Norma McCorvey staart naar het rode, geruite tafelkleed. Tegenover haar in het Italiaanse restaurantje in Dallas zitten twee vrouwen, die haar op deze dag in februari 1970 wilden spreken.
McCorvey is niet op haar gemak. De vrouwen dragen mooie mantelpakjes en gebruiken woorden die ze nog nooit heeft gehoord en waarvan ze de betekenis niet kent.
Zelf is ze arm, werkloos – en ongewenst zwanger.
Maar terwijl ze pizza eten en bier drinken, realiseert McCorvey zich iets. Sarah Weddington en Linda Coffee, de twee advocaten aan tafel, hebben haar net zo hard nodig als zij hen.
Ze leggen uit dat ze er door middel van een rechtszaak voor willen zorgen dat elke vrouw in de VS in de toekomst recht heeft op een abortus.
Maar om dat voor elkaar te krijgen, hebben ze een eiser nodig.
‘Wil je ons helpen?’ vraagt Weddington.
McCorvey heeft geen idee wat een eiser is, maar ze weet dat de twee vrouwen haar enige hoop zijn.
‘Natuurlijk,’ zegt ze met gespeelde zelfverzekerdheid.
McCorvey zal onder de schuilnaam Jane Roe de geschiedenis ingaan als de hoofdpersoon van Roe v. Wade, de zaak uit 1973 die abortus beschikbaar maakte voor alle Amerikaanse vrouwen.
Maar zelf heeft ze er nooit profijt van gehad, en later zou ze spijt krijgen van haar betrokkenheid.
In 1802 verwijderden artsen voor het eerst een baarmoeder. De ontdekking van dat orgaan veranderde het beeld van ongeboren vruchten, die nu als levende mensen werden gezien.
Recht op abortus wisselt
Terwijl abortus in het oude Griekenland grotendeels legaal was, konden vrouwen in het 19e-eeuwse Engeland aan de galg belanden als ze hun zwangerschap beëindigden.
McCorvey stemde uitsluitend in omdat ze een abortus als enige uitweg zag.
De ongewenste zwangerschap was slechts de laatste tegenslag in een moeilijk leven.
De jonge vrouw groeide op in een streng religieus gezin in het conservatieve Texas. Haar ouders hielden de schone schijn op, maar dronken en ruzieden als ze thuis waren.
Toen McCorvey – die toen nog Norma Nelson heette – 13 jaar oud was, verliet haar vader het gezin.
De tiener was toen al een rebel: ze rookte, dronk en had seks met mannen en vrouwen.
‘Ze was wild. Ik was altijd op straat naar haar op zoek,’ zei haar moeder later.
Op een dag liep McCorvey weg met een vriendin. De twee huurden een motelkamer om seks te hebben, maar omdat homoseksualiteit illegaal was in Texas, werden de meisjes gearresteerd toen een dienstmeisje hen zag zoenen.
McCorvey kon niet op begrip van het thuisfront rekenen.
‘Ik sloeg haar verrot,’ zei haar moeder over haar reactie op het incident.
Getrouwd op haar 16e
Het was dan ook geen verrassing dat McCorvey zo snel mogelijk uit huis ging.
In 1963 trouwde ze op haar 16e met de 21-jarige Elwood ‘Woody’ McCorvey.
Het stel verhuisde naar Californië, waar Woody een baan kreeg in een fabriek voor staalplaten. Norma was 17 en huisvrouw toen ze ontdekte dat ze zwanger was.
Aanvankelijk was ze er blij mee.
‘Ik wilde dat kind echt graag hebben. Ik wilde de eerste van mijn vrienden zijn die trouwde en een kind kreeg. Ik wilde dat alles zou gaan zoals het hoorde,’ zei ze later.
Maar niet lang daarna betrapte Norma Woody in bed met een andere vrouw. Norma pakte haar koffer en trok in bij haar moeder in Dallas. Hier beviel ze van een meisje: Melissa.
