De Griekse goden kwamen aan de macht na een hevige strijd tussen de titanen en de Olympiërs, volgelingen van Kronos, die onder leiding van Zeus stonden.
De Olympiërs zegevierden, en 12 van de machtigste Griekse goden namen elk een troon op de berg Olympus in.
Maak hier kennis met de 12 Griekse Olympische goden: Waar waren ze god van? Wat was de interne hiërarchie tussen hen? Wat zijn de namen van de Romeinse goden die overeenkomen met de 12 Griekse goden?
Inhoud
- Zeus – heerser van de Olympus
- Hera – Godin van de Griekse vrouwen
- Dionysos in – Hestia uit
- Poseidon – de zeegod van de Grieken
- Demeter – Godin van de vruchtbaarheid
- Athena – godin van de wijsheid
- Apollo – god van de wijsheid
- Artemis – godin van de jacht
- Ares
- Hephaistos – Griekse god van smeedkunst en vulkanen
- Aphrodite – godin van de liefde
- Hermes – Boodschapper van de Griekse goden
- Hades – god van de dood
Zeus – heerser van de Olympus
Via affaires met godinnen en sterfelijke vrouwen kreeg Zeus veel kinderen – waaronder de halfgod Herakles.
Losbandige oppergod
Zeus was de machtigste god van het oude Griekenland. Veel van de Griekse stadstaten werden democratisch bestuurd, maar er was geen democratie op de Olympus, waar Zeus als koning over de Griekse goden heerste.
De Grieken waren erg patriarchaal, en ze keken op naar Zeus als een strenge en rechtvaardige vaderfiguur die zorgde voor stabiele sociale verhoudingen.
Vanaf de Olympus kon de hemelgod de wolken beheersen en zijn tegenstanders straffen met bliksemschichten. Zeus kon overal tegelijk zijn en zichzelf veranderen – een gave die hij vooral gebruikte om vrouwen te verleiden.
Volgens een mythe ontvoerde hij de Fenicische prinses Europa door de gedaante van een witte stier aan te nemen. Toen de prinses op zijn rug zat, nam Zeus haar mee naar het eiland Kreta. Daar nam hij zijn ware gedaante aan en verkrachtte haar.
Griekse koningen gebruikten dit soort mythen vaak om te beweren dat ze afstammelingen van Zeus waren. Ze hoopten dat ze vanwege hun goddelijke herkomst geen democratische hervormingen door hoefden te voeren.
Bij de Romeinen is Jupiter het equivalent van Zeus.
Zeus is de god van
- De hemel
- Onweer en alle andere soorten weer
De negen muzen
Zeus had veel kinderen, waaronder negen dochters bij Mnemosyne, de godin van de inspiratie en het geheugen. Deze dochters werden muzen genoemd en waren de godinnen van de kunst en wetenschap.
- Calliope: Leider van de muzen, verantwoordelijk voor epische poëzie.
- Kleio: Geschiedschrijving en de kithara (snaarinstrument).
- Melpomene: Tragedie en klaagzang.
- Erato: Hymne, het lied en de lyriek.
- Euterpe: Fluitspel.
- Terpsichore: Dans en lyrische poëzie.
- Urania: De sterrenkunde.
- Thaleia: Komedie.
- Polyhymnia: Mimische kunst, retoriek en geometrie.
Hera – Godin van de Griekse vrouwen
Voor huisvrouwen in het oude Griekenland was Hera de belangrijkste godin.
Vrouw van Zeus schiep de Melkweg
Hera was de koningin van de goden en leefde op de Olympus samen met haar man, Zeus. Wanneer ze door de mensenwereld reisde, zat ze in een wagen die getrokken werd door pauwen.
Hoewel de godin zelf de nodige huwelijksproblemen had, was ze verantwoordelijk voor het huwelijk en de bevalling. Hera werd vooral vereerd door Griekse vrouwen, die in de meeste gevallen huisvrouw waren. De vrouwen zorgden voor de kinderen en het dagelijkse huishouden.
Hera kreeg haar zonen Ares en Hephaistos met Zeus, die haar voortdurend bedroog. Hera had geen zin om te zorgen voor alle buitenechtelijke kinderen van haar man. Volgens een mythe stuurde ze zelfs twee slangen om Zeus’ zoon Herakles te doden. Maar de baby wurgde de twee slangen met zijn blote handen.
