De ergste dictators hadden een moeilijke jeugd

Hitler liet zes miljoen joden vermoorden en ontketende een wereldoorlog. Saddam Hoessein bestookte zijn eigen bevolking met gifgas. Mao stuurde Chinezen naar werkkampen en heeft miljoenen doden op zijn geweten – en dat allemaal omdat deze dictators hun eigen krankzinnige ideeën koste wat kost wilden verwezenlijken.

Van menselijk leed waren ze niet onder de indruk en enige empathie was ver te zoeken, ook al moest hun eigen volk het ontgelden. Maar waarom lieten de vele slachtoffers deze en andere machtswellustelingen volkomen koud? Hoe konden ze zo gevoelloos worden? Volgens veel experts moeten we het antwoord op deze vragen zoeken in hun jeugd.

Voordat hij geboren werd, probeerde de moeder van Saddam Hoessein hem te aborteren en zelfmoord te plegen. Ze was wanhopig na de dood van haar man.

Tot Saddam (1937-2006) drie jaar oud was, moest hij daarom bij zijn oom wonen, en toen hij naar huis terugkeerde, was zijn moeder hertrouwd. Zijn stiefvader sloeg hem en dwong hem te stelen. Op zijn tiende liep Saddam weg van huis.

Vladimir Poetin kwam in 1952 ter wereld in het platgebombardeerde Leningrad, nu Sint-Petersburg. Net als de meeste inwoners waren zijn ouders straatarm na de ontberingen van de oorlog.

Als zijn ouders weg waren om geld te verdienen, stond de spichtige Vladimir er alleen voor. Op straat tussen de vervallen flats vocht hij met andere jongens, en hij stond al snel bekend als een ruziezoeker die zijn tegenstanders beet en aan het haar trok.

Dictators zijn van alle tijden. Een van de wreedste van het Romeinse Rijk was Nero. De keizer voerde een klopjacht op christenen en bracht zijn moeder en twee zusters om. Hoewel we weinig weten over Nero’s jeugd, kunnen we proberen te achterhalen wat hem zo boosaardig maakte.

Volgens de geschiedschrijver Suetonius waren zijn ouders Gnaeus en Agrippina kil en gevoelloos en haatten ze Nero vanaf zijn geboorte in 37 n.Chr. Zijn vader zou hem ‘walgelijk’ genoemd hebben.

Ook de jeugd van Jozef Stalin (1878-1953) ging niet over rozen. Zijn vader was schoenmaker en een dronkenlap, die Jozef en zijn moeder jarenlang sloeg, waarna hij vertrok om nooit meer terug te keren.

Jozef had littekens in zijn gezicht van de pokken, en op zijn 12e werd hij aangereden door een koets. Na het ongeluk was zijn rechterarm stijf en korter dan de linker. Dit weerhield Stalin er echter niet van een vechtersbaas te worden.

Hitlers vader Alois had een kort lontje en reageerde zijn woede regelmatig af op zijn zoon. Zijn zorgzame moeder kon niet voorkomen dat de jongen klappen kreeg. Alois kon het niet verkroppen dat de kleine Adolf zo brutaal en wilskrachtig was.

Adolf Hitler (1889-1945) begon als goede en populaire leerling, maar vanwege de mishandelingen en het verdriet om de dood van zijn broertje aan mazelen zonderde hij zich af. Toen zijn vader stierf, was de 13-jarige Adolf de man in huis en begon hij zijn jongere zusje te slaan.

Vader Mao was een rijke boer in de provincie Hunan en verwachtte dat zijn zoon Mao Zedong (1893-1976) de boerderij zou overnemen. Maar de jongen wilde liever studeren. De pogingen van zijn vader om hem met geweld op andere gedachten te brengen, wekten een intense haat in de jonge Mao, die later alle grondbezitters vervolgde.

Toen Mao eindelijk naar de universiteit mocht, werd hij door zijn medestudenten uitgemaakt voor boerenpummel.

De vader van Francisco Franco (1892-1975) hield zich vooral bezig met kaarten, vreemdgaan en drinken. In plaats van liefde kreeg de jongen klappen van zijn vader, een officier bij de Spaanse marine.

Papa Franco pestte zijn zoon bovendien omdat hij een hoog stemmetje had en klein was (Franco werd nooit langer dan 1,63 meter). Vanwege de vele escapades van zijn vader moest Francisco zijn moeder steeds troosten, en op de militaire academie werd hij door de andere cadetten gepest.

Geweld en onderdrukking zijn nodig om aan de macht te blijven. Die les leerde Bashar al-Assad al vroeg van zijn vader Hafiz, die Syrië met ijzeren vuist regeerde van 1971 tot 2000. Zijn vader was altijd op pad en zag zijn kinderen nauwelijks.

De verlegen Bashar werd gepest door zijn grote broer Bassel en kwam onzeker over. Pas toen zijn broer in 1994 omkwam bij een verkeersongeluk, besloot hun vader dat Bashar in zijn voetsporen zou treden als alleenheerser.

De latere Italiaanse dictator Benito Mussolini (1883-1945) werd voor de verandering thuis niet geslagen. Al kreeg hij vast een draai om zijn oren toen hij op zijn tiende een klasgenoot met een mes in zijn hand stak en van school gestuurd werd, of toen hij dat op zijn nieuwe school herhaalde.

Hoe Mussolini zo wreed en gevoelloos werd, is dan ook een raadsel. We weten alleen dat zijn vader dronk en weinig aandacht voor hem had. Toen hij als tiener belangstelling kreeg voor meisjes, behandelde hij hen slecht.

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog installeerden de Sovjets de charismatische communist Kim Il-sung als leider van Noord-Korea. Zijn oudste zoon Kim Jong-il verloor op zijn zevende zijn broer toen die in het zwembad verdronk, en een jaar later stierf zijn moeder in het kraambed.

Zijn vader zag hij niet veel. In 1994 nam Kim Jong-il het roer over, maar hij moest het doen met de titel Geliefde Leider, terwijl zijn vader eeuwige roem genoot als de Grote Leider.