State Library Victoria
Verkiezing

Wanneer werd stemmen geheim?

Met omkoping, chantage of bedreiging kunnen kiezers onder druk worden gezet om op bepaalde partijen of kandidaten te stemmen. Het stemgeheim moest vrije, democratische verkiezingen waarborgen.

Al in de klassieke oudheid hielden de Grieken en Romeinen geheime verkiezingen om te voorkomen dat kiezers met chantage of onder bedreiging werden geronseld. De Romeinen voerden zelfs wetten in die bepaalden dat ook de verkiezing van hoge ambtenaren geheim moest zijn.

Tegenwoordig is het stemgeheim een hoeksteen van de democratie, want het zorgt ervoor dat kiezers anoniem en zonder beïnvloeding van buitenaf hun stem kunnen uitbrengen. Het principe is in veel landen, waaronder Nederland en België, opgenomen in de grondwet.

Verkiezing

Australië was het eerste land waar in de moderne tijd in het geheim gestemd kon worden.

© State Library Victoria

Australië stemde als eerste geheim

In de eerste helft van de 19e eeuw voerden enkele landen, zoals Nederland en Frankrijk, een vorm van het stemgeheim in, maar de stembiljetten waren niet uniform. Door naar de kleur of grootte te kijken, konden derden zien op welke partij iemand stemde.

Het eerste land dat een stemgeheim invoerde zoals we dat nu kennen, was Australië. De eerste verkiezingen met uniforme en anonieme biljetten vonden in februari 1856 plaats op Tasmanië.