Een andere mythe vertelt hoe Herakles aan Hera’s borst werd gelegd terwijl ze sliep. De baby beet zo hard dat de godin wakker werd en hem van zich af gooide. De Grieken dachten dat uit de melk die op dat moment uit haar borst spoot de Melkweg ontstond.
In de Romeinse mythologie komt Juno overeen met Hera.
Hera was godin van
- Huwelijk
- Bevalling
- Alles wat met vrouwen te maken had
Dionysos in – Hestia uit
Goddelijke stoelendans op de Olympus
Vuurgodin gaf haar troon op
De Grieken verzamelden zich graag rondom het haardvuur en dus waren ze gek op Hestia – de godin van de haard en het gezin. Volgens een mythe zat zij ooit op een van de 12 tronen van de Olympus, maar toen Dionysus verscheen en een zetel opeiste, stond ze haar troon aan hem af.
Ook al werd Hestia niet langer gezien als een van de 12 goden, ze bewaakte nog steeds het heilige vuur van de Olympus. Uit respect voor Hestia zorgden de Grieken ervoor dat het vuur in hun haarden nooit uitging.
De Romeinse Vesta komt overeen met Hestia in de Griekse mythologie.
Hestia was de godin van
- Huis en haard
- Het gezin
De wijngod van de Grieken schonk zijn kennis
De Grieken waren gek op wijn en dus ook op Dionysus, de god van de wijn, die hun volgens de overlevering leerde hoe ze zelf druiven konden telen.
In één mythe wordt Dionysus beschreven als het kind van Zeus en priesteres Semele. Toen Hera hoorde van de misstap van haar man, zorgde ze ervoor dat Semele eiste om Zeus’ ware gedaante te zien: toen dat gebeurde, vloog Semele in brand. Maar Zeus redde zijn ongeboren zoon en verstopte hem in zijn dij, waar hij later ook uit geboren werd.
Bacchus komt in de Romeinse mythologie overeen met Dionysus bij de Grieken.
Dionysos was de Griekse god van
- De wijn
- Extase
Poseidon – de zeegod van de Grieken
Volgens sommige wetenschappers was Poseidon ooit de god van de aarde, paarden en het zoete water.
De god van de zee smeet met schepen
Voor alle Grieken die met hun elegante triremen – elegante zeilschepen met rijen van roeiriemen – over de Middellandse Zee voeren was Poseidon de belangrijkste god.
De Griekse god van de zee was wispelturig en wraakzuchtig, en vanuit de diepten van de oceaan kon hij hevige stormen en aardbevingen ontketenen als hij getart werd.
In 464 v.Chr. werd Sparta verwoest door een aardbeving. De Grieken zagen dit als de wraak van Poseidon. De Spartanen hadden Poseidon namelijk beledigd door een groep mannen gevangen te nemen die zich verscholen hadden in een van zijn tempels.
Maar Poseidon had ook een zachtaardige kant. Hij was verliefd op de zeegodin Amphitrite, die uit angst vluchtte voor de machtige god. Poseidon stuurde een dolfijn op haar af, die haar overhaalde om terug te komen.
Poseidon en Amphitrite kregen een zoon, Triton, die de zeewind kon beheersen door op een schelp te blazen. Poseidon zelf kon een storm opwekken door met zijn drietand te slaan.
Neptunus is het Romeinse mythologische equivalent van Poseidon.
Poseidon was de Griekse god van
- De zee
- Aardbevingen
- Paarden
Demeter – Godin van de vruchtbaarheid
De godin werd elk jaar geëerd tijdens de Mysteriën van Eleusis – waar gevierd werd dat de aarde weer vruchtbaar werd.
Vruchtbare godin leerde Grieken de landbouw
Als godin van de vruchtbaarheid en de oogst was Demeter een van de belangrijkste goden voor de Grieken die grotendeels – voor zo’n 80 procent – van de landbouw leefden. Zij zouden dit beroep zelfs van haar hebben geleerd.
In Athene werd ze geëerd tijdens het festival Thesmophoria, waar alleen vrouwen aan meededen. De vrouwen sliepen in hutten op een heuvel en voerden rituelen uit om de graanoogst en hun vruchtbaarheid te bevorderen.
