De mensheid wordt al sinds haar ontstaan geteisterd door natuurrampen.
De afgelopen 500 jaar hebben echter geleerd hoe we ons beter kunnen wapenen tegen verwoestende natuurverschijnselen als stormvloeden en blikseminslagen, maar toch hebben inhaligheid en hoogmoed telkens opnieuw tot rampen geleid met duizenden slachtoffers.
Hier kun je lezen over enkele van de ergste natuurrampen in Europa in de laatste 500 jaar.
1 – TORNADO: Riddervloot werd vermorzeld
2 – BOSBRAND: 82 brandweerlieden stikten in de rook
Na de Tweede Wereldoorlog stelde de Franse brandweer weinig meer voor, en de brandgangen in het Forêt de Landes ten zuidwesten van Bordeaux waren dichtgegroeid. Na drie jaar van droge zomers met temperaturen tot 42 °C spotte een boswachter op 19 augustus 1949 rook bij de plaats Saucats.
Slechts gewapend met dennentakken probeerde de plaatselijke brandweer de vlammen te bestrijden, maar de brand sloeg om zich heen. Toen het vuur uiteindelijk bedwongen was, waren er 82 vrijwillige brandweerlieden omgekomen, onder wie de burgemeester van Saucats. Ruim 500 km² bos was verkoold.
Een overlevende zei: ‘Je zag de vlammen langs hun uitgestrekte lichamen gaan, zodat het vet eruit puilde.’
Volgens de politie was de dodelijkste bosbrand van Europa begonnen met een weggegooide sigaret.
Bosbranden zijn de laatste jaren een groter probleem geworden. In 2021 verteerde de brand Dixie ruim 3800 km² aan Californisch bos.
3 – HAGEL: IJsbombardement verwoestte dorp
4 – AARDVERSCHUIVING: School bedolven
In het plaatsje Aberfan in Wales was de schooldag op 21 oktober 1966 net begonnen toen een afvalberg van de plaatselijke koolmijn op een bergtop nabij de Pantglas Junior School in beweging kwam. De 34 meter hoge steenberg van kalk en steenkoolafval was drie weken lang blootgesteld aan hevige regenval.
De afvalberg werd steeds zwaarder door het water, en om 9.15 uur begon een zwarte, kleverige smurrie naar Aberfan te stromen. Al snel ontstond er een grote aardverschuiving, waarbij 110.000 kubieke meter vloeibaar afval 640 meter bergafwaarts liep.
Ooggetuigen beschreven de oprukkende brij als een ‘donkere, fonkelende golf’. Binnen luttele minuten waren twee boederijen weggevaagd, en het schoolgebouw stond op de weg van de smurrielawine. Toen die eindelijk stilviel, hadden de school en meerdere huizen plaatsgemaakt voor een 9,1 meter hoge muur van opgedroogd slib. 116 kinderen en 28 volwassenen waren omgekomen.
Na een maandenlange rechtszaak moest de mijnbouwmaatschappij 500 pond per omgekomen kind betalen.
Bekijk beelden van het opruimwerk na de ramp in Aberfan:
5 – VORST: Kleine IJstijd zet Europa in de vriezer
6 – TSUNAMI: Rotsblok bracht monstergolf teweeg
Nadat een bergwand in 1905 in het Noorse meer Lovatnet was gestort met 61 doden ten gevolg, dachten de plaatselijke bewoners dat de 1500 meter hoge berg Ramnefjell was gestabiliseerd. De berg bestaat uit harde lagen kwarts en graniet met aders van poreus gesteente waardoor regenwater kan sijpelen.
Als het water er niet uit kan, ontstaat er een hoge druk, waardoor de berg plotseling kan barsten. Volgens geologen was de kans daarop niet groot, maar op 13 september 1936 kwam er een rotsblok van 1 miljoen kubieke meter los van de Ramnefjell.
De enorme steenmassa stortte 800 meter recht naar beneden het meer in, waar een 70 meter hoge tsunami ontstond. Alle boerderijen rond het Lovatnet werden in één klap weggespoeld door de monstergolf, en binnen een paar minuten vielen er 74 doden.
De tsunami was zo krachtig dat het een monument voor de ramp van 1905 verwoestte, hoewel dat stevig verankerd was in de bodem. Na de ramp vestigden zich geen boeren meer in het gebied.
7 – ONWEER: Bliksem ontstak Napoleons buskruit
8 – STORMVLOED: Zee slokte duizenden mensen op
In de nacht van 11 op 12 oktober 1634 stuwde een storm op de Noordzee enorme watermassa’s naar de westkust van het zuiden van Jutland en Sleeswijk-Holstein. In korte tijd spoelde de zee over de lage dijken, die er verwaarloosd bij lagen.
Hoewel de Waddenzee regelmatig overstroomde, was er geen waarschuwingssysteem, en veel mensen werden in hun slaap verrast door het water. In de Deense stad Ribe steeg het water zes meter en drong het de kathedraal binnen.
Verder naar het zuiden, op het Noord-Friese Waddeneiland Strand, kwamen zeker 6000 mensen en 50.000 stuks vee om het leven, en 17 van de 21 kerken werden weggespoeld. De grote stormvloed, die door de overlevenden als een straf van God werd gezien, maakte zo’n 15.000 slachtoffers en veranderde de Waddenkust voor altijd.
Ook een grote Deense haven werd opgeslokt door de golven, en meerdere noordelijke Waddeneilanden verdwenen, waaronder het grote Strand.
9 – DROOGTE: Europese rivieren droogden op
10 – ORKAAN: Grote Storm liet niets heel in Engeland
Op 26 november 1703 veroorzaakte een extreem lagedrukgebied boven Noordwest-Europa een van de zwaarste orkanen uit de geschiedenis. De storm was het hevigst ten noorden van het Kanaal, met windsnelheden tot 130 km/h.
In Londen werd het loden dak van de Westminster Abbey geblazen, en koningin Anna van Engeland en Schotland moest haar toevlucht zoeken in de kelder van St. James’s Palace. 2000 schoorstenen waaiden om in de Engelse hoofdstad, en 4000 eiken werden ontworteld in Zuid-Engeland.
De schepen van de machtige Royal Navy waren kansloos: naar verluidt werd een schip helemaal van Harwich naar Göteborg geblazen.
Ook de Nederlanden bleven niet gespaard: vooral het zuiden van Friesland werd getroffen door dijkdoorbraken.
In 1704 schreef de Engelse auteur Daniel Defoe over de orkaan, die 15.000 slachtoffers zou hebben gemaakt. Volgens hem zagen de kustplaatsen eruit ‘alsof de vijand ze had geplunderd en op kwaadaardige wijze in puin had gelegd’.