Alamy/Imageselect

Complottheorie: Wie vermoordde John F. Kennedy?

Zaten de Cubanen, de Russen of de vicepresident achter de moord op president Kennedy? Had Lee Harvey Oswald er überhaupt iets mee te maken? HISTORIA neemt 11 theorieën over de gebeurtenissen op 22 november 1963 in Dallas onder de loep.

Route ‘aanslagvriendelijk’ gemaakt

Theorie: De avond voor Kennedy in Dallas aankwam, veranderden de samenzweerders de route om het Oswald makkelijker te maken.

Feiten: De theorie stoelt op een kaartje van de route dat in de Dallas Morning News verscheen. Op de schets gaat de stoet niet het Dealey Plaza op, zoals gebeurde, maar rijdt hij via Main Street rechtdoor de snelweg op.

Maar het kaartje in de krant zat ernaast. Vanwege de betonnen scheiding tussen de rijbanen op Main Street kon de stoet van Kennedy helemaal niet op de snelweg komen als hij rechtdoor ging.

Het kaartje was fout, maar in het artikel in dezelfde krant over het presidentiële bezoek staat correct vermeld dat de stoet bij Dealey Plaza af zou buigen. De concurrent, de Dallas Times Herald, had wel een kaartje met de juiste route en beschreef die ook in een artikel.

Paraplu schoot gifpijl

Theorie: De man in het zwart met paraplu hoorde bij het complot en schoot met de paraplu een gifpijl in de hals van president Kennedy.

Feiten: De man met de paraplu werd in 1978 opgespoord door de onderzoekscommissie United States House Select Committee on Assassinations.

Hij heette Louie Steven Witt, en hij verklaarde aan de commissie dat de paraplu niets met de aanslag te maken had, maar bedoeld was als stil protest tegen de vader van JFK, Joseph P. Kennedy, die als ambassadeur in Groot-Brittannië het slappe beleid van de Britse premier Neville Chamberlain jegens nazi-Duitsland had gesteund.

De premier droeg altijd een zwarte paraplu bij zich, die daardoor een symbool voor hem werd. Witt deed zijn protest tegen de vader van Kennedy later af als een ‘slechte grap’.

De 'parapluman' is op een paar onscherpe foto's te zien.

© 2oceansvibe.com

De magische kogel

Theorie: Eén kogel had nooit zowel Kennedy als Connally in de limousine kunnen raken. Er was sprake van twee schoten, of van een ‘magische kogel’, aldus de complotdenkers.

Feiten: De theorie dat één kogel de twee mannen niet kan hebben geraakt, is gebaseerd op een foutieve schets. In werkelijkheid zat Kennedy wat hoger dan Connally en leunde hij iets opzij, waardoor de kogel beide mannen kon treffen.

Daar kwam geen tweede schutter of magie aan te pas. Deze uitleg is bevestigd door meerdere onafhankelijke onderzoeken, zoals door de tv-zender Discovery Channel, die in 2007 een reconstructie maakte.

JFK lag onder kruisvuur

Theorie: Op de 8mm-film van omstander Abraham Zapruder is te zien dat Kennedy naar achteren wordt gedrukt in zijn stoel – een duidelijk bewijs dat hij van voren is geraakt en dat er vier of meer schutters waren.

Feiten: Alle fysieke bewijzen duiden erop dat er maar één dader was, Lee Harvey Oswald. De aard van de verwondingen van Kennedy duidt op één schutter.

De theorie dat er van meerdere kanten werd geschoten, stoelt op onduidelijke stukjes in de film van Zapruder en op bizarre details als een putje in de stoep, dat van een kogel zou komen die Kennedy voorbijvloog.

De Zapruder-film laat zien dat er een paar seconden tussen de schoten op JFK zitten. Dat strookt niet met de theorie dat er meer schutters waren die hun actie coördineerden. Nog een zwak punt in de kruisvuurtheorie is het feit dat vier mannen met geweren op het open plein nogal zouden zijn opgevallen.

Het presidentiële vliegtuig Air Force One op de luchthaven van Dallas op de dag van de moord.

© Dallas Times Herald

CIA liet Kennedy doodschieten

Theorie: De inlichtingendienst CIA wilde van Kennedy af en huurde Oswald in om het vuile werk op te knappen.

Feiten: Er zijn geen bronnen die erop wijzen dat de CIA achter de aanslag zat, maar ook geen bewijzen dat het niet zo was. In de jaren 1950 was de CIA groot en machtig geworden. De autoritaire directeur van de inlichtingendienst, Allen W. Dulles, bepaalde haast op eigen houtje het buitenlands beleid door middel van staatsgrepen en aanslagen. Kennedy had daar genoeg van en probeerde de CIA in toom te houden.

De waarheid komt mogelijk aan het licht als de CIA zijn documenten vrijgeeft, zoals de President John F. Kennedy Assassination Records Collection Act uit 1992 voorschrijft. Die wet verplicht de National Archives and Records Administration (NARA) om in 2017 al het archiefmateriaal dat met de moord op JFK te maken heeft, vrij te geven.