Griekse kunstenaars beeldden Demeter vaak af met bloemen, vruchten en granen. De godin had een dochter, Persephone, die volgens de Homerische hymne ‘Aan Demeter’ werd ontvoerd door Hades, de god van de onderwereld. Na het verlies van haar dochter verwaarloosde Demeter haar gewassen.
Om hongersnood te voorkomen, haalden de andere goden Hades over om Persephone vrij te laten – maar eerst liet hij haar vier granaatappelpitten eten. Deze pitten dwongen Persephone om vier maanden per jaar naar Hades terug te keren, waarin de aarde onvruchtbaar werd.
Ceres is het Romeinse equivalent van Demeter uit de Griekse mythologie.
Demeter was de Griekse godin van
- Vruchtbaarheid
- Oogst
- Landbouw
Athena – godin van de wijsheid
De Grieken associeerden de wijze Athena met de uil, omdat ze dachten dat dit een slimme vogel was.
Beschermer van Athene sprong uit schedel
Volgens de Grieken was Athena een actieve godin die betrokken was bij het leven van de mensen. Ze was niet alleen de godin van de oorlog, ambachten en wijsheid, maar ook de beschermster van Athene.
Ze kreeg die rol toen ze haar rivaal Poseidon versloeg in een geschenkenwedstrijd. De zeegod gaf de Atheners een zoutwaterbron waar niemand uit kon drinken, maar Athena schonk het volk een vruchtbare olijfboom. Als dank wijdden de burgers de Akropolis aan de godin, die in haar wijsheid had gezien wat de Atheners nodig hadden.
Athena werd gezien als wijs, omdat ze volgens een mythe uit hersenen was geboren. Athena’s moeder, Metis, werd opgeslokt door haar minnaar, Zeus, die bang was dat Metis een zoon zou baren die hem zou vermoorden. Daarna kreeg Zeus zo’n hoofdpijn dat de god van de smeedkunst, Hephaistos, een gat in het voorhoofd van de oppergod moest hakken. En daar kwam Athena uit – met opgeheven lans.
Minerva bij de Romeinen komt overeen met Athena bij de Grieken.
Athena was de Griekse godin van
- Wijsheid
- Oorlog
- Kunstnijverheid
Apollo – god van de wijsheid
De god werd Phoibos (de stralende) genoemd en werd door de Grieken gezien als het mannelijke ideaal.
Lierspeler gebruikte biologische wapens
De gewone Grieken associeerden Apollo – de god van de waarzeggerij, muziek en genezing – vooral met het orakel van Delphi, waar hij, volgens een legende, de grote slang Python zou hebben verslagen.
In Delphi kon men vragen stellen aan Pythia, een priesteres die in trance namens Apollo antwoord gaf. Elke vier jaar werden hier de Pythische Spelen gehouden om de populaire god van de waarzeggers te eren. Dit evenement was vooral bekend vanwege de wedrennen.
Apollo werd afgebeeld met een jachtboog, waarmee hij met ziekten besmette pijlen kon afvuren. En hij had een lier die de god Hermes had gemaakt van de schild van een schildpad.
Volgens de Ilias werd Apollo tijdens de Trojaanse Oorlog woedend toen koning Agamemnon de dochter van een Apollo-priester gevangen nam. De god vuurde zijn pijlen af op de Griekse troepen, waardoor direct de pest uitbrak. Pas toen Agamemnon het meisje vrijliet, hield Apollo op met schieten.
Apollo draagt dezelfde naam in de Romeinse en Griekse mythologie.
Apollo was de Griekse god van
- Zon en licht
- Waarzeggerij
- Muziek en poëzie
- Genezing en ziekte
Artemis – godin van de jacht
Geen man mocht Artemis aanraken – en met hetzelfde respect moesten de Grieken omgaan met de natuur.
Natuurbeschermer eiste mensenoffers
Wetenschappers denken dat de jachtgodin Artemis dateert uit de tijd dat de Grieken nog geen boeren waren. Hoewel er na 600 v.Chr. steeds meer land werd gecultiveerd en de jacht een hobby van de elite werd, werd Artemis niet vergeten.
