebouwd – midden in zijn regeerperiode. Volgens archeologen bewijst dit dat Harald Blauwtand in Jelling woonde.
Wat zijn de runenstenen van Jelling?
Steen van Jelling is geboorteakte
De runenstenen van Jelling zijn twee runenstenen uit de 10e eeuw die voor de kerk in Jelling, in het zuiden van Jutland, liggen.
De kleinste steen is de oudste en werd opgericht door de vader van Harald Blauwtand, koning Gorm de Oude, als gedenkteken voor zijn vrouw, koningin Tyra Danebot.
De steen is gedateerd rond 950. Dit maakt de steen tot de oudste, bewaarde Deense bron waarin het woord ‘Denemarken’ wordt genoemd.
Eén kant van de grote runensteen van Jelling is versierd met een dier dat vecht met een slang, een typisch symbool uit de Vikingtijd. De andere kant verwijst naar de overgang naar het christendom met een Christusachtige figuur.
De grootste runensteen van Jelling werd rond 965 opgericht door Harald Blauwtand ter nagedachtenis aan zijn ouders. Op de runensteen staat hoe hij Denemarken verenigde en christelijk maakte.
De grootste runensteen wordt ook wel de ‘geboorteakte’ van Denemarken genoemd, omdat het land hier voor het eerst als christelijk wordt omschreven.
Hoe overleed Harald Blauwtand?
Harald Blauwtand stierf door een pijl in zijn billen
Harald Blauwtand liet uit liefde een monument voor zijn ouders oprichten, maar de relatie met zijn eigen zoon Sven Gaffelbaard was problematisch.
Sven Gaffelbaard had vaak kritiek op zijn vader en wilde de macht overnemen.
Harald Blauwtand weigerde, en vader en zoon raakten verwikkeld in een strijd om de Deense troon.
Tijdens een gevecht op het Deense schiereiland Helgenæs rond 987 raakte Harald Blauwtand dodelijk verwond.
Er bestaan twee verhalen over wat er gebeurde.
In de Gesta Danorum van Saxo Grammaticus staat: ‘Op Helgenæs beschreef Harald (Blauwtand, red.) zijn toestand. Hier schoot een van Svens (Gaffelbaard, red.) mannen, Toke, de koning in zijn achterste. Hij raakte gewond en werd naar Jomsburg gebracht, waar hij stierf. Hij werd begraven in Roskilde, in de kerk die hij zelf had laten bouwen.’
Volgens de Jomsvikingensaga (Jomsvikingen waren een militaire orde onder de koning, red.) raakte Harald Blauwtand bij Bornholm gewond.
‘Harald zat 's avonds geknield voor een vuur om zich te warmen, toen Palnatoke, de pleegvader van Sven, arriveerde. Hij legde een pijl op zijn boog en schoot op de koning. De aanwezigen vertelden dat de pijl via het achterwerk van de koning binnendrong, hem doorboorde en er via zijn mond weer uit kwam. De koning viel dood neer. Het lichaam van koning Harald werd in Roskilde begraven.’