Vicepresident gaf de opdracht

Theorie: Kennedy wilde na de verkiezingen van 1964 Johnson aan de kant schuiven als vicepresident. Daardoor sloegen bij de ambitieuze Lyndon B. Johnson de stoppen door.

Feiten: Madeleine Duncan Brown, die zegt 20 jaar lang, van 1948 tot 1969, de minnares van Lyndon B. Johnson te zijn geweest, beweerde in 1982 dat de vicepresident achter de aanslag op JFK zat.

Volgens Brown was ze de avond voor de moord met Johnson op een gala, waar ook J. Edgar Hoover en Richard Nixon aanwezig waren. Johnson fluisterde haar hier toe:

‘Na morgen zullen de Kennedy’s me nooit meer vernederen. Dat is geen dreigement, het is een belofte.’

Later hebben historici en journalisten het verhaal van Brown doorgeprikt. Zo waren Johnson, Hoover en Nixon helemaal niet op het feest waar Madeleine Brown het over had.

Twee uur na de moord legde Lyndon B. Johnson de eed af als president van de VS.

© AP/Polfoto

Cubanen namen wraak

Theorie: Cubanen in ballingschap gaven Kennedy de schuld van de mislukte invasie in de Varkensbaai in Cuba.

Feiten: Het gerucht dat Cubanen in ballingschap Lee Harvey Oswald inhuurden om John F. Kennedy uit de weg te ruimen, is zeer hardnekkig.

De commissie die het Congres instelde om de moorden op Kennedy en Martin Luther King te onderzoeken, het House Select Committee on Assassinations, keek naar een mogelijk verband tussen de aanslag op JFK en de Cubaanse gemeenschap in de VS, maar slaagde er niet in om doorslaggevend bewijs te vinden.

Maffia gaf de opdracht

Theorie: ‘Carlos heeft het verprutst. We hadden John niet moeten hebben, we moesten Bobby vermoorden.’ Dat zou het maffiakopstuk Santo Trafficante op zijn sterfbed tegen de advocaat Frank Ragano hebben gezegd.

Feiten: Carlos Marcello was een maffiabaas in New York. Hij en Trafficante zouden het niet op de Kennedy’s hebben gehad omdat Robert (Bobby) Kennedy als minister van Justitie de maffia hard aanpakte. De theorie komt uit de koker van Charles N. Shaffer jr., een lid van de commissie-Warren die de moord op JFK onderzocht.

Maar niemand die de theorie later onderzocht, heeft ook maar een greintje bewijs gevonden of een verband tussen Oswald en de maffia kunnen aantonen.

Oswald werkte voor Sovjets

Theorie: JFK was de Sovjets een doorn in het oog. Ze schakelden hem uit.

Feiten: Een paar maanden voordat JFK president werd, probeerden de Amerikanen de Russische bondgenoot Cuba binnen te vallen.

Een jaar later brak er bijna een kernoorlog uit. Toch wijzen historici deze complottheorie categorisch van de hand, want de moord op een president staat gelijk aan een oorlogsverklaring en had tot een verwoestende oorlog kunnen leiden.

En omdat Oswald in de Sovjet-Unie had gewoond en met een Russin getrouwd was, zou het veel te riskant zijn geweest om uitgerekend hem in te huren.

Kennedy kreeg een nepwond

Theorie: Chirurgen brachten Kennedy een wond in de nek toe om het te laten lijken alsof Oswald hem van achteren had neergeschoten.

Feiten: Deze theorie stelt dat het lichaam van JFK tijdens de vlucht naar Washington uit de kist werd gehaald. Voor het oog van de pers werd de lege kist uit het vliegtuig gedragen, terwijl het lichaam stiekem naar een ziekenhuis werd gebracht, waar een valse wond werd gemaakt.

Na de landing baadde de Air Force One echter in het licht, waardoor er niets via de achterdeur uit gesmokkeld kon worden. Bovendien was er helemaal geen tijd voor een ingreep voordat de autopsie werd uitgevoerd.

Een foto van Kennedy op de autopsietafel. Het is te zien dat de rechterhelft van zijn hoofd weggeschoten is.

© Getty Images

Kennedy stierf helemaal niet

... maar raakte zwaargewond en werd op initiatief van de steenrijke reder Aristoteles Onassis naar een particulier verpleeghuis gebracht.

Theorie: Chirurgen wisten het leven van Kennedy te redden.

Feiten: Volgens complotdenkers stierf Kennedy niet, maar liep hij een hersenbeschadiging op en werd hij aan de openbaarheid onttrokken op een Grieks eiland dat in het bezit van de rijke reder Aristoteles Onassis was.

Foto’s van de autopsie van John F. Kennedy maken korte metten met deze theorie. Er is duidelijk op te zien dat de hele rechterhelft van het brein van JFK weggeschoten is tijdens de aanslag.

De artsen van het Parklandziekenhuis in Dallas, waar Kennedy heen werd gebracht, beseften dan ook onmiddellijk dat de president onherroepelijk aan zijn verwondingen zou bezwijken.