In de stad Efeze in het huidige Turkije stond de Tempel van Artemis, een van de zeven wereldwonderen. De tempel was beroemd om zijn standbeeld van Artemis – gemaakt van goud en ebbenhout.
Artemis stond bekend om haar maagdelijkheid. Een mythe vertelt dat de jager Aktaion Artemis naakt zag baden in een bron. De godin strafte hem onmiddellijk en veranderde hem in een hert, dat door zijn eigen jachthonden aan stukken werd gescheurd.
Net als haar tweelingbroer Apollo had Artemis een jachtboog en bijzondere krachten die ze losliet op haar tegenstanders. Toen koning Agamemnon een van haar herten doodde, hield Artemis, volgens de Ilias, de wind tegen, zodat zijn vloot Troje niet kon bereiken. Pas nadat hij zijn dochter Iphigenia had geofferd, liet Artemis de wind weer vrij.
Diana in de Romeinse mythologie komt overeen met Artemis bij de Grieken.
Artemis was de Griekse godin van
- Jacht
- Wilde dieren
- Kuisheid
Ares
Ares had een verhouding met Aphrodite. In een scène uit de Odyssee betrapt Hephaistos zijn vrouw met de oorlogsgod.
Woeste oorlogsgod zorgde voor problemen
Wanneer er oorlog dreigde uit te breken tussen de stadstaten, dachten de Grieken dat de oorlogsgod Ares erachter zat. Ares hield namelijk van ruzie en wantrouwen. Om dezelfde reden was de god niet populair bij de andere goden, en verbleef hij liever in de provincie Thracië dan op de Olympus, waar hij overschaduwd werd door zijn ouders – Hera en Zeus.
Ares werd vaak afgebeeld als een bewapende voetsoldaat, maar volgens sommige mythen reed hij in een strijdwagen met vuurspuwende paarden ervoor. Hij was niet getrouwd, maar had twee zonen met de liefdesgodin Aphrodite – Phobos (angst) en Deimos (paniek).
De Griekse stadstaten waren voortdurend in oorlog – met de Perzen, maar ook onderling. Toch weigerden veel Grieken om Ares aan te roepen om hen te beschermen. Dat kwam omdat hij voornamelijk werd gezien als de god van de donkerste kanten van de oorlog, zoals haat en bloeddorst.
In plaats daarvan wendden ze zich tot Athena, de godin van de oorlogsstrategie.
Ares komt overeen met Mars bij de Romeinen.
Ares was de Griekse god van
- Oorlog
- Moed
Hephaistos – Griekse god van smeedkunst en vulkanen
De god smeedde het schild en het harnas die Achilles droeg tijdens de Trojaanse Oorlog.
Manke smid bewapent de goden
De Griekse god van de smeedkunst, Hephaistos, had een gespierd bovenlijf, maar magere benen. Zeus, zijn vader, was zo teleurgesteld in zijn misvormde zoon, dat hij hem van de Olympus naar het eiland Lemnos in de Egeïsche Zee gooide. Volgens een ander verhaal probeerde zijn moeder, Hera, hem te verdrinken.
Ondanks zijn afstotelijke uiterlijk was Hephaistos getrouwd met de mooie Aphrodite, om wie hij erg jaloers was.
Hephaistos was niet mooi, maar wel handig. Hij had veel spullen voor de goden gesmeed, zoals de liefdesgordel van Aphrodite, de sandalen van Hermes en de drietand van Poseidon. Hephaistos was de god van de smeden, die met vuur, hamer en aambeeld brons omvormden tot zwaarden, bijlen en ploegen.
Hoewel Hephaistos verre van de populairste Griekse god was, toont de goed bewaarde Tempel van Hephaistos uit 449 v. Chr. dat de Grieken hun god van de smeedkunst vereerden. De Dorische tempel staat op een heuvel ten westen van de Agora van Athene en bevatte ooit een bronzen beeld van Hephaistos.
Hephaistos in de Griekse mythologie is gelijkwaardig aan Vulcanus in de Romeinse mythologie.
Hephaistos was de Griekse god van
- Het vuur
- Smeden
- Vulkanen
Aphrodite – godin van de liefde
Goden en stervelingen begeerden de bloedmooie Aphrodite, die talloze minnaars had.
Sexy godin veroorzaakt oorlog
Aphrodite was de godin van liefde en de schoonheid, maar haar geboorte was bizar: ze werd voor de kust van Cyprus verwekt toen het gecastreerde geslachtsdeel van de titaan Uranus het zeeschuim bevruchtte.
De godin was zo mooi dat Zeus bang was dat de andere goden om haar zouden vechten. Daarom moest ze trouwen met iemand die niemand benijdde – de manke Hephaistos. De naïeve echtgenoot vervaardigde een magische liefdesgordel voor zijn vrouw, waarmee ze relaties aanknoopte met zowel sterfelijke mannen als Griekse goden zoals Ares en Hermes.
Aphrodite was zo mooi dat Hera en Athena jaloers waren. Volgens de Ilias vroegen de drie godinnen aan prins Paris van Troje om een van hen een appel te geven met de inscriptie ‘voor de mooiste’. Aphrodite kreeg de appel en veroorzaakte daarmee een strijd die zou uitmonden in de Trojaanse Oorlog.
Dat Aphrodite de hartstochten aanwakkerde, wordt bevestigd door de Romeinse historicus Strabo, die in de eerste eeuw v.Chr. opmerkte dat in Aphrodites tempel in Korinthe meer dan 1000 prostituees werkten.
Venus komt bij de Romeinen overeen met Aphrodite in de Griekse mythologie.
Aphrodite was de Griekse godin van
- De liefde
- Begeerte en seks
Hermes – Boodschapper van de Griekse goden
Hermes wordt vaak beschreven als een scherpzinnige, amorele god.
Reizende dief vond de lier uit
De boodschapper van de goden, Hermes, was de Griekse god van wegen, grenzen en overgangen. Hij beschermde reizigers, atleten – en dieven. Als kind kreeg Hermes al een slechte reputatie, omdat hij de koeien van Apollo had gestolen.
Toen Apollo zijn dieren terug eiste, begon de jonge god te spelen op zijn nieuwe uitvinding – een lier gemaakt van het schild van een schildpad. De klank was zo mooi dat Apollo de lier accepteerde als betaling voor het gestolen vee. Hij gaf Hermes zelfs een herdersstaf, die later zijn handelsmerk werd.
Met een staf met twee slangen, een hoed en gevleugelde sandalen trok Hermes door Griekse wereld. Hij was ook de enige die de grens tussen de wereld van de levenden en die van de doden kon oversteken. Hij werd ook Hermes Psychopompos genoemd – de begeleider die zielen naar de onderwereld bracht.
Ondanks zijn belangrijke rol offerden de Grieken niet vaak aan Hermes. Maar alle sportvelden waren omringd door hermen – Hermesfiguren om de atleten te motiveren.
Mercurius is het Romeinse equivalent van Hermes.
Hermes was de Griekse god van
- Kooplieden
- Dieven
- Reizigers
Hades – god van de dood
De goden en stervelingen wilden niets te maken hebben met Hades, die zijn dodenrijk liet bewaken door de hellehond Kerberos.
Iedereen meed de god van de dood
Hades was de Griekse god van de dood. Hij deelde de wereld met zijn broers, Zeus en Poseidon, die respectievelijk de hemel en de zee hadden gekregen. Hades kreeg de onderwereld, die ook naar hem was vernoemd.
In tegenstelling tot zijn broers en zussen was Hades niet welkom op de Olympus. En de situatie verslechterde toen hij de godin Persephone ontvoerde.
Hades was een wrede god – de Grieken waren bang om zijn naam uit te spreken. Zelfs als ze offers brachten aan de god van de onderwereld, keken ze niet naar de beelden van Hades.
Het respect en de angst die de Grieken voor Hades hadden, kwamen voort uit hun geloof dat ze na hun dood naar het dodenrijk gingen. Slechte mensen moesten eeuwig lijden in Tartaros, goede mensen mochten naar het paradijselijke Elysion en de rest eindigde op de saaie ‘affodilvelden.
Om Hades te bereiken, moesten de dode zielen met de veerman Charon de rivier de Styx oversteken. Veel Grieken werden daarom begraven met een obool onder de tong, om de overtocht te betalen.