In de jaren daarna knoopte Norma de eindjes aan elkaar als alleenstaande moeder. Het geld dat ze verdiende als serveerster gaf ze uit aan alcohol en drugs.
Na een paar maanden moest ze Melissa aan haar moeder overlaten, die het meisje adopteerde. In oktober 1967 beviel McCorvey van nog een meisje, dat ze meteen na de geboorte ter adoptie afstond.
Na de uitspraak van het Hooggerechtshof werden abortusklinieken belaagd door demonstranten, die soms hun toevlucht namen tot bedreiging, geweld en brandstichting.
Abortusartsen waren opgejaagd wild
Na de legalisatie van abortus in de VS waren abortusartsen de gebeten hond. De woede was zo groot dat verschillende van hen werden vermoord.
Op 10 maart 1993 werd de 47-jarige arts David Gunn neergeschoten buiten zijn abortuskliniek in Pensacola, Florida. Gunn naderde de achterdeur van de kliniek toen de 32-jarige Michael F. Griffin hem in de rug schoot.
Twee uur later overleed Gunn in een ziekenhuis. Griffin gaf zichzelf aan bij de politie, en kort daarna gaf een groep van 34 abortustegenstanders een verklaring uit ter verdediging van de schutter.
‘Wij geloven dat geweld geoorloofd is om het leven van kinderen te verdedigen.’
Het was de eerste van 11 moorden op medewerkers van abortusklinieken.
De National Abortion Federation registreerde tussen 1977 en 2020 verder 26 pogingen tot moord, 4 ontvoeringen, 42 bomaanslagen, 194 brandstichtingen en 104 pogingen tot brandstichting.
McCorvey wilde geen kinderen meer, dus toen ze in september 1969 opnieuw zwanger werd, zocht ze Henry McCluskey op, de advocaat die haar bij de adoptie had geholpen.
Tegen hem zei Norma McCorvey dat ze het liefst een abortus wilde.
McCluskey wist heel goed dat deze wens moeilijk te vervullen zou zijn.
Abortus was illegaal in Texas. Naar een andere staat reizen om de procedure te ondergaan was wel toegestaan, maar voor een vrouw zonder geld of hulp om de kosten te betalen, was dat geen optie.
Hetzelfde gold voor een clandestiene abortus, die niet alleen levensbedreigend was, maar ook honderden dollars kostte.
Maar wellicht was er een uitweg, vertrouwde McCluskey haar toe. Een oude vriendin van hem, de advocate Linda Coffee, werkte aan een rechtszaak om het abortusverbod van tafel te krijgen.
Maar Coffee had een eiser nodig om haar zaak voor de rechter te brengen. Mogelijk konden zij en Norma elkaar helpen, stelde McCluskey voor.
McCorvey stemde toe.
‘Ik was radeloos. Ik wist niet wat ik anders moest doen,’ zei ze later.
Begin februari 1970 ontmoette ze Coffee en Sarah Weddington in het Italiaanse restaurant in Dallas.
Advocaten kunnen niets beloven
McCorvey was toen ongeveer vijf maanden zwanger.
De advocaten wisten dat het proces tijd zou kosten en dat McCorvey weinig kans maakte om te winnen. Ze waren gepassioneerd over het recht van vrouwen op abortus, maar McCorvey was als individu niet zo belangrijk.
Daarom waren de advocaten opzettelijk vaag toen McCorvey op weg naar buiten vroeg wanneer ze een abortus zou kunnen krijgen.
‘Als de zaak voorbij is. Als we gewonnen hebben,’ antwoordde Weddington.
Wanneer het zo ver zou zijn, konden zij en Coffee niet zeggen.
‘We moeten afwachten hoe de zaak verloopt,’ was het antwoord.
Met een angstig gevoel ondertekende McCorvey de papieren die haar formeel tot eiser in de zaak maakten.
In de dossiers werd ze Jane Roe genoemd, een variant op Jane Doe, de gebruikelijke anonieme aanduiding voor een vrouw in het Amerikaanse rechtswezen.
De zaak werd daarom Roe v. Wade genoemd: Henry Wade was de advocaat die de abortuswetten van Texas zou verdedigen.
Afgezien van een enkel bezoek voordat de zaak naar het Hooggerechtshof ging, hoorde ze niets meer van de twee advocaten, die nu al hun energie in de rechtszaak staken.
McCorvey had het idee dat de advocaten haar wensen en behoeften niet serieus namen.
Kans op abortus is verkeken
Aan haar lot overgelaten beviel McCorvey op 2 juni 1970 van een dochtertje, dat meteen ter adoptie werd aangeboden.
Toen het Hooggerechtshof op 22 januari 1973 bepaalde dat het recht op abortus gegarandeerd werd door de grondwet, vierde McCorvey geen feestje. Het kostte haar al genoeg moeite om een enigszins normaal leven te leiden.
Jane Roe, die in het echt Norma McCorvey heette, had spijt van haar betrokkenheid bij de rechtszaak. In 2007 verscheen ze met plastic foetussen bij een kliniek om tegen abortus te protesteren.
Vier dagen na de rechtszaak doorbrak McCorvey echter haar anonimiteit. De hele wereld moest weten dat zij Jane Roe was.
In de jaren 1980 verscheen ze regelmatig in de media als pleitbezorger voor het recht op abortus.
‘Deze kwestie is het enige waarvoor ik leef. De reden dat ik leef, eet, adem is abortus,’ zei ze in januari 1995.
Maar in 1995 veranderde McCorvey plotseling van standpunt. Ze verklaarde zichzelf tot wedergeboren christen en richtte met de predikant Flip Benham de organisatie Roe No More op, die het recht op abortus wilde afschaffen.
Kort voor haar dood in februari 2017 beweerde McCorvey dat het allemaal een toneelstukje was geweest. Ze had het voor het geld gedaan.
‘Ik nam geld van abortustegenstanders aan. Ze zetten me voor een camera en ik zei wat ze wilden horen,’ verklaarde ze.
Het Amerikaanse Hooggerechtshof telt negen rechters, die voor het leven benoemd zijn. In 2022 was er een meerderheid voor het verwerpen van Roe v. Wade.
Nieuwe rechters schrapten recht op abortus
Bijna 50 jaar lang stond Roe v. Wade overeind. Maar in 2022 was het voorbij.
Amerikaanse abortustegenstanders hebben verscheidene pogingen gedaan om Roe v. Wade ongedaan te maken. Zo namen staten wetten aan die het recht op abortus beperkten.
Als die zaken bij het Hooggerechtshof kwamen, hoopten de tegenstanders op een vonnis dat staten toestond de regels zelf te bepalen.
Het Hooggerechtshof volgde echter uiteindelijk altijd Roe v. Wade, en bevestigde daarmee het recht op abortus in de hele VS.
In 2021 bracht de staat Mississippi opnieuw een zaak voor het Hooggerechtshof.
President Donald Trump had net drie conservatieve rechters benoemd.
Daardoor was de balans verschoven, en het hof oordeelde in het voordeel van Mississippi.
Dit houdt in dat staten nu het recht op abortus mogen beperken, en daarmee is Roe v. Wade verleden tijd.
Abortus is inmiddels verboden in 14 staten, vooral in het zuidoosten van de VS.
Abortustegenstanders kopen hulp
Tijdens het maken van de documentaire AKA Jane Roe over McCorvey ontdekten journalisten dat McCorvey ruim 450.000 dollar had ontvangen van pro life-organisaties.
Hoe McCorvey echt dacht over haar teleurstellende rol als Jane Roe, is onbekend.
Maar in haar autobiografie uit 1994, I am Roe, probeerde ze haar rol in een van de meest cruciale rechtszaken van de 20e eeuw onder woorden te brengen:
‘Ik was niet de verkeerde persoon om Jane Roe te zijn. Ik was ook niet de juiste persoon om Jane Roe te zijn. Ik was gewoon de persoon die Jane Roe werd. En het verhaal van mijn leven, de goede en de slechte kanten, werd een klein beetje geschiedenis.’