Achtergrondverhaal: God vertelde boerenmeisje wat ze moest doen
Op 3 maart 1431 moest Jeanne d’Arc voor de zesde keer in het aartsbisschoppelijke paleis van Rouen verschijnen. Een rechtszaak moest uitwijzen of de Franse boerendochter, die meerdere Franse overwinningen over de Engelsen had geleid, schuldig was aan ketterij.
Zoals gewoonlijk had Jeanne een tuniek aan en een broek die om haar benen was geknoopt – mannenkleding. Jeanne vond haar ongebruikelijke kledingkeuze ‘een kleinigheid’, maar je kleden als het andere geslacht was volgens het Oude Testament een zonde. En de sterk Engelsgezinde bisschop Pierre Cauchon was naarstig op zoek naar een excuus om haar te veroordelen.
‘Bent u niet al eerder gevraagd geen mannenkleding te dragen?’ vroeg Cauchon aan de beklaagde.
‘Ja, en ik heb altijd geantwoord dat ik dat niet doe zonder de toestemming van God,’ zei Jeanne. Zij verklaarde dat haar dracht haar was opgedragen door God.
Twee weken later werd Jeanne veroordeeld voor ketterij, en ze moest zweren dat ze voortaan alleen nog maar vrouwenkleding zou dragen. Kort daarop werd ze weer betrapt op mannenkleding, en daarop volgde een genadeloze straf: Jeanne d’Arc moest op de brandstapel.
Talloze onderzoekers hebben gespeculeerd over waarom kleding zo belangrijk was voor Jeanne d’Arc. Had het een praktische oorzaak – of was ze in werkelijkheid wat we nu transseksueel zouden noemen?
Tijdens de rechtszaak verdedigde Jeanne d’Arc zichzelf, en ze dreef de Engelsgezinde bisschoppen tot waanzin door effectief te argumenteren.
God was belangrijker dan kleding
VOOR
*‘Jeanne d’Arc zei dat God haar had opgedragen mannenkleren te dragen. Sommige onderzoekers denken dat de stemmen die ze hoorde voor haar een manier waren om uiting te geven aan seksualiteit, omdat die niet geaccepteerd werd.
Zelfs nadat Jeanne d’Arc een document had ondertekend waarin stond dat ze geen mannenkleren meer zou dragen, deed ze het toch. Zelf zei ze dat alleen die kleren beschikbaar waren.
Verschillende soldaten die met haar in het veld waren geweest, verklaarden dat ze haar naakt hadden gezien. Ze vonden haar mooi, maar ze voelden zich nooit seksueel tot haar aangetrokken. Ze zagen haar dus niet als een normale vrouw.
TEGEN
Jeanne d’Arc vond niet dat kleding belangrijker was dan haar relatie met God. Ze accepteerde bijvoorbeeld om een jurk te dragen als ze tijdens haar gevangenschap dan wel naar de mis mocht.
Het dragen van mannenkleding werkte als bescherming tegen seksueel misbruik – zowel in het veld als tijdens gevangenschap, waar ze mannelijke bewakers had. De vele veters om haar broek bemoeilijkten een aanval.
Op het veld was mannenkleding verreweg het meest praktisch. Ze droeg vaak een harnas dat was gesmeed om over herenkleding te dragen. En ze zou niet serieus worden genomen als aanvoerder van de soldaten als ze in een jurk vocht.
Conclusie: Mannenkleding was noodzakelijk
De mythe dat Jeanne d’Arc transseksueel zou zijn, werd in 1996 populair dankzij de Amerikaanse schrijver en genderactivist Leslie Feinberg. Ze kreeg steun van andere genderexperts, maar historici twijfelen.
Zij beargumenteren dat Jeanne d’Arc haar maagdelijkheid als bron voor contact met God zag, en daarom deed ze er alles aan om niet verkracht te worden; zo sliep ze het liefst in haar harnas. Ook probeerde iemand haar te verkrachten toen ze door de Engelsen gevangen was genomen. Na de rechtszaak werd ze min of meer gedwongen om weer mannenkleding te dragen, want de wachten hadden haar kleding afgepakt en mannenkleding neergelegd.
Het dragen van mannenkleding leidde meestal niet tot een doodvonnis. Theologen als Thomas Aquinas (1225-1274) vonden het acceptabel als de vrouw haar maagdelijkheid wilde beschermen. Maar daar hadden de Engelsgezinde bisschoppen in Rouen geen boodschap aan – ze zochten een reden om de oorlogsheld te executeren.
HISTORIA’S OORDEEL: Jeanne d’Arc wilde mannen op afstand houden.
Jeanne d’Arc eindigde op de brandstapel voor ketterij, omdat ze gekleed ging als man en omdat ze volhield dat God tegen haar praatte.