Communistische Chinezen voerden in de jaren 1927-39 een guerillaoorlog tegen de regerende nationalistische partij Kwomintang. Ze sloegen tijdens de Tweede Wereldoorlog de handen ineen tegen Japan, dat China had bezet.
Meteen daarna brak er een burgeroorlog uit. De communisten wonnen en stichtten in 1949 de Volksrepubliek China, met Mao Zedong als leider.
De verslagen nationalisten vluchtten naar Taiwan (toen Formosa), 160 kilometer ten zuiden van China. Daar stichtten ze de Chinese Republiek, onder leiding van Chiang Kai-shek.
Beide landen claimden het ware China te zijn, maar op het vasteland sluimerde de wens om Taiwan deel van de volksrepubliek te maken.
Revanchisme
‘Bevrijd Taiwan’ staat er op een Chinese propagandaposter uit 1958.
China wil historische fouten corrigeren
De regering van de Volksrepubliek China accepteerde de afsplitsing van Taiwan niet, en Mao beschreef de leiders van het eiland als ‘contrarevolutionair’.
China ondernam twee wraakoefeningen, in 1954 en in 1958, door eilanden in de straat tussen de landen aan te vallen. Een twee keer vocht Taiwan terug, met steun van Amerikaanse bondgenoten.
Dankzij een stilzwijgende overeenkomst laat China Taiwan sindsdien met rust – zolang het land zich niet officieel onafhankelijk verklaart.
Geografie
Taiwan ligt centraal in de eilandenketen die door Amerikaanse strategen ‘first island chain’ wordt genoemd.
Taiwan is de sleutel tot de westelijke Grote Oceaan
De VS zagen Taiwan tijdens de Koude Oorlog als een bolwerk tegen China. De Amerikanen hadden zo veel vertrouwen in het eiland dat generaal Douglas MacArthur Taiwan in de jaren 1950 ‘een onzinkbaar vliegdekschip’ noemde.
Die sleutelrol dankt Taiwan aan zijn plek in de eilandenketen die van Japan tot Indonesië loopt en de strategisch belangrijke Zuid-Chinese Zee omgeeft.
Met Taiwan in handen van China zou dat land niet alleen de Zuid-Chinese Zee domineren, maar de hele westelijke Grote Oceaan.
Economie
Taiwan is een van de grootste exporteurs van onder meer elektronica.
Landhervorming veranderde Taiwan in industrieland
Taiwan heeft een sterke economie, en dat is aantrekkelijk voor China. Het land heeft die welvaart te danken aan de snelle industrialisering.
In 1945 bestond de helft van de bevolking uit boeren, van wie de meesten land pachtten. Maar in de jaren 1950 herverdeelde de regering het land.
Die hervorming zorgde voor meer inkomsten, die in de industrie geïnvesteerd werden. En toen ging het snel. In de jaren 1960 groeide het bruto nationaal product met 10 procent per jaar, en nu is Taiwan een echt industrieland.
Dreiging van een grootmacht
Tijdens een bezoek aan Taiwan in 1961 noemde de Amerikaanse vicepresident Lyndon B. Johnson de Volksrepubliek ‘agressief’ en ‘tiranniek’.
Vriendschap met de VS is provocatie
De Taiwanese rol als baken van anticommunisme in Azië leverde het land enorme militaire en economische steun van de VS op. Tijdens de Vietnamoorlog verbleven er 30.000 Amerikaanse soldaten in Taiwan.
Hoewel de VS in 1979 diplomatieke betrekkingen aanknoopte met de Volksrepubliek China, behouden de VS en Taiwan hun hechte en vriendschappelijke band: de Amerikaanse president belooft regelmatig dat hij Taiwan zal beschermen tegen aanvallen van China.
China ziet deze hechte band met aartsvijand Amerika als een duidelijke bedreiging.
Vrijheid
De Chinese Communistische Partij heeft haar macht verankerd in de grondwet.
Droom van vrijheid kan mensen weglokken van communisme
China’s leider Mao en de Taiwanese leider Chiang Kai-shek bestuurden in de jaren na de splitsing hun land elk met harde hand.
Na de dood van Chiang Kai-shek in 1975 veranderde het land van koers. De nieuwe leiders voerden een echte democratie in met vrije verkiezingen en vrije pers.
Voor het bestuur in Peking vormt Taiwan een politieke bedreiging. Het laat namelijk aan de Chinezen op het vasteland zien dat vrijheid en democratie mogelijk